Haccın Farz Olmasının Şartları
18- Bir kimseye haccın farz olması icin sekiz şart vardır. Şoyle ki:
1) Musluman olmalıdır. Gayri muslimler hac ile mukellef değildir. Buna gore bir gayri muslim hac yaptıktan sonra musluman olsa, diğer şartlar bulununca yeniden hac etmesi gerekir.
Yine, bir mu’min hac ettikten sonra -Allah korusun- dinden cıkıp da sonra tevbe ederek İslÂmiyete donunce, diğer şartlar bulununca tekrar hac etmesi gerekir.
2) Buluğa ermiş olmalıdır. Bir cocuk, aklı başında ve kÂr ile zararı ayıracak durumda da olsa, hac ile mukellef olmaz. Onun yapacağı hac nafile olur. Onun icin buluğ cağına erer de hac şartlarını toplarsa, tekrar hac etmesi gerekir.
Velisi ile beraber hacda bulunan cocuğa, velisi hac işlerini yaptırır. Taşları attırır, tavaf yaptırır ki, buyuyunce gorevini daha iyi yapabilsin. Bu taşlamayı cocuk terk etse, bundan bir şey gerekmez. Cunku cocuğa hac vacib değildir.
3) Akıl sahibi olmalıdır. Deli olanlar hacla yukumlu değillerdir. Bunlar iyileşir de hac şartlarını elde ederlerse, o zaman hac etmeleri gerekir.
4) Hur olmalıdır. Koleler ve cariyeler hacla yukumlu değillerdir. Bunların yaptıkları haclar birer nafiledir. Bunlar azad edildikten sonra diğer şartlara sahib bulundukları takdirde hac etmeleri gerekir.
5) Haccın farz olduğunu bilmiş olmalıdır. Şoyle ki: Kufur diyarında (dÂr-ı harbde) gayri muslimlere ait bir memlekette bulunup İslÂmı kabul eden kimse, haccın farz olduğunu bilmedikce,hac ile yukumlu olmaz. Fakat İslÂm ulkesinde boyle bilmemezlik ozur sayılmaz. Onun icin İslÂm yurdunda bulunan bir gayri muslim, haccın farz olduğunu bilsin veya bilmesin, ihtida eder de, hac şartlarına sahib bulunursa, hac ile mukellef olur.
6) Hac gorevine gucluk olmaksızın gidip yerine getirmeye yeterli bir vakit bulunmalıdır. Bunun icin bir kimse gorevi icin diğer şartlara tamamen sahip olduğu tarihten itibaren bu gorevi yerine getirmeye elverişli bir vakit bulmadan olurse, bu farzla mukellef tutulmaz.
7) Hicaz’a gidip gelinceye kadar kendisinin ve aile halkının Âdete gore nafakaları bulunmalıdır. Temel ihtiyaclardan sayılan malların bulunması ile hac farz olmaz. Fakat ihtiyactan fazla gelir getiren bir mal veya eşya bulunsa, bunları satıp hac etmek gerekir. Bir evde kira ile oturmak da, haccın farz olmasına engel değildir.
Temel ihtiyaclar icin zekÂt bolumune bakılsın!..
8) Kendi durumuna uygun binek vasıta ve yolda yapacağı harcamaları karşılayacak parası bulunmalıdır. Buna Rahiliye, Zadu-t Tarika (yol azığına sahib bulunmak) denir. Şoyle ki:
Hac icin yol azığına ve bilinecek vasıtaya gucu yeter olması şarttır. Bu kudretin hac aylarında veya herkesin buluduğu yerde hacıların Âdet uzerine hacca gidecekleri zamanda bulunması gerekir. Bu esnada temel ihtiyaclardan başka hacca yetecek kadar mala sahib olan kimsenin, diğer şartlara da sahib olması halinde, ona hac farz olur. Bu malı başka yere harcayamaz. Harcarsa, hac uzerinde borc kalmış olur. Fakat bu zamandan once elde edilen mal, bundan once istenilen yere harcanabilir. Bundan dolayı kendisine hac gorevi vacib olmuş sayılmaz.
MeselÂ: Muharrem ayında hacca yetecek kadar malı olan kimse, bunu bir iki ay icinde başka bir yere harcayıp da, memleketinde hacca gidilmesi Âdet olan bir zamanda elinde mal kalmamış olsa, kendisine hac farz olmuş olmaz. Odunc ve ikram suretiyle verilen azık ve binek yeterli sayılmaz. Bu ikram minnet altında bırakmayacak kimseler tarafından olsa bile hukum aynıdır. Onun icin Hac etmek uzere yapılan bir malı kabul etmek her halde gerekmez.
Bununla beraber Mekke-i Mukerreme’ye on sekiz saatten yakın bulunan yerlerdeki muslumanlar icin yaya yurumeye gucleri olunca binek bulunması şart değildir.
(İmam Malik’e gore, azık ve binit icin yeterince imkÂna sahib olmak şart değildir. Bu konuda Mekke’ye gidip en duşuk şartlarla hac işlerini yerine getirmeğe imkÂn bulunması yeterlidir. Onun icin fazla gucluk bulunmaksızın yaya olarak veya kira ile karşılayabileceği bir binek ile hac etmeğe ve yiyecek harcamalarını sanatı ile yolda yurudukce elde etmeğe gucu olan bir muslumana canı ve malı icin bir tehlike yoksa, hac farz olur. Yurdunda ailesine bir nafaka bırakıp bırakmaması fark etmez. Ancak nafakasız kalmakla helak olmaları korkusu olunca, o zaman hac ile yukumlu olmaz.)

Haccın Yapılmasını Gerektiren Şartlar
19- Haccın yerine getirilmesinin farz olmazı icin beş şart vardır. Şoyle ki:
1) Beden sağlıklı olmalıdır. Onun icin hac gorevini yerine getirebilmek icin vucud sağlığına sahip olmayan kimseye hac farz olmaz. Kor ve koturum olanlar da boyledir.
Fakat iki İmama ve İmam Azam’dan bir rivayete gore, kendisini koruyup yol gosterecek kimsesi bulunan ÂmÂya (iki gozu kore), diğer şartlarla sahib olunca, hac etmesi farz olur.
2) Haccın yerine getirilmesi icin arızî engeller bulunmamalıdır. Bir kimse tutuklanırsa (hapsedilirse) veya zorla hacdan engellenirse, hac ile yukumlu olmaz.
3) Yol emniyeti bulunmalıdır. Yolda tehlike bulundukca, hacca gidilmesi farz olmaz.
4) Sefer mesafesinden (en az onsekiz saatlik bir uzaklıktan) hac yapacak bir kadın icin yanında kocası veya meubbeden mahremi bulunan bir erkek bulunmak şarttır. Bunların akıllı, buluğa ermiş veya buluğ cağına gelmiş olmaları gerekir. Beraberinde boyle bir kimse bulunmayan kadın icin hac farz değildir. Kendisine hac farz olan bir kadının yanında boyle bir mahremi bulunduğu takdirde, kocası onu hacdan alıkoyamaz. Cunku boyle bir farzı yerine getirmek, koca hakkından onde gelir. Genc bir kadının yalnız sut kardeşi veya damadı ile hac etmesi, zamanın bozukluğu bakımından bazı alimlere gore caiz gorulmemiştir.
5) Hacca gidecek kadın, kocasından boşanmış veya kocası olmuş ise, iddeti bitmiş olmalıdır. Boyle bir iddet bekleme icinde bulundukca kadın hacca gidemez. Oyle ki, yola cıktıktan sonra Mekke’ye en az on sekiz saat uzak bir yerde iken kocasının orada olmesi gibi bir sebeble iddet bekleyecek olan kadının o yerden iddeti bitmeden once cıkmaması gerekir
__________________