On iki imÂmdan onuncusu. 829 (H.214) senesinde Medîne'de doğdu. 868 (H.254)de BağdÂt'ta, Samarra nÂhiyesinde vefÂt etti. Nesebi, Ali HÂdî bin Muhammed Cevad bin Ali Rız bin Mûs KÂzım bin CÂfer-i SÂdık bin Muhammed BÂkır bin Ali ZeynelÂbidîn bin Huseyin bin Ali bin Ebî TÂlib'dir. Soy, ahlÂk, ilim, takv ve şecÂat bakımından zamÂnının en ustunu idi. Yuksek ahlÂkı, ornek yaşayışı ile cok sevilip, ornek alındı. Ustunluğunu ifÂde icin soylenmiş ceşitli lakapları vardır. Bunlar; HÂdî, Mutevekkil, NÂsih, Nakî, Munakkî, MurtazÂ, Fakih, Emîn, Tayyîb'dir. En meşhûr lakabı HÂdî ve Nakî'dir. Kunyesi Ebu'l-Hasan Askerî'dir. Samarra'nın Asker mahallesinde ikÂmet ettiğinden Askerî nisbesi verilmiştir. Hazret-i Ali ile hazret-i FÂtımÂ'nın evlÂdından, Ehl-i beytten hazret-i Huseyin'in torunu olup seyyiddir. Yuksek hÂller sÂhibi olup, devamlı ibÂdetle meşgûl idi. DunyÂya hic rağbet etmezdi. İmÂmlığı, tasavvufta rehberliği yÂni insanları Kur'Ân-ı kerîmin mÂnevî hukumlerine kavuşturmak, kalplere yerleştirmek, tasavvuf hÂllerine ve derecelerine ulaştırma vazîfesi otuz uc sene, altı ay, yirmi yedi gundur. Hasan-ı Askerî, Huseyin ve CÂfer adında uc oğlu ve Âişe adında bir kızı vardı. Halîfe VÂsık ve Mu'tasım zamanlarında Medîne-i munevverede ikÂmet etti. Kur'Ân-ı kerîm, hadîs, akÂid ve fıkıh dersleri verdi.Halîfe Mutevekkil zamÂnında ise BağdÂt'a gidip vefÂtına kadar orada yaşadı.

ZamÂnındaki insanlar maddî veya mÂnevî bir sıkıntıya duşse hemen Ali HÂdî hazretlerinin huzûruna gider hÂlini arzederek cÂre bulup, yardımcı olmasını isterdi. Bir defÂsında Samarra'dan cıkıp bir koye gitmişti. O gittikten sonra evine bir koylu gelip sordu. Bir koye gittiğini soylediler. Koylu kimse, Ali HÂdî hazretleriyle goruşmek icin o koye gitti. Onu bulup huzûruna cıkınca, Ali HÂdî hazretleri koyluye;

"Ne istiyorsun derdin nedir?" dedi. Koylu;

"Kûfe'den geliyorum. Ceddiniz hazret-i Ali'yi seven ve ona muhabbet besleyen bir kimseyim. Bir zaman birinden borc para almıştım. Ancak bir turlu odeyemedim. Bu borc yukunun altında cÂresiz kaldım. Kimden yardım isteyeceğimi de bilemedim." dedi. Borcun ne kadar diye sorunca da;

"On bin dirhem kadardır." dedi. Bunun uzerine;

"Kendini uzme ve merak etme! Hadi gozun aydın; inşÃ‚allahu teÂl borcun odenecek!"buyurdu. Bir gece gectikten sonra sabahleyin koyluye;

"Ey koylu kardeşim! Sana bir şey soyleyeceğim! sozumu dinle hic îtirÂz etme!" dedi. "Peki efendim hic bir hususta size muhalefet etmeyeceğim, ne emrederseniz yapacağım." deyince, Ali HÂdî hazretleri bir kÂğıd alıp, kendi eliyle koylunun borcu kadar mikdarı yazıp kendinin bu parayı odemek uzere borclu olduğunu kaydetti. Sonra kÂğıdı verip;

"Bunu al ben Samarra'ya donunce yanıma gel, beni buyuk bir kalabalık arasında oturup konuşurken gorunce getirip bana ver. Borcunu benden ısrarla iste." dedi. Koylu;

"Peki efendim dediğiniz gibi aynen yapacağım." dedi. Ali HÂdî hazretleri Samarra'ya dondukten sonra birgun sohbeti sırasında etrÂfına pekcok insan toplandı. Halîfe Mutevekkil'in adamları da sohbette idiler. Sohbet sırasında kendisine yazı verilen koylu huzûra geldi. Ali HÂdî hazretlerine yaklaşıp kÂğıdı gosterdi ve borcunuzu odeyiniz diyerek ısrarla istedi. Ali HÂdî hazretleri koyluye;

"Uc gun muddet tanı, uc gun sonra gel odeyeceğim." dedi. Koylu donup gitti. Sohbet sona erince, halîfenin memurları sohbet sırasında olan hÂdiseyi halîfeye anlattılar. Halîfe durumu oğrenince, Ali HÂdî hazretlerine derhal otuz bin dirhem verilmesini emretti. Bu emir uzerine goturup verdiler. O da alıp bir koşeye koydu. Bir muddet sonra koylu huzûruna gelince, otuz bin dirhemin hepsini verip;

"Bunları tamamen al!" dedi. Koylu;

"Ey Resûlullah'ın torunu! Benim talebim on bin dirhem idi. Allahu teÂl ihsÂn etti, o kadarını alayım." dedi. Bunun uzerine vallahi hepsini alacaksın. Bu, Allahu teÂlÂnın sana ihsÂn ettiği bir rızıktır." dedi. Koylu otuz bin dirhemin hepsini alıp gitti. Giderken kendi kendine Ali HÂdî hazretlerini medhediyordu...

Birgun İmÂm-ı HÂdî hazretleri bir velîme, duğun yemeğinde idiler. Samarra ehlinden birisi boş yere konuşuyordu. Saygısızlık ediyor lÂzım olan edebi gostermiyordu. Bu hal karşısında Ali HÂdî hazretleri, bir ara;

"Bu şahsın evinden acı bir haber gelip bu yemekten yiyemeyecek." buyurdular. Yemekler hazırlanınca o kimse elini yıkadı, yemeği yiyeceği sırada hizmetci ağlayarak iceri girdi ve annen damdan duştu, koma hÂlinde, cabuk ol da olmeden goresin dedi. O şahıs yemeği yiyemeden kalkıp gitti.

Halîfe Mutevekkil'in vucûdunda buyuk bir cıban cıktı. Cok ağrı ve şiddetli ateş yapıyordu. Tabîblerin hic biri cÂre bulamadılar. Hastalığı ağırlaşınca halîfenin annesi, Mutevekkil iyi olursa kendi malımdan Ali HÂdî hazretlerine cok mal gondereceğim diye adakta bulundu. Halîfe Mutevekkil'in yakınlarından Feth bin HÂkÂn, Ali HÂdî hazretlerinden de bir ilac soralım deyince, birini gonderdiler. İstek uzerine bir ilac tavsiye edip kullanmasını soyledi. Allahu teÂlÂnın izniyle fayda verir buyurdu. Bu habere halîfenin meclisinde bulunanlar guluştuler ve alay ettiler. Feth bin HÂkÂn'ın ısrÂrları uzerine, onun tÂrif ettiği ilacı cıbanın uzerine koydular. Cıban yarılıp icindeki iltihap boşaldı. Halîfe iyileşti.

Mutevekkil'in iyileştiğini duyan annesi on bin altını bir keseye koyup kendi muhruyle muhurleyip Ali HÂdî hazretlerine gonderdi. Halîfe Mutevekkil iyice sıhhate kavuşunca birisi Ali HÂdî hazretlerinin evinde cok mal ve silÂh olduğuna dÂir halîfeye şikÂyette bulundu. Mutevekkil, veziri Saîd'e gece yarısı onun evine girmesini ve orada bulduğu mal ve silÂhı kendisine getirmesini emretti. Bunun uzerine Vezir Saîd şoyle anlatıyor:

"Bir merdiven goturup dama cıktım. Pencereden iceri girdim. Karanlık idi. Ne tarafa gideceğimi şaşırdım. O sırada Ali HÂdî hazretlerinin sesini duydum.

Ey Saîd! Biraz bekle, mum getirsinler buyurdu. Mum gelince aşağıya indim. Ali HÂdî hazretleri yunden bir elbise giymiş, başında yunden bir takke, oturuyordu.

Ey Saîd! İşte odalar, ara! buyurdu. Odalara girdim. Bana soylenilen mal ve silÂhları bulamadım. Fakat, halîfenin annesinin gonderdiği kese muhruyle duruyordu. Sonra;

SeccÂdeye de bak buyurunca, seccÂdeyi kaldırdım bir kılıc kınıyla duruyordu. Hepsini alıp halîfeye getirdim. Halîfe, annesinin muhruyle muhurlu keseyi gorunce merak edip sordu. Durumu anlattılar. Bunun uzerine kendisi de bir kese koyup, keseleri ve kılıcı geri gonderdi. İmÂm hazretlerinin huzûruna varıp mahcup bir şekilde;

"Efendim! İzinsiz evinize girmek bana cok zor geldi, ama emir almış idim." dedim. O zaman Şuar sûresinin son Âyeti olan; "Allahu teÂlÂya şirk koşanlar ve peygamberini hicv edenler, oldukten sonra hangi yere gideceklerini bilirler." meÂlindeki Âyet-i kerîmesini okudular."

Halîfe Mutevekkil, Ali HÂdî hazretlerini Medîne'den BağdÂt'a cağırdı. BerÂberceSamarra'ya gittik. Yanımızdakiler bizi kotu ve tehlikeli bir yerde konaklattılar. Onu sevenlerden biri yanına yaklaşıp;

"Efendim bunlar senin kıymetini gizlemek ve nûrunu sondurmek istiyorlar. Bunun icin boyle tehlikeli ve korkulu yerde konaklattılar." dedi. Bunun uzerine;

"Ey SÂlih bin Saîd, şoyle bir bak!" buyurup eliyle işÃ‚ret etti. İşÃ‚ret ettiği tarafa baktığımda, dunyÂda bir benzeri olmayan, bahceler, ırmaklar ve koşkler gordum. Biraz sonra bu hÂller kayboldu. Sonra bana buyurdu ki:

"Ey SÂlih, biz nerede olursak olalım, Allahu teÂlÂnın nîmetleri bizimle berÂberdir."

Halîfe Mutevekkil'in evinde ceşitli kuşlar bulunurdu. O kuşların sesinden iceri girenlerin sozlerini duyamaz, girenler de Mutevekkil'in dediğini anlayamazlardı. Ali HÂdî hazretleri iceri girdiği zaman kuşlar susar, cıkınca tekrar otmeye başlarlardı.

Birgun Ali HÂdî hazretleri; halîfenin evlÂdlarının birinin duğun yemeğinde bulundu. Herkes edeble oturuyordu. Fakat gencin biri cok gulunc şeyler soyleyerek edepsizlik ediyordu. Bunun uzerine Ali HÂdî hazretleri o gence;

"Ey genc cok guluyorsun, kahkaha atıyorsun. Allahu teÂlÂyı hatırlamaktan gÂfil oluyorsun. Halbuki uc gun sonra oleceksin. Kabre hazırlıklı mısın?" buyurdu. O genc, bu sozu duyunca, edepsizliği bıraktı. Yemekler yendi, duğun bitti. Ertesi gun genc hastalandı. Uc gun sonra da oldu.

Birgun birisi gelip, hanımının hÂmile olduğunu ve doğacak cocuğunun erkek olması icin du etmesini istedi. Bunun uzerine buyurdu ki:

"Coğu kız vardır ki, erkek evlÂdından daha hayırlıdır." Daha sonra o şahsın bir kızı dunyÂya geldi. Bir başkası da gelip oğlan cocuğu olması icin du istemişti. Ona da; "Oğlun olacak, adını Muhammed koy!" buyurdu. Onun da oğlu oldu ve ismini Muhammed koydu.

Ali HÂdî hazretleri zamÂnında Hindistan'dan gelen bir sihirbÂz gosteriler yapıyordu. Birgun zengin biri onu cağırıp dedi ki:

"İmÂm-ı HÂdî'yi mahcûb edebilirsen sana bir altın vereceğim." SihirbÂz;

"Olur yaparım, yalnız bir yemek ve yanına birkac yufka ekmek hazırlayıp beni yanına oturtunuz." dedi.

SihirbÂzın dediği gibi yaptılar. İmÂm-ı HÂdî hazretleri gelip sofraya oturdu. Bir parca ekmek almak istedi. Sihirbaz bir şeyler yaptı. Ekmek onunden uctu. Bu iş uc def tekrarlandı. Sofrada bulunanlar gulmeye başladılar. Oturdukları odada bir divan yastığı uzerinde arslan resmi vardı. Ali HÂdî hazretleri o resme işÃ‚ret ederek;

"Bu adamı yut!" emrini verdi.

O resim hemen canlanıp bir arslan oldu. Sıcradı sihirbÂzı yuttu. Tekrar gidip resim hÂlini aldı. SihirbÂz gozden kayboldu. Bu hÂdise karşısında sofradakiler donup kaldılar. Sonra;

"Allahu teÂlÂnın duşmanlarını, dostlarının uzerine musallat etmek doğru değildir." buyurdu.

SihirbÂzı bir daha goren olmadı.

AYNEN BUYURDUĞU GİBİ

EsbÂtî şoyle anlatır:

"Bir defÂsında Ali HÂdî hazretlerini ziyÂret icin Irak'tan Medîne-i munevvereye gitmiştim. Huzûruna varınca, bana halîfe VÂsık'ın hÂlini sordu. Cok yakınlarındanım. İyidir, ben ayrılırken sıhhat ve Âfiyette idi." dedim. Bunun uzerine;

"İnsanlar diyorlar ki; VÂsık vefÂt etti!" dedi. Bu sozuyle kendini kasdediyor zannettim. Bir muddet sustu sonra bana tekrar;

"İbn-i ZiyÂd ne yapıyor?" dedi.

"İyidir, işi yolundadır." diye cevap verdim. Bunun uzerine onun başına bir felÂket geldi. Şuphesiz Allahu teÂlÂnın takdiri ve hukmu ne ise o olur. Ey dostlar VÂsık oldu, yerine CÂfer Mutevekkil halîfe oldu. İbn-i ZiyÂd da olduruldu." dedi. Ben hayretle;

"Ne zaman efendim?" diye sordum.

"Sen ayrıldıktan altı gun sonra." dedi.Bunları soyledikten birkac gun sonra Medîne'ye yeni halîfe Mutevekkil'in gonderdiği bir kişi geldi. Durumu ondan oğrendik. Aynen Ali HÂdî hazretlerinin işÃ‚ret ettiği gibi VÂsık olmuş, İbn-i ZiyÂd da katledilmiş!"

1) Tam İlmihÂl SeÂdet-i Ebediyye; s.61, 1011
2) TÂrih-i BağdÂd; c.12, s.56
3) Nûr-ul-EbsÂr; s.164
4) El-A'lÂm; c.4, s.323
5) KÂmûs-ul-A'lÂm; c.4, s.2199
6) VefeyÂt-ul-A'yÂn; c.1, s.322
7) ŞezerÂt-uz-Zeheb; c.2, s.128
8) Sefînet-ul-Evliy (FÂrisî s.29
9) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.3, s.97
__________________