Fatih ve iki papaz
İstanbul’un fethinden sonra Hazreti Fatih butun mahkumları serbest bıraktırmıştı. Fakat bu mahkumların icinden iki papaz zindandan cıkmak istemediklerini soyleyerek dışarı cıkmadılar. Papazlar Bizans imparatorunun halka yaptığı zulum ve işkence karşısında ona adalet tavsiye ettikleri icin hapse atılmışlardı. Onlar da bir daha hapisten cıkmamaya yemin etmişlerdi. Durum Hazreti Fatih’e bildirildi. O, asker gondererek, papazları huzuruna davet etti. Papazlar hapisten nicin cıkmak istemediklerini Hazreti Fatih’e de anlattılar. Fatih o dunyaya kahreden iki papaza şoyle hitap etti: “Sizlere şoyle bir teklifim var: Sizler İslam adaletinin tatbik edildiği memleketimi geziniz, Musluman hakimlerin ve Musluman halkımın davalarını dinleyiniz. Bizde de sizdeki gibi adaletsizlik ve zulum gorurseniz, hemen gelip bana bildiriniz ve sizler de evvelki kararınız gereğince uzlete cekilerek hÂl kusmekte haklı olduğunu ispat ediniz.” Hazreti Fatih’in bu teklifi papazlar icin cok cazip gelmişti. Hemen padişahtan aldıkları tezkere ile İslam beldelerine seyahate cıktılar. İlk vardıkları yerlerden biri Bursa idi... Bursa’da şoyle bir hadiseyle karşılaştılar: Bir Musluman bir Yahudi’den bir at satın almış, fakat hicbir kusuru yok diye satılan at hasta imiş. Musluman’ın ahırına gelen atın hasta olduğu daha ilk akşamdan anlaşılmış. Musluman sabırsızlıkla sabahın olmasını beklemiş, sabah olunca da erkenden atını alıp kadının yolunu tutmuş. Fakat olacak ya, o saatte de kadı henuz dairesine gelmemiş olduğundan bir muddet bekledikten sonra adam kadının gelmeyeceğine hukmederek atını alıp ahırına goturmuş. Atını alıp goturmuş ama at da o gece olmuş.
Hadiseyi daha sonra oğrenen kadı, atı alan Musluman’ı cağırtıp meseleyi şu şekilde halletmiş:
- Siz ilk geldiğinizde ben makamımda bulunsa idim, sağlam diye satılan atı sahibine iade eder, paranızı alırdım. Fakat ben zamanında makamımda bulunamadığımdan hadisenin bu şekilde gelişmesine mademki ben sebep oldum, atın olumunden doğan zararı benim odemem lazım, deyip atın parasını Musluman’a vermiş.
Papazlar İslam adaletinin bu derece ince olduğunu gorunce parmaklarını ısırmışlar ve hic zorlanmadan bir kimsenin kendi cebinden mal tazmin etmesi karşısında hayret etmişler. Mahkemeden cıkan papazların yolu İznik’e uğramış. Papazlar orada şoyle bir mahkeme ile karşılaşmışlar: Bir Musluman diğer bir Musluman’dan bir tarla satın alarak ekin zamanı tarlayı surmeye başlar. Karasabanla tarlayı surmeye calışan ciftcinin sabanına biraz sonra ağzına kadar dolu bir kup altın takılmaz mı? Hic heyecan bile duymayan Musluman bu altınları kupuyle tarlayı satın aldığı obur Musluman’a goturup teslim etmek ister: “Kardeşim ben senden tarlanın ustunu satın aldım, altını değil. Eğer sen tarlanın icinde bu kadar altın olduğunu bilseydin herhalde bu fiyata bana satmazdın. Al şu altınlarını.” Tarlanın ilk sahibi ise daha başka duşunmektedir. O da şoyle soyler: “Kardeşim yanlış duşunuyorsun. Ben sana tarlayı olduğu gibi, taşı ile toprağı ile beraber sattım. İcini de dışını da bu satışla beraber sana verdiğimden, icinden cıkan altınları almaya hicbir hakkım yoktur. Bu altınlar senindir dilediğini yap.” Tarlayı alanla satan anlaşamayınca mesele kadıya, yani mahkemeye intikal eder. Her iki taraf iddialarını kadının huzurunda da tekrarlarlar. Kadı, her iki şahsa da cocukları olup olmadığını sorar. Onlardan birinin kızı birinin de oğlunun olduğunu oğrenir ve oğlanla kızı nikahlayarak altını ceyiz olarak verir. Papazlar daha fazla gezmelerinin luzumsuz olduğunu anlayıp doğru İstanbul’a Hazreti Fatih’in huzuruna gelirler ve şahit oldukları iki hadiseyi de aynen nakledip şoyle derler: “Bizler artık inandık ki, bu kadar adalet ve birbirinin hakkına saygı ancak İslam dininde vardır. Boyle bir dinin salikleri başka dinden olanlara bile bir kotuluk yapamazlar. Dolayısıyla biz zindana donme fikrimizden vazgectik, sizin idarenizde hic kimsenin zulme uğramayacağına inanmış bulunuyoruz.”
__________________