Adet duzensizliğiNormal adet, bayanların 21-35 gunde (ortalama 28 gun) bir gordukleri, 2-6 gun suren toplam 20-60 ml kan kaybettikleri kanamadır.
Bayanın adetinin ilk gunuden diğer adetinin ilk gunune kadar olan doneme siklus denir.

Her bayan bir adetten sonra yeni siklusunde bazı hormonların artmasıyla yumurtalıkların bir tanesinde yumurta oluşturur aynı zamanda rahim ici tabakanın (bebeğin rahimde yerleştiği bolge) gebelik icin gelişmesini sağlar.

Fakat o ay gebelik meydana gelmediyse hormonal aktivitenin azalmasıyla birlikte rahim ici tabaka dokulur. Bu rahim ici tabakanın dokulmesi adet (menses) olarak adlandırılır.
Normal adet tanımının dışındaki her durum adet bozukluğu (anormal adet) olarak adlandırılır. Konuyu acıklayacak olursak:
Oligomenore : Genellikle 35 gunu gecen seyrek adet gorme durumudur.
Polimenore : 21 gun veya daha sık adet gormedir.
Menoraji : Duzenli olan fakat 5 gunden fazla ve miktarı 80 ml den fazla kanama halidir.
Metroraji : Duzeni belli olmayan tamamen duzensiz kanama demektir.
Menometroraji : Zamanı duzensiz ve sık aralarla olan fazla miktarda uzun sureli kanamadır.
Hipomenore : Zamanı duzenli fakat miktarı az olan adet kanamasıdır.
İntermenstruel kanama : Normal adetler arası donemde oluşan az miktarda kanamadır.
Postkoital (İlişki sonrası) kanama : İlişki sonrası olan kanamadır. İlişki sonrası kanama onemlidir. Vaginal ve servikal enfeksiyona, servikal polipe (et beni tarzında yapı) bağlı ilişki sonrası kanama olabilir. Fakat en onemlisi rahim ağzı kanseridir. İlişki sonrası kanama rahim ağzı kanserinin belirtisi olabilir. Bu yuzden mutlaka uzman muayenesi gerekir.
Menarş (ilk adet ) dediğimiz durumdan sonraki 2 yıl icinde adetler duzensiz olabilir. Cunku genc kızın gelişim surecinde ilk adetten sonra adetleri duzenli gormeyi sağlayıcı hormonal sistem de gelişme doneminde olduğundan, bu surec 2 yılı bulur. Bu yuzden bu surecte adetler duzensiz olabilir. Bu durumu normal olarak değerlendiririz. Eğer bayanın adet duzeni 2 sene gecmesine rağmen yerine oturmamışsa veya adetler duzene girdikten sonra bozulduysa doktor değerlendirmesine gerek vardır. Enfeksiyon, hormonal bozukluk ve hormonal bozukluğa neden olan bazı sebepler adet duzensizliğine sebep olabilir. Bu sebepler şunlardır:
Polikistik over sendromu (yumurtalıklarda kucuk kistcikler, sivilcelenme,tuylenme ve seyrek adet ile seyreden sendrom )
Tiroid bezinin az veya cok calışması
Aşırı ve ani kilo alma ve verme
Aşırı fiziksel egzersiz
Stres
Genc bayanların yeni adet gorme doneminde duzenli yumurtlama olamadığı icin bayanda hormonlar duzenli bir denge icinde calışamadığından ostrojen fazlalılığı olur ve rahim ici tabaka kalınlaşır. Belli bir adetsiz donmeden sonra uzunca suren ve fazla kanama donemi meydana gelir. Bazen bu durum tedavi gerektirebilir.

Bunun dışında genc bayanlarda tedaviye direncli fazla kanama durumlarında, bayanda doğuştan pıhtılaşma faktor eksikliği akla getirilmelidir.
8 yaşından evvel vaginal kanama olduysa mutlaka doktor yardımı gerekir. Eğer bayanda sekonder sex karakterleri (kadınlıkla ilgili gelişmeler-goğus gelişimi ve gerekli bolgelerde tuylenme) 13 yaşında hala gelişmediyse veya kadınlıkla ilgili gelişmeler olduğu halde 16 yaşında hala adet gormediyse uzman değerlendirmesine ihtiyac vardır.
Menopoz oncesi donemde de adet duzensizliği olur. Bu duzensizliğin suresi kişiden kişiye gore değişir. Bu donem menopoza girmeden evvelki 1-2 yıldan 7 yıla kadar uzayabilir. Bu donemde artık yumurtalıklar fonksiyonlarını yitirmeye başladığından hormonal aktivite azalır. Buna bağlı olarak ateş basmaları, terleme, depresyon gibi şikayetler başlar. Bu donemdeki bayanlar ultrason, rahim ici ornekleme veya histereskopi ile değerlendirilir. Anormal durumun olup olmadığı saptanır. Aynı zamanda menopoza yakın donem ve menopoza girilen ilk yıllarda kemik erimesi hızlı olduğundan, eğer bayanın tetkikler sonucunda tıbbi durumu musaitse biz hormon desteğiyle bayanın adetlerini duzenleriz, kemik erimesini onleriz ve de terleme, ateş basması gibi şikayetlerini engellemiş oluruz.
Bazı kanamalar hastaları endişelendirse bile klinisyenler acısından problem teşkil etmez. Orneğin ovulasyon kanaması, bu kanama bayanların yumurtlama zamanına denk gelen lekelenme tarzında kanamadır ve masumdur. Bazı ağrı kesiciler, adeti azaltır. Bu da normal durumdur. Spirali olan bayanlarda ise adet miktar ve sure olarak normalden biraz fazladır. Normal olarak değerlendirilir.

Doğum kontrol hapı kullanmaya yeni başlamak ozellikle ilk ayda %30-40 ara kanama yapar. Hapa devam etmek gerekir. Doğum kontrol hapı kullanmak adetleri azaltır. Bu doğum kontrol hapının normal etkisidir. Doğum kontrol hapını unutmak da ara kanama yapar.
Fakat hapı bırakmadan devam etmek gerekir. Ancak o ay icin korunma olmaz. Eşin korunması gerekir.
Ureme cağında adet duzensizliğinde ilk aklımıza gelen gebeliktir. İlk once gebelik testi yaparak bu kanamanın gebelikten dolayı olup olmadığını anlarız. Eğer gebelik yoksa adet duzensizliğinin sebebini araştırırız. Bu sebepler arasında; kadınlık hormonlarında anormallik, tiroid bezinin az veya cok calışması, androjen (erkeklik hormonu) fazlalığı,prolaktin fazlalığı yer alır. Ayrıca aşırı alkol kullanan bayanlarda ve karaciğer hastalığı olanlarda pıhtılaşma faktorleri azaldığından veya doğuştan pıhtılaşma faktoru eksikse adetlerin miktarı fazla olabilir. Vaginit (doğum yolu iltihabı), servisit (rahim ağzı iltihabı), endometrit (rahim ici enfeksiyon), rahim ağzı yarası (servikal erozyon), rahim ağzı et beni (servikal polip), rahim icindeki spiralin kayması, rahimde myom (ur) olması, adenomyozis (rahim ici tabakanın rahimin kas tabakası icinde de bulunması), endometrial polipler (rahim icinde et beni), endometrial hiperplazi (rahim ici tabakanın kalınlaşması), Asherman sendromu (rahim ici yapışıklık) adet bozukluğu yapar. Ayrıca yumurtalıklarda kist olması veya polikistik over (yumurtalıklarda kistcik olması) hastalığı ve rahim,rahim ağzı vagina ve yumurtalık kanseri de adet problemi yaratır.
Adetin ilk gununden diğer adetin ilk gunune kadar gecen sure 35 gunu geciyorsa, seyrek adetten bahsedilir.

Bunun sebepleri arasında polikistik over (yumurtalıklarda kucuk kistcikler), yumurtalık kistleri, prolaktin (sut hormonu) fazlalığı, guatr olması, kadınlık hormonları arasında dengesizlik, adeti yeni gormeye başlama ve menopoza yakın donemde olma yer alır.
Rahimde iltihap, myom (ur) olması, adenomyozis (rahim ici tabakanın rahimin kas tabakası icinde de bulunması) endometrial hiperplazi (rahim ici tabakanın fazla kalınlaşması), rahim kanseri, spiral kayması durumunda adet miktarı fazlalaşır. Eğer bayan aşırı alkol kullanıyorsa veya karaciğer rahatsızlığı varsa pıhtılaşma faktorleri azalır ve adet miktarı fazlalaşır. Ayrıca doğuştan pıhtılaşma faktor eksikliği varsa bayanın adetleri fazla miktarda olur.
Adet duzensizliğinde tanı koymak icin ilk once gebelik testi yapılarak gebelik olup olmadığı saptanır. Eğer gebelik yoksa adet duzensizliğinin diğer sebeplerini araştırmak icin diğer testler yapılır. Eğer bayanda kanama miktarı fazlaysa hemogram yapılır. Bu test bize bayandaki kansızlık durumunu hem de trombosit denen kanın pıhtılaşması ile ilgili hucrelerin sayısını bize gosterir. Hormon testleri (FSH, LH, E2, Prolaktin, tiroid hormonları, testesteron vs.) hormonal durum hakkında bilgi verir. Ultrasonografi ile myom (ur), rahim ici artmış kalınlık veya yumurtalıkta kist gibi anormal durum gosterilir.
Salin infuzyon sonografi (SİS), rahim icine steril serum verilerek yapılan ozel bir ultrason tekniğidir. Bu ultrason ile rahim icinde polip veya myom (ur) saptanır. D&C, rahim icinden parca almaktır. Rahim icinde anormal durum olup olmadığı anlaşılır.Histereskopi, rahim icinin kamera ile goruntulenmesidir. Bu şekilde rahim icinde myom (ur), polip veya rahim ici yapışıklık saptanıp, tedavi edilir.Histerosalpingografi (HSG), rahim icine filmde gorulebilen sıvı verilerek rahim filmini cekmektir. Bu film ile rahim icinde myom (ur), polip veya rahim ici yapışıklık saptanır. Fakat gunumuzde histereskopi ve SİS yonetiminin gelişmesiyle, adet duzensizliği tanısında histerosalpingografi tetkikinden uzaklaşılmıştır.Magnetik Rozenans İnceleme (MRI), nadir yapılır. MRI sayesinde karın icinde gorulen kitlenin rahime ait olup olmadığı saptanır. Rahime ait bir ur varsa, bunun sayısı, buyukluğu, yerleşim yeri, diğer organlara ozellikle idrar yollarına yaptığı basının derecesi saptanır.
Tedavide,adet doneminde normalden biraz fazla kanaması olan hastalarda bazı ağrı kesiciler kanamayı azaltmak icin kullanılır. Hem kanaması fazla olan hem de gebelikten korunmak isteyen bayanlara hormonlu spiral onerilir. Tiroid hormonunun az veya cok seviyede, prolaktin (sut hormonu) hormonunun yuksek seviyede olmasında bu hormonları normale getirecek medikal veya cerrahi tedavi yapılır.

Enfeksiyon varsa tedavi edilir. Yerinden kaymış bir spirale bağlı kanama bozukluğu, spiralin cekilmesi ile sonuclanır. Eğer rahim icinde veya rahim ağzında polip varsa polip alınması(polipektomi) şeklinde cerrahi mudahale yapılır. Rahim icinde yapışıklık varsa operatif histereskopi ile duzeltme işlemi yapılır. Rahimde myom (ur) varsa ilac tedavisi ile kanamalar durdurulamıyorsa veya bayanda myom şikayet yapıyorsa myomun alınması (myomektomi) veya rahimin alınması (histerektomi) ile tedavi edilir. Polikistik over (yumurtalıklarda kistcikler) hastalığında ilac tedavisi yapılır.

Yumurtalıklarda kist varsa ilac tedavisi ile tedavi edilemezse kistin alınması (kistektomi) veya yumurtalığın alınması (ooferektomi) şeklinde tedavi edilir. Fakat bayanda muayene ve ultrasonda herhangi bir anormallik saptanamazsa ostrojen ve progesteron veya sadece progesteron iceren hormon hapları ya da doğum kontrol hapları ile adetler duzenlenir. Ozetlersek; adet duzensizliğinde sebebe yonelik tedavi yapılır. Sebep yoksa adet duzenleyici ilac tedavisi uygulanır.


[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]