Uzun suredir saklı duran hazineyi koruyan bekci, yasadışı yollarla fosil cıkaran hırsızlara gecit vermemek icin kazı alanında pur dikkat bekliyor. Alanın bir ucundaki derme catma kulubesinde, uyurken bile, karanlıktaki sesleri duyabilmek icin kulak kesiliyor.
Cin?in kuzeydoğusundaki alcak tepelerden oluşan tarım bolgesinde yer alan Liaoning ilindeki ciftciler yılda sadece birkac yuz dolar kazanıyor. Ve karaborsada bu değerli fosillerden sadece birini satarak bu paranın bircok katını kazanabileceklerini biliyorlar.
Pekin?deki Omurgalı Paleontolojisi ve Paleoantropolojisi Enstitusu?nden (IVPP) Xu Xing, bulunup geri getirilseler dahi, yasadışı olarak cıkarılan fosillerin bilimsel değerlerinin azaldığını soyluyor: ?Bir fosil doğru şekilde cıkarılmazsa bulunduğu katman ve diğer fosillerle olan ilişkisini kaybediyor.?
Aynı zamanda New York?taki Amerikan Doğa Tarihi Muzesi?nde doktora sonrası burslu araştırma yapan Xing, dunyanın en unlu fosil yataklarından biri haline gelen Liaoning?den soz ederken oldukca heyecanlı. Alandaki keşifler Mezozoik Zaman?daki yaşama, ozellikle de 130 ila 110 milyon yıl oncesine ?dinozor, memeli, kuş ve cicekli bitkilerin ceşitliliğiyle diğerlerinden ayrılan bir doneme? ışık tutuyor.
Xing, ?Liaoning?in gec Mezozoik Zaman?a dunyadaki diğer yerlere oranla daha eksiksiz ve derinlemesine bir pencere actığını? savunuyor. Nedeni ise, burada, karasal bitki ve hayvanlar ile bunların fosilleşmelerinde gorulen ceşitlilik ve bolluk. Bircok alanda sadece kemikler bulunabilirken Liaoning?de hayvanları orten ince kul ve camur, yumuşak vucut bolumlerini korumuş ve oksijenle teması onleyerek curumeyi onlemiş.
Bazı uzmanlar, antik Roma kenti Pompeii?de Vezuv Yanardağı?nın patlamasıyla insanların lava gomulmesine gonderme yaparak, Liaoning?e Mezozoik Pompeii adını veriyor. Liaoning de kendi alanında cok buyuk onem taşıyor. Art arda yinelenen volkanik patlamalar milyonlarca yıl boyunca fosil yataklarından adeta bir katman pastası oluşturmuş. Bugune kadar 60?ın uzerinde bitki, 90?a yakın omurgalı ve yaklaşık 300 omurgasız turu belirlenmiş durumda. Paleontologlar, mide icerikleri kertenkele ve memeli kemiklerinden oluşan dinozor fosilleri ile midelerinde bitki tohumları bulunan kuş fosillerini şaşkınlıkla karşılıyor.
Liaoning, eski donemlere ait flora ve faunası Jehol biyotası olarak adlandırılan, oldukca geniş bir bolgede yer alıyor. Bu bolgeyi diğer yerlerden ayıran, ılıman iklimi ve cok sayıdaki goluydu. Ve bu koşullar bitkiler ve hayvanların farklılaşması ve gelişmesi icin verimli bir ortam oluşturdu. Birbirinden farklı o kadar cok fosil bulundu ki uzmanlar populasyon dinamiklerini, etkileşim halindeki turlerin surec icinde bir diğerinin yerini almasını ve hatta avcı?av ilişkisini dahi inceleyebiliyor.
Smithsonian Enstitusu paleontoloğu Hans?Dieter Sues, ?Bu alanda sadece kemikler değil coğu zaman iskeletin tamamı korunmuş? diyor. ?Ve bazı kuşlar o kadar iyi korunmuş ki dişiyle erkek ayırt edilebiliyor. Liaoning eşsiz bir yer?. 1990?larda bolgede bir dizi ilkel kuş ve ?daha da şaşırtıcı olarak? tuylu dinozorun bulunmasıyla, Liaoning bilimsel dergilerden, diğer gazete ve dergilerin ilk sayfalarına atladı. Bu fosiller bir zamanlar tartışmalı bir konu olan ancak şu anda yaygın kabul goren ?kuşların dinozorlardan geldiği? kuramını desteklerken, ucmanın ortaya cıkışına dair sure gelen tartışmaya da yeni kanıtlar sağlıyor.
Fosiller, paleontologların ornekleri tanımlayıp elde edilen yeni bilgiyi bilimsel makaleler aracılığıyla yaymasından daha cabuk keşfediliyor. Ve Liaoning daha uzun yıllar boyunca yeni buluşlara ev sahipliği yapmayı vaat ediyor.
__________________