Canakkale'de kaybolan 57.alay

10 Ağustos 1915 Canakkale...Guneşin goz kamaştıran parlaklığı,topların tukenmek bilmeyen gurlemelerine karışıyor...Gelibolu savaşının son donemi,cehennemi Canakkale'ye taşımış...Siperler fırın gibi...Savaş kokusu ile dolu sıcak bir ruzgar.Ovada eserken ,ince bir toz tabakasını da birlikte havaya kaldırıyor.Yiyeceklerin,siperl erin,olu ve yaralıların uzerine bulutlar halinde coken iri yeşil sinekler ,dizanteriye yakalanan İngiliz askerlerini perişan ediyor...İngiliz askeri tarihinin en buyuk yenilgilerinden birine adım adım yaklaşıyor.İngiliz komutan Sir Lan Hamilton ,korkunc bir yenilgiye uğrayacaklarını sezmiş,savaşı kazanmanın tek şansını ,taze kuvvetlerle birlikte yapılacak buyuk bir saldırıda gormuştu.Kraliyet Nortfolk Alayı taze kuvvetlerin bir parcası olarak 29 temmuz 1915 de İngiltere'de gemilere bindirildiler.Savaş tecrubeleri yoktu.Ordu mensuplarınca tatil gecesi askerleri diye anılan savunma birliklerine bağlıydılar.Nortfolk alayı,savaş hattı gerisinde iklime alışmak icin bekletilmeden 10 Ağustos gunu Suvla Koyu'nda unutulmaz bir macera yaşamak hayali yerine cehennemi andıran bir kabusla karşılaştı.Sahile yakın bir yerdeki tuz golu ,kavurucu yaz sıcağının etkisi ile kurumuş ve guneşin parlaklığını ve ısısını ayna gibi Norfok alayı'nın uzerine yansıtıyordu.Kuzeydeki Kirectepe ,iki yanında Kavaktepe ve Tekketepe, guneyindeki Sarıbayır arasından kalan Suvla duzluğu ,dev bir arenayı andırıyordu. İngiltere'nin Dereham kasabasında toplanan Norfolk Alayı 4.ve5.taburları ,anayurtlarından uzak bu topraklarda kendilerinden once gelenlere mezar olan bolgede şaşkına donduler.Savaşta herşey olabilirdi ama,Norfolklular ,savaşın dışında başlarına gelecek olayı asla duşunemezdi.Sir Hamilton,Tekke ve Kavaktepelerine bir gece karanlığında ani ve hızlı bir saldırı yapmayı planlamıştı.Bu iş icin 12 Ağustos gecesi 54.Tumen ilerlemeye başladı.İclerinde Nortfolklular'ın tugayı da bulunuyordu.Tepelerin yamacına kadar gelecekler ve şafak sokerken saldırmak uzere hazırlanacaklardı.Fakat Anafarta Ovası denilen yerde,Turk askerinin pusuya yattığı sanılıyordu.Bu yuzden Norfolklular'ın bir Tumeni onde giderek yolu acsın diye 12 Ağustos oğleden sonra harekete gecti.Bu oncu tumenin ilerleyişi tam bir bozgunla sonuclanmıştı.Gelibolu Savaşında İngilizlerin gosterdiği şaşkınlık ve beceriksizliğin tipik bir orneğini verdiler.Oğleden sonra saat 4 te topcu desteği ,başlayacaktı.Ama 45 dakikalık bir gecikme oldu.Haberleşme hatası yuzunden gecikmeyi oğrenemeyen topcu desteği gereksiz yere,saatinden once başladı ve boşuna ateş gucunu harcadı.Savaş alanı hic incelenmemişti.İngiliz komutanların,arazi hakkında bilgileri yoktu,hedefleri hakkında tam bir karara varamamışlardı.Haritaların coğu son anda calakalem cizilmişti ve yarımadanın diğer tarafını gosteriyordu.Turk kuvvetlerinin gucunden de habersizdiler.4.Nortfolk Taburu ,geride olmak uzere,163.tumen ,gun ışığında cıplak ovayı gecmeye calışmanın bariz bir hata olduğunu anladığında ancak 900 m.kadar ilerleyebilmişti.Turklerin direnci.İngilizlerin tahmininden cok daha buyuktu.İngiliz tumeninin buyuk bir kısmı makineli tufek ateşi altında kaldığı icin olduğu yerde cakılmıştı.Ancak sağ tarafta yer alan 5.Nortfolk taburu daha az bir mukavemetle karşılaştığından ilerlemeye devam etti.İşte tam bu sırada 22 kişilik bir Yeni Zelanda sahra birliğinin gozleri onunde Norfolk alayı'nın 4.taburuna bağlı cok sayıda asker,karşılarında ki tepeye doğru yurumeye başladılar.Tepenin uzeri ekmek somunu şeklinde beyaz bir bulutla kaplıydı.İngiliz askerleri ,yavaş yavaş tepeye yaklaştılar ve bulutun icinde kayboldular.Son asker de bulutun icine girdikten sonra ,beyaz bulut yavaşca havalandı ve ruzgarın aksi yonune doğru hareket etti...Kumandan Hamilton İngiliz Savaş Bakanı Lord Kitchener'e gonderdiği telgrafta ,olayı şoyle anlatıyordu."Savaş sırasında 163.tumen her bakımdan ustun olduğu bir anda,cok garip bir olay meydana geldi.Turklerin zayıflamakta olan kuvvetlerine karşı ,Albay Sir H.Beauchamp,cesur ve kendinden emin bir kumandan olarak buyuk bir gayretle hızla ilerledi ve savaşın en guzel kısmı boyle başladı.Mucadele daha kızışmış ve iyice karışmıştı.Bu sırada askerlerin coğu yaralı ve susuzluktan perişan bir haldeydiler.Bunlar kampa ancak gece vakti geri donebildiler.Fakat,albay,16 subayı ve 250 askeri ile onune duşmanı katmış ,hızla ilerlemesine devam ediyordu...Daha sonra bunlardan hicbir haber alınamadı.Ormanlık bolgeye hucum ettikten sonra gozden kayboldular ve sesleri de duyulmadı.İclerinden hicbiri geri donmedi."267 kişi hicbir iz bırakmadan kaybolup gitmişti.O gun oğleden sonra başlayan ilerleyişin başarısızlıkla sonuclanması ,Sir Lan Hamilton'un savaşı kendi lehine dondurme umidini de yok etmişti.Boylece 1915 yılı sonunda Muttefik kuvvetler,geri cekilerek,buyuk bir yenilgiye uğradılar.Gelibolu Savaşı,Sekizbucuk ay surmuştu ve 46.000 askerin olumuyle sonuclandı.O zamanın savaşları icin korkunc bir rakamdı bu.1926 da İngiliz hukumeti ,savaşın kaybedilme nedenlerini araştırmak uzere resmi bir kurulu gorevlendirdi.Gelibolu Kurulu'nun son raporu adı altında baştan aşağı sansur denetiminden gecmiş bir rapor,once 1917 de ve daha sonra da 1919 da yayınlandı.Raporun aslı ,1965 yılına kadar ortaya cıkarılmadı.1918 sonunda,İngilizler Gelibolu'ya sanki galip gelmişcesine geri donduler.İşgal Kuvvetleri'nin bir askeri,savaş alanında gezinirken Kraliyet Norfolk Alayı'na ait bir rozeti buldu.Cevrede yaptığı soruşturma sonunda ,bir Turk ciftcisinin kendi arazisinde bulduğu bir suru cesedi,yakında bir dereye attığını oğrendi.23 Eylul 1919 gunu ,cesetleri cıkarmak gibi,zevksiz bir işin ardından ,mezar kayıt birliğine başkanlık eden bir subay şu acıklamayı yapıyordu.:"Kayıp Norfolk Birliği'ni bulduk.Toplam olarak 180 ceset.bunların 122 si Norfolk'tan,bir kısmı da diğerlerinden.Yalnız iki erin kimliğini oğrenebildik.Cesetler 3 km2 lik bir alana yayılmıştı.Bulundukları yer Turk Cephesi'nin 750 m.gerisindeydi.Coğu anlaşıldığına gore ,bir ciftlikte oldurulmuş,butun bunlar,başında duşunduğumuzun doğruluğunu gosteriyor.Herhalde fazla ilerleyemediler ve teker teker temizlenip gittiler.Yalnız ciftlik evine ulaşanlar kurtulmuş olabilir.Kayıp 267 Norfolklu'dan 122 sinin ceseti bulunabildi.Geri kalan 145 kişinin ne cesedi bulundu ne de kendilerinden bir daha haber alınabildi.Yeni Zelandalı askerlerin anlattığı ruzgarın kendi yonunde giden beyaz bulut,kendi esrarını da birlikte goturmuştu.Canakkale Savaşı 8,5 ay surdu.Bu sure zarfında Boğaz'ın iki yanı,tam bir cehennem olmuştu.Bu savaşta hayatta kalanlar,yaşadıklarını hic bir zaman unutmadılar.Hatıralarını gelecek kuşaklara anlattılar.Fakat tek bir insan ancak kendi cevresinde olanları gorebilirdi.Halbuki savaş cok geniş bir alana yayılmıştı.Olen askerlerin cesetleri curuyup gitmesine karşın denizdeki gemilerin enkazı hala duruyor.Savaşın tarihi yazıldı.Olenlerin ,yaralıların kaybolanların sayısı tesbit adildi.Fakat bir tek şey unutulmadı,o da Norfolk alayı'nın akıbeti.Bu askerler normal yolla olmuş olsalardı bu kadar dikkat cekmez unutulurdu.Fakat tam aksi unutulmadı ve bir cok araştırmaya konu ve yazılan kitaba konu oldu.alıntı..
__________________