Hacer'ul Esved Goktaşı mı?

Prof. Dr. Mehmet Ozel


İngiliz arkeolog gezgin Harry S.J.Philby, Arap Yarımadası'nın Rub'ul Hali (boş bolge) denilen en ıssız bolgesini keşif calışmaları sırasında, rehberlerinin kendisine, Gokten yağan taşlarla yok olan Ubar kenti'nden bahsettiklerini, kervanına ait bir cok devenin kaybı pahasına bu yere 1932'de ulaşmayı başardığını anlatır. Bu yonde ifadeler Kuran'da de sık sık gecmektedir.

Batı kaynaklı haritalarda ''Wabar'' diye isimlendirilen bu yere ulaşıldığında, manzara oldukca hÂyal kırıklığına neden olur. İnsan eliyle yapılmış herhangi bir kalıntı yoktur. Kahverengimsi sarı renkli kumlar arasında yalnızca iki adet oldukca sığ cokuntu ve bunlar cevresinde bir dizi koyu renkli dokuntu etrafa sacılmış urumdadır. Philby, bu dokuntunun lav olabileceği duşuncesindedir. Topladıkları birkac avuc siyah, camsı boncuk gorunumlu taneleri, rehberler yok olan kadınlarının taktıkları susler olarak yorumlarlar. rehberlerce yine o civarda bulunan oldukca paslanmış bir demir kulcesi de, insan eliyle yapılmış kalıntıların orneği olarak Philby'e sunulur. Gezgin, tavşan buyukluğundeki demir parcasını inceler ve cevredeki cokuntulerin volkanik kokenli değil, yer atmosferi dışından gelen bir meteoride ait olduğunu anlar. Daha sonra yapılan laboratuar analizleri onun bu tahminini doğrulayacaktır.
1995'te Duzenlenen Keşif Gezisi

Mart 1995'te bolgeye yeni bir keşif gezisi duzenlenmiştir. Bunda amac, yeryuzundeki sayıları oldukca sınırlı olan (toplam 150 kadar) carpma kraterlerinin istatistiğine katkıda bulunmak ve bu ulaşılması ve incelenmesi cok zor (ısı gunduzleri golgede 60 derecedir) bolgedeki krater kalıntıları hakkında yeni bilgiler edinmektir. Modern olanaklarla bile 10 gun suren bu gezinin sonucları "Sky and Telescope" dergisinde ozetlenmektedir.
Krater Alanı ve Buluntular

Krater alanının koordinatları 50 derece 28' 24'' Doğu ve 21 derece 30' 12'' Kuzey olarak verilmektedir. J.C.Wynn ve E.M.Shoomaker'ın grubu bolgede sistemli jeofizik ve jeolojik tarama ve olcumler yapmayı hedeflemiştir. Uc kraterden oluşan kraterler grubu kuzeybatı-guneydoğu yonunde 1000m'ye 500m'lik bir alanı kaplamaktadır. Buyuklukleri sırasıyla 11m, 64m, (Philby A krateri) ve 116m (Philby B krateri) 11m'lik kraterler Philby zamanında biliniyordu (Kumların hareketi bu krateri yeniden ortaya cıkarmış olmalı). Philby A krateri, 1932'de butunu ile gorulebilirken şimdi sadece guneydoğu kesimi kumların ustundedir. Kenara yakın bolgelerde bazı carpma etkili kalıntılar, (Glass bombs', instants rocks', meteor kalıntılar) vardır. Buyuk bir şans eseri, keşif heyetinin ulaşmasından 1 gun once yağan yağmur, kumların hareketini yavaşlatmış ve kesit belirleme calışmalarına olanak vermiştir. Philby A'nın yapısının Arizona'daki meteor kraterine benzer şekilde ''en ust tabakaların deformasyona uğradığını ve kendi uzerine katlandığını'' gostermektedir. Phiby B, 1932'de (2 m. derinliğinde ve butunu ile gozlenebilir haldeyken bu ziyarette doğu kenarlarını izleri bulunabilmiş ve derinliğinin 3 1/2m'yi aşmadığı hesaplanmıştır. Civarda birkac milimetre capında camlaşmış tanecikler saptanmıştır. Bunlar Philby'nin rehberlerinin hediye olarak topladığı ''boncuk tanecikleri'' olmalıdır. 500 m. caplı carpma bolgesi, meteor kalıntıları ve kumla karışık oksitlenmiş metal parcaları icermektedir ve bunların yoğunluğu kratere doğru artmaktadır.
Meteorun Ozellikleri

Wabar (Ubar) meteor orneklerinin analizi %94 demir, %6 nikel, %2 kobalt ve daha az oranda iridyum ve bakır icermektedir. Yaşı hakkındaki tahminler ise col ortamının yarattığı belirsiz etkisi ile, bir tahmine gore birkac yuz ile birkac bin yıl arasında, bir başka tahmine gore birkac bin ile yuz bin yıl arasında değişiyor. Meteorun atmosfere girerken parcalandığı ve birkac buyuk parcaya ayrılarak bir kraterler kompleksi oluşturduğu anlaşılmaktadır. Krater buyuklukleri goz onune alındığında, carpan meteoridin 300 tondan fazla 4-5 m. genişlikte olması gerekir. Demir-nikel ana parcaları carpma sonucu buharlaşmış olmalıdır. Onemli bir bolumu erimiş ve kumla karışmıştır. Phily B kraterinin 200 m. guneydoğusundan 2 tonluk bir meteoridin 1965'te ortaya cıktığı ve Aramco tarafından Riyad Kral Suud Universitesi'ne taşındığı da belirtilmektedir.
Değerlendirme ve Sonuc

Wabar (Ubar) bolgesi gercekten ilginctir. ve yerel bir dizi soylence ve efsanenin kokeni olmuştur. Kabe'deki Haceru'l-Esved'in buradan ya da buna benzer bir yerden taşınma olasılığı yuksektir. Collerdeki kum tepelerinin hareketi, bu tur oluşumları birkac yuz yıl icinde ortebilecek guctedir. Fakat bir zamanlar gorulmeyen krater yapıları zamanla tekrar acığa cıkabilmektedir. Bu nedenle 1500 yılı cok aşkın bir yaşa sahip olması gereken Hacer'ul Esved, Wabar'dan bir parca olabilir. bu konuda kesin kararı, kutsal kara taşın 'zarar vermeden değerlendirme' (nondestructive evulation) yolu ile kompozisyonunun belirlenmesi ve Wabar'daki buluntularla karşılaştırılması yeterli olacaktır. Boylece onlarca asır boyunca bolge insanlarının bu arada, biz Turklerin ruh dunyalarında cok onemli yer tutan kutsal taşın goklerdeki adresi hakkında ilk kez doğru bilgiler edinilmiş olacaktır.
__________________