Anadolu'yu aydınlatan meşhûr velilerden. Eğridir'de doğdu ve 1494 (H.900) de orada vefat etti.

Babası, Pîrî Halîfe Sultandır. Seyyid olup nesebi yirmi ucuncu batında hazret-i Huseyin'e ulaşır. Babası Pîrî Halîfe Sultan, mÂnevî bir işÃ‚ret uzerine genc yaştayken İran'ın Hoy şehrinden, hocası ŞeyhulislÂm Berdeî hazretleriyle birlikte Anadolu'ya gocmuştur. Anadolu'ya gelince, buyuk bir murşid-i kÂmil olan hocası ŞeyhulislÂm Berdeî'nin kızıyla evlenmiş ve bu evlilikten Muhammed Celebi Sultan doğmuştur. (Bkz. Berdeî Sultan, Pîrî Halîfe Sultan)

Daha kucuk yaşta iken, babasının ziyÂretine gelenler icerde iken, ıslahı mumkun olmayan kimselerin ayakkabılarını ters cevirir; iyi kimselerinkini ise duzgunce koyardı. Kucuk yaşında gunahkar ve sÂlih insanı ayırır ve soylerdi. Melekleri gorur ve gorduğu şeyleri soylerdi. Babası carşıdan alınan corekten yedirince bu hali kırk gun kaybolur kırk gun sonra yine gorurdu. Nicin gorduklerini soyluyorsun? dediklerinde, bana; "Gorduklerini soyle sana zararı yoktur diyorlar." derdi. On yaşına kadar bu hali devÂm etti.Sonra gizledi.

İlim ve feyz ocağında gozlerini acıp kucuk yaştan îtibÂren ilim ve edep oğrenmeye başladı. Allahu teÂlÂnın emir ve yasaklarını anlattı. Babasından ve babasının hocası ŞeyhulislÂm Berdeî'den ilim oğrendi, onların bereketli sohbetlerinde ve derslerinde yetişti. Tasavvufta kemÂle erdi. İcÂzet aldı. ŞeyhulislÂm Berdeî hazretlerinin vefÂtından sonra dÂmÂdı ve Muhammed Celebi Sultan'ın babası Pîrî Halîfe, Muhammed Celebi Sultan'ın halîfesi olarak dergÂhta senelerce halka rehberlik yapıp insanlara, EshÂb-ı kirÂmınPeygamber efendimizden naklen bildirdiği ve asırlar boyunca kıymetli İslÂm Âlimleri tarafından buyuk bir dikkatle nakledilegelen Ehl-i sunnet îtikÂdını ve doğru din bilgilerini anlattı, oğretti. Bunlara uygun yaşamalarını sağladı. Omrunu bu mubÂrek hizmetlerle gecirdi. VefÂtından sonra ilim ve feyz menbaı olan dergÂhda oğlu MuhammedCelebi Sultan, yolunu şaşırmış olanlara rehberlik vazîfesi yaptı. O da aynen babası gibi ilim ve feyz sactı, nice sÂlih ve velî zÂtlar yetiştirdi. Pekcok insanın saÂdete kavuşmasına vesîle oldu.VefÂtından sonra yerine torunu Şeyh BurhÂneddîn hazretleri gecti.

Muhammed Celebi Sultan hazretlerinin pekcok kerÂmeti ve menkıbeleri olup bir kısmı şoyledir:

Daha yedi yaşındayken ruyÂsında butun Âlem bir deryÂ, buyuk bir deniz olmuş, doğudan batıya butun insanlar şaşkın bir vaziyettedir. Muhammed CelebiSultan dery uzerinde uzanıp kopru olur. Butun mahlûkat uzerinden gecer... Bu ruyÂsını babasına anlattığında, babası; "Şeyhimiz Abdullatîf Kudsî hazretleri birazdan geliyor. Ona soralım." der. O gelince, oğlunu huzûruna cıkarıp ruyÂsını anlattırdığında, Şeyh Abdullatîf Kudsî hazretleri, Muhammed Sultan Celebi'yi kasdederek; "Bu benim oğlum zamÂnın kutbudur." dedi. Bu sozu soyleyip uc def sayha yaptı, haykırdı. Bu sayhası sırasında sarığı başından yere duştu. Muhammed Celebi Sultan, Abdullatîf Kudsî'nin huzûrundan ayrılınca, babasına; "Şeyh hazretlerinin kutb-ı zaman dediği nedir?" diye sordu. Babası; "Oğul! Şeyh hazretleri senin kutup olacağını mujdelediler." dedi.

Eğridir'in Kışlıcak koyu imÂmı NÂsuh Fakîh şoyle anlatmıştır:

Babam anlattı: "Bir gece evimde yatıyordum. Kapı calındı. Cıkıp baktığımda, Muhammed Celebi Sultan hazretleri olduğunu gordum. Elinde ici dolu ve cıkınlanmış bir sofra ve bir de nacak vardı. Sofrayı bana verip; "Peşimden gel." buyurdu. Giderken onumuze bir dery (deniz) cıktı. Bana; "Yuru korkma!" dedi ve onumden deniz uzerinde yurudu. Ben de tÂkib ettim. Deniz uzerinde yurumeye başladım. Tahtaya basar gibi su uzerinde yuruyordum. Kısa bir zaman sonra bir hisara vardık. İslÂm ordusu hisarın etrÂfını sarmış beklemekteydi. Muhammed Celebi Sultan elindeki nacakla hisarın kapısına vurunca, bir rÂhip kapıyı actı. Onumuze duşup evine goturdu. Evine varınca bir dehlize girdik. Merdivenle aşağı indik. Orada bir mescid gorduk. Mescidde rahleler, Kur'Ân-ı kerîmler vardı ve mumlar yanıyordu. Bizi oraya goturen rÂhip, papaz kıyÂfetini cıkarıp, musluman kıyÂfeti giydi ve yanımıza oturdu. Şeyh Muhammed Celebi Sultan bana taşıdığım sofrayı acmamı soyledi.Sofradaki yiyecekleri cıkardım. Yedikten sonra du ettiler. Sonra rÂhibe; "Artık hisarı verin!" deyince, "Emir sizindir!" karşılığını verdi. Sonra oradan cıkıp gittik. Bir muddet sonra şafak soktu. Sabah namazının vakti girmişti. Benim abdestim yoktu.Bana bir yer tÂrif edip; "Falan ağacın altında arı ve tatlı bir su vardır. Var orada abdest al." dedi. Gidip abdest aldım. Kendisi imÂm oldu sabah namazını kıldık. Sonra tekrar yuruduk. Daha once uzerinden gectiğimiz denize geldik. Yine deniz uzerinden yuruyerek gectik. Henuz guneş doğmadan Mezar-ı Şerîf denilen yerdeki dergÂha ulaştık. Ben; "Sultanım bu garib haller, gezip gorduğumuz yerler nedir?" dedim. "Gittiğimiz hisar Kefe Hisarıdır. İslÂm askerleri onu almaya varmışlardı. Bugun hisar kapısını acarlar." buyurdu. TÂrih koydum. İşÃ‚ret ettiği gun o saatte Kefe Hisarı fethedildi."

Muhammed Celebi Sultan'ın meşhur hallerinden biri de, Hızır aleyhisselÂmla cok goruşup, sohbet etmesidir. BÂzan evinde otururken karşıda bulunan Eğridir Golune dikkatle bakar ve birini bekler gibi dururdu. Hızır aleyhisselÂm gol uzerinden yuruyerek yanına gelirdi. Goruşup sohbet ederler, sonra yine geldiği gibi su uzerinden giderdi. Bu hÂli cok gorulmuştur. Halîfelerinden Âlimi RabbÂnî DÂvûd Efendi; "Hızır aleyhisselÂmla boyle goruştuklerine defÂlarca şÃ‚hid oldum." diye anlatmıştır.

Şeyh hazretlerinin ciftliğinde değirmeni olan bir ortağı vardı. Koyunde bu değirmeni calıştırarak gecimini temin ederdi. Koyun ileri gelenlerinden birinin de değirmeni vardı. Bu kimse sÂdece benim değirmenim calışsın diye o kimsenin değirmeninin oluğuna taş bırakır calışmasına mÂni olurdu. Bu durumu Muhammed Celebi Sultan hazretlerine birkac def acıp zulme uğradığını soyledi. Adam da bu işinden bir turlu vaz gecmedi. Bir gun gene şikÂyet etti. Muhammed Celebi Sultan hazretleri; "Ayruk (gayrı) etmesun." buyurdu ve başka soz soylemedi. ŞikÂyette bulunan kimse bu sozden pek bir şey anlayamadı. Hatt talebelere şeyh hazretleri fazla bir şey soylemedi ve kÂdıya (hÂkime) gondermedi diye yakındı. Talebeler şeyh hazretleri sana ne buyurdu diye sordular. O da; "Ayruk etmesun." dediğini soyledi.Talebeler bu sozu duyunca; "Oyleyse soz tamam oldu. Artık kurtuldun. Var git sen artık işin sonunu gozle." diye teselli etti. O kimse değirmenine gidip baktığında, değirmenin suyunun taştığını ve dışarı aktığını gordu. Yine taş bırakıldı zannederek oluğu yokladı. Değirmenin calışmasına mÂni olan kimse yine bir taş bıraktırmak icin bir adam gondermiş, bu adam da taş bırakırken oluğa kendi duşup olmuştu. Bu hÂdiseye cok şaşıp koye dondu. Koye gidince de, değirmenin oluğuna taş bıraktıran kimsenin de Âniden olduğunu oğrendi. ZÂlimin elinden kurtulduğu icinAllahu teÂlÂya şukretti. Muhammed Celebi Sultan'a muhabbeti ve bağlılığı arttı.

Muhammed Celebi Sultan zamÂnında Isparta'nın Barla kazÂsından iki tuccar ticÂret icin Bursa'ya gitmişler. Bunlardan birinin eceli gelip paralarını kesesine koyarken vefÂt etmiş. Hacı İvaz adındaki diğer arkadaşı onun boyle duny sevgisi icinde olduğunu ibretle gorup ağlayarak o zaman Bursa'da bulunan evliyÂnın meşhurlarından Şeyh TÂceddîn hazretlerinin huzûruna gitti. Duny malına ve dunyÂya duşkunluğunden dolayı gafletine tovbe edip, Şeyh TÂceddîn hazretlerinin dergÂhında kalbini toparlamak icin halvete girdi. Şeyh TÂceddîn hazretleri onun bu hÂline bakıp, talebelerine; "Hacı İvaz'a siz de yardım edin. Kelime-i tevhîd okurken ona da niyet edin. Onun cok oturmaya gucu yoktur. Kendisi bir tuccardır." dedi. O gece Hacı İvaz şoyle bir ruy gordu. Bir dere icinde kendini kanalizasyon pisliği, copler ve supruntuler arasında buldu. Pislikler dağ gibi yığılmış. Copler ve pislik arasında boğazına kadar gomulmuş, boğulmasına az kalmış! Bu haldeyken Şeyh TÂceddîn hazretleri bir dağ uzerinden kendisini seyretmektedir. Talebelerinin de pislikleri ve copleri kendi uzerinden alıp attıklarını gordu. Boyle perişan haldeyken Şeyh TÂceddîn hazretleri bulunduğu dağ uzerinden elini uzatıp Hacı İvaz'ın elinden tutarak dağ uzerine cekip kurtardı. Hacı İvaz sabahleyin uyanıp ruyÂsını Şeyh TÂceddîn hazretlerine anlattı. Ona; "Uzerinde olan o pislik kalbindeki duny sevgileridir. Allahu teÂlÂnın inÂyetiyle bunlar kalbinden gitti. Artık butun duny senin olsa, ona hic sevgin olmasın. Asıl sevgi ve muhabbet, Allahu teÂlÂnın sevgisidir. Sevgi, muhabbet, Allahu teÂlÂya ve Allah dostlarına olmalıdır. Allah adamları olan evliy ile birlikte bulunmaktan gÂfil olma!" diye ona nasîhat etti. Sonra da memleketine donmesi icin musÂde etti. Hacıİvaz ayrılıp giderken; "Sultanım! Bizim memlekette bir Allah adamı yoktur. Kiminle berÂber olayım!" dedi. Şeyh TÂceddîn hazretleri,Pîrî Halîfe Sultanın kıymetli oğulları Şeyh Muhammed Celebi Sultan ne oldu?" deyince,Hacıİvaz; "Efendim! Ona îtikÂdım yoktur. İyi yunden elbise giyer. İyi cins atlara biner. Kılıc kuşanır. Onda oyle dervişlik gormedim." dedi. Şeyh TÂceddîn hazretleri, Hacı İvaz'ın bu sozleri karşısında; "Bre oyle deme şimdi o sultan kutb-ı Âlemdir. İnkÂr etme yoksa belÂya duşersin!" dedi. Hacı İvaz bu tavsiye uzerine memleketi Barla'ya varır varmaz hemen Eğridir'e gidip MezÂr-ı Şerîf denilen yerdeMuhammedCelebiSultanın ziyÂretine gitti. Oraya yaklaştığında Muhammed Celebi Sultan'ı Eğridir Golu kenarında oturur halde gordu. Hızır aleyhisselÂmı bekliyormuş. Yanına yaklaşınca; "Bize îtikÂdın ve inancın olmadı. Bu evlÂmıdır?" dedi. Hacı İvaz ağlamaya başlayıp ayaklarına kapandı. Yaptıklarına pişman olup, tovbe etti.Sonra Muhammed Celebi Sultan hazretlerine talebe oldu. Tasavvufta yetişmek uzere sohbetlerini can kulağıyla dinleyip, emirlerini severek yerine getirdi. Bir muddet dergÂhında kalıp, nefsini ıslah ile meşgûl oldu. Buyuk bir azim ile cÂnu gonulden bu işe sarıldı. O mubÂrek zÂtın himmetiyle tasavvufta ilerleyip yuksek derecelere kavuştu. Kendisine halîfelik de verildi. Hacı İvaz'ın bir hizmetcisi vardı. Yanında kalıp tasavvufta yetişmek icin calıştı. Muhammed Celebi Sultanın himmetiyle o da velîlerden oldu. Bu hizmetci oyle hallere kavuşmuştu ki, bÂzan yemek pişirir, uzun mesafelere kısa zamanda giderek yemek gotururdu. Bayram gunlerinde bir comlek yemek pişirir bu az yemeği dort yuz kişi yiyip doyardı. Bu kerÂmetleri o diyarda meşhurdu.

Bursa'da Şeker Hoca denilen bir kimse şoyle anlatmıştır: "Biz uc arkadaş, Şeyh Muhammed Celebi Sultan icin kutup diyorlar. Eğer gercekten boyle buyuk biri ise bir tecrube edelim dedik. ZiyÂretine gittik. Birimiz; "Eğer kutupsa biz huzûruna varınca, once du etsin." dedi. Bir arkadaş; "Bursa'da Ulu CÂmide ricÂl-i gayb (Allahu teÂlÂnın sevdiği ve gizli olan velî kulları) hangi safta namaz kılarlar bunu biz sormadan cevap versin." dedi. Bir diğerimiz de; "RicÂl-i gayb Ulu CÂmiye hangi kapıdan girerler. Bunu da bize soylesin." dedi. NihÂyet huzûruna vardık. Biz vardığımızda kapısının onunde duruyordu. Elini opup karşısında durduk. Once du etsin diye niyet eden arkadaşımızı gostererek; "Evvel şu mollanın niyeti uzereEl-FÂtiha." dedi. Sonra; "RicÂl-i gayb, Ulu CÂmiye doğu kapısından girerler ve ucuncu safta namaz kılarlar." dedi.

Onun zamÂnında Osmanlı paşalarından Mesih Paşa, Hamid ilinin (Isparta'nın) beyiydi. Muhammed Celebi Sultanın ziyÂretine gider, hurmet gosterirdi. Vezir olması icin du ve himmet etmesi icin yalvarıp yakarırdı. "Eğer vezir olursam, sizi ve talebelerinizi gazÂya gotururum." diye soz vermişti. Hayreddîn Halîfe adında bir halîfesi, talebesi vardı. Ona; "Var ruyÂya yatıp istihÂre eyle. Bakalım Mesih Paşa vezir olur mu?" dedi. Hayreddîn Halîfe istihÂreye yatıp gordu ki: Hocası Şeyh Muhammed Celebi Sultan bir kuşak getirdi. Onu Mesih Paşanın başına sarması icin kendisine verdi. Fakat Hayreddîn Halîfe onu bir turlu saramadı. Bunun uzerine şeyh hazretleri kendisi alıp sardı.Sabahleyin Hayreddîn Halîfe gorduğu ruyÂyı anlatmak uzere huzûruna gitti. Huzûruna varınca daha anlatmadan; "Hayreddîn! MesihPaşa kuşağı sardı. İnşÃ‚allah vezir olur." dedi. Kısa bir muddet sonra Mesih Paşa vezir oldu. Rodos seferine cıktı. Fakat Muhammed Celebi Sultan hazretlerine verdiği sozu yerine getirmedi. Sefere cıkarken onlardan hic bahsetmedi. Bunun uzerine halîfesi Hayreddîn'e dedi ki: "O Mesih Paşa bizim sakalımıza guldu. MurÂdı hÂsıl olup, vezirliğe kavuştu. Bizi ihmÂl edip, ismimizi bile anmadı. Yine istihÂre eyle bakalım kal'ayı alıyor mu?" dedi. Hayreddîn Halîfe istihÂre edip gordu ki: Rodos kalesini asker kuşatmış. Rodos'un kalesinin icinde Şeyh Muhammed Celebi Sultan oturmuş. Bir yanında dedesi ŞeyhulislÂm Berdeî bir yanında da Bursa'daki Emir Sultan hazretleri bulunmakta. Hızır aleyhisselÂm da oradaydı.Bunlar ona; "Oğul kerem eyle hisarı ver!" diyorlardı. Muhammed Celebi Sultan ise; "Bu sefer olmaz! Vezir bizi maskaralığa aldı." dedi. Hızır aleyhisselÂma; "Merdiveni komayın." dedi. Hızır aleyhisselÂm Mesih Paşanın hisara kurduğu merdivene bir kamcı vurup parcaladı. Rodoslular ciftlerini surmek icin sahraya dağıldılar. Hayreddîn Halîfe bu istihÂresinde gorduğu ruyÂyı anlatmak uzere Muhammed Celebi Sultan'ın huzûruna gitti.Varır varmaz daha o anlatmadan; "KÂfirler kurtuldu gibi. Birkac gun daha yurusunler. Ahde muhÂlefet, sozunde durmamak nasıl olur! Mesih Paşa da gorsun." dedi. Gercekten Mesih Paşa bu seferinde Rodos Kalesini fethedemedi. Kaleyi fethetmek icin kurulan merdiven kırıldı.

Muhammed Celebi Sultan bir defÂsında KûnÂn yakınında Gokse koyune gitmişti. Orada halka sohbet ve nasîhat etti. Orada bulundukları sırada talebeleri soz arasında; "Efendim! Bize bir halîfe bulup, reis yapsanız." dediler. Bunun uzerine halleriyle cevresinde sevilmeyen birisi olan AlÂeddîn adındaki kimseyi kasdederek; "Size AlÂeddîn'i reis edelim." dedi. Talebeler; "Efendim! O şahıs tarîkat ehline kÂfir der. Tarîkat ehline cok karşıdır. Ondan başka ilim ehli bir kimse vardır. Âlim ve ilmiyle amel eden birisidir. Onu bize reis yapsanız." dediler. Talebelerine; "Allahu teÂl inÂyet eyleye!" diye cevap verir. Başka bir şey soylemez. O gece AlÂeddîn ruyÂsında kendini gayr-i muslim kıyÂfeti icinde, belinde de kÂfirlere mahsus bir kuşak olan zunnÂr gorur. Bunları uzerinden cıkarıp atmak icin cok uğraşır, fakat bir turlu atamaz. Huzursuz bir halde uğraşırken karşısına Muhammed Celebi Sultan'ın babası Pîrî Halîfe Sultan cıkar. "Ey AlÂeddîn! Senden bu elbiseyi oğlum Şeyh Muhammed'den başkasının cıkarmaya gucu yetmez." der. Bu sozleri işitince uyanır. Bu ruyÂnın tesiriyle gece yarısı kalkıp Muhammed Celebi Sultan'ın evine koşar ağlayıp yalvararak kapıyı calar. Şeyh hazretleri kapıyı acıp iceri almalarını soyler. AlÂeddîn huzûruna girer girmez daha o bir şey soylemeden; "Ey AlÂeddîn! Ben sana babam gibi bir şÃ‚hidi her zaman nasıl bulayım!" der. AlÂeddîn daha ruyÂsını anlatmadan haber verdiğini gorerek şaşar. Bu kerÂmetini de gorunce artık tasavvuf ehline duşmanlık yapmaktan vazgecer. Buyuk bir muhabbetle Muhammed Celebi Sultan'ın hizmetine girer, talebesi olur.

Şeyh hazretleri tÂrifi mumkun olmayacak derecede ihtiyac hÂli uzere gecinirdi. Cok az yer ve yaptığı riyÂzetlerini ev halkına asl duyurmaz, belli etmezdi. Yemek vakti gelince evinden dışarı cıkar, dergÂha giderdi. DergÂhdakiler yemeği evde yedi zannederdi. DergÂhda ve dışardan yiyecek getirseler eve giderdi. Evdekiler de dergÂhda yedi zannederlerdi.

MÂnevî Âleme oyle dalmıştı ki, meleklerle cinler dediklerini yaparlardı. Hızır aleyhisselÂmla da cok goruşurdu. Ne kadar altın ve akce lÂzım olsa seccÂdesinin altında bulunurdu. Masraflara ve harcama işlerine bakan talebesi onun seccÂdesi altında altınlar gorur, emri uzere lÂzım olduğu kadar alıp harcardı. Fakat altınlar hic eksilmez aynen dururdu.

Şeyh hazretleri Uluborlu'da Hacı Sinan adında birine misÂfir olup, on beş gun kadar kalmıştı. Ayrılıp gideceğine yakın; "Hacı Sinan! Hastalık salgını gelmek uzere. Senin ev halkına bir şey olmaz. Ben buradan ayrıldıktan sonra Allahu teÂlÂnın emrini gorursun." dedi. O sırada Uluborlu'da tÂûn hastalığından epey hasta vardı. Muhammed Celebi Sultan'ı, sevenleri Ahurlu denilen yere kadar uğurlamışlardı. Uluborlu'ya donduklerinde, her taraftan feryad sesleri duyuluyordu. Kimi oğlum, kimi kızım, anam, babam, kardeşim... diye ağlıyordu. TÂûn hastalığından pekcok kimse olmuştu. Şeyh hazretlerini misÂfir eden Hacı Sinan'ın evinden hic kimse tÂûndan olmedi. Korkunc salgından kurtuldular.

Acem diyÂrında, İran taraflarında bir beldede TurÂbî adında ilim ehli ve muderris bir kimseye ruyÂsında Muhammed Celebi Sultan gosterilir ve senin şeyhin bu zÂttır denir. Bu ruy uzerinde muderrisliği ve medreseyi bırakıp kendisine ruyÂsında gosterilen mubÂrek zÂtı bulup ona talebe olmak icin yollara duşer. Yemeden icmeden kesilir, sÂde kuru ekmek gibi bÂzı şeyler yer. KÂbe'ye varır orada arar. RuyÂsında; "Senin murşidin Rum diyÂrında (Anadolu'da) sen oraya git." diye işÃ‚ret olunur. Gunlerce yolculuk yaparak ulaştığı Mekke'den ayrılıp Medîne'ye doğru yola cıkar. Medîne'de bir muddet kalır. Orada da; "Rum diyarına git!" diye işÃ‚ret olunur. Oradan da ayrılıp yollara duşer. Kudus yakınlarında HalîlurrahmÂn denilen beldeye ulaşır. Orada da Rum diyÂrına gitmesi işÃ‚ret olunur. Senelerce bir diyardan bir diyara gezer durur. Kalbi yanık ve mahzun bir halde hep kendisine işÃ‚ret edilen zÂtı arar. Bu hal uzere otuz sene dolaşır. NihÂyet Anadolu'ya ulaşıpBurdur yakınlarında bir koye gelir. Bu sırada Muhammed Celebi Sultan da o koyde dÂvetlidir. Artık aradığına kavuşmuş ve işÃ‚ret edilen murşidini bulmuş olmanın sevinciyle huzûruna gidip elini oper. HÂlini anlatır ve talebeliğe kabûl edilir. Şeyh hazretleri Eğridir'e dergÂhına donerken, o da peşlerinden gelir. DergÂha varınca talebeler hocalarını karşılarlar. Sonra da sofra hazırlayıp yemeğe otururlar. TurÂbî de sofraya dÂvet edilir. Muhammed Celebi Sultan ona iltifat edip kendi sofrasına alır. Fakat TurÂbî yemeklerden yemez. Şeyh hazretleri nicin yemediğini sorunca; "Efendim! Sizi ru-

yÂmda goreliden beri otuz senedir hayvÂnî gıd yemedim. Bu perhizimi bozmamak icin yemiyorum." der. Bunun uzerine Şeyh hazretleri: "Şimdi kalbinde bu kadar zaman riyÂzet cektim diye duşunursun. Nefsini put edinmişsin. Allahu teÂl katında makbul olmaz." dedi. Bunun uzerine TurÂbî tovbe istiğfÂr edip, karnı doyuncaya kadar yemeklerden yedi. Gece vakti olunca, Muhammed CelebiSultan, seccÂdesini TurÂbî'ye gonderdi. "Bu gece seccÂdemiz uzerinde otursun! Allahu teÂlÂnın kudretini gorsun." buyurdu. TurÂbî o gece Şeyh hazretlerinin seccÂdesi uzerinde oturdu. Bir ara uyudu ve ruyÂsında Peygamber efendimizi ve RicÂl-i gayb denilen evliyÂyı gordu. Pekcok kerÂmete şÃ‚hid olup mÂnevî ikramlara kavuştu.

Barla'dan HacıDede anlatır: "Bir gun MuhammedCelebi Sultana yalvarıp, bana hazret-i Hızır'ı goster." dedim. Bu konuşmamızdan sonra bir gun dağdan cıra kesip merkebime yukledim. HayrÂt sÂhibi merhum RustemPaşanın tÂmir ettirdiği sarp bir yol vardı.Bu yoldan Barla'ya gidiyordum. Sarp bir yerden gecerken merkebim yukuyle birlikte yardan aşağıya uctu. Ben merkebimden umidi kestim. Yaşlı idim. Yurumeye de tÂkatim yoktu. Ne yapacağım diye duşunurken, karşıma atlı biri cıka geldi. Merkebimi duştuğu yardan tutup yukuyle birlikte cıkardı ve yola bıraktı. Beni de yukun arasına bindirdi.Merkebim hayret edilecek derecede kuvvetlendi ve hızlı yurudu. Bu hÂdiseden sonra bir gun yine Şeyh hazretlerinin ziyÂretine gitmiştim. Bu sefer de; "Sultanım! Hazret-i Hızır'ı bana goster." dedim. Bana; "Merkebini kurtarıp, seni ona bindiren Hızır'dı. Ben sana onu gosterdim. Fakat sen tanımadın." dedi.Ben bu sozleri işitince hayret ve şaşkınlık icinde ağlamaya başladım ve ayaklarına kapandım. Sonra bir muddet daha berÂber oturduk. Bir de baktım ki birisi bize doğru geliyordu. Bu gelenin hazret-i Hızır olduğunu anladım. Hemen cıkıp karşıladım ve onun da ayaklarına kapanıp himmet istedim. Bana bakıp buyurdu ki: "Bizi istersen tuttuğun elden gÂfil olma! Beni Şeyh Muhammed Celebi'de bulasın." deyip gozden kayboldu.

Yine Barlalı Hacı Dede anlatmıştır: "Merkebimin ucuruma duştuğu o sarp yola buyuk bir kaya yuvarlanıp yolu kapatmıştı.Gecmek mumkun değildi.Kayanın buyukluğu Âdet bir ev kadardı. Muhammed Celebi SultanBarla'ya bir duğune dÂvetli olarak gelmişti. Huzûruna varıp yolu kapatan o kayadan bahsedip; "Sultanım, cemÂate emir buyursanız da o taşı hep birlikte yoldan kaldırsak." dedim. Bana; "Sen gidedur." dedi. Ben de yanıma halktan bÂzılarını aldım. Kayanın yanına vardık. Kayanın yoldan atılabilmesi icin etrÂfını kazmaya başladım. Bu sırada Şeyh hazretleri yalnız başına oraya geliverdi. Kocaman kayaya dayanıp dağdan tarafa bıraktı. Bana; "Gordun mu?" dedikten sonra, gozden kayboldu. Ben cok şaşkın bir halde oradan ayrılıp Barla'ya dondum. Baktım Şeyh hazretleri kalabalık bir cemÂatle sohbet ediyordu. Halka; "Şeyh hazretleri buradan hic dışarı cıktı mı?" dedim. Sen goruşup gittikten sonra yerinden hic kalkmadı." dediler. O hayatta oldukca bu sırrı kimseye acmadım."

Emir Ali Celebi, Radmos koyunden bir dervişten naklen şoyle anlatmıştır: "Bir gece hocam Muhammed Celebi Sultan hacca gitmek uzere yola cıktı. Yanında Hızır aleyhisselÂm da vardı. Hazret-i Hızır'ın onunde bir lamba asılıydı. Bana; "Bir balta al." dediler, aldım. Beni de yanlarına aldı ve virÂne bir yere gittik. VirÂnede bir yeri kazmamı emrettiklerinde, kazdım. Bir altın hazînesi cıktı. Bana da verseler diye duşunurken hocam bana bir akik taşı verdi ve; "Derviş! Bunu İstanbul'da sat! Başka yerde satma." dedi.Sonra benden ayrılıp, hacca gittiler. Bu hÂdiseden sonra bir işim sebebiyle İstanbul'a gittim. İstanbul'dayken param kalmadı. Aklıma Şeyh hazretlerinin verdiği akik taşı geldi.Bunu beş-on akceye satabilsem diye duşundum. Bir yahûdînin dukkanına girip; "Satılık bir şeyim var." dedim. Beni yalnız bir koşeye cekip; "Ne satıyorsun? Cıkar goreyim." deyince, cıkarıp gosterdim. Akik taşını gorunce; "Ne vereyim?" diye sordu. Beş akce mi, on akce mi desem diye duşunmeye başladım. Bir turlu fiyat soyleyemedim. Hocamın himmetiyle; "Sen soyle." deyiverdim. Once elli bin akce verdi. Alay ediyor zannederek akik taşını geri istedim. Hemen yuz elli bine cıktı ve satmam icin ısrar etti. Ben de kabûl ettim. Beni evine goturup parayı keseler icinde verdi. Bu taşın cok kıymetli olduğunu soyleyip; "Şimdi ben bunu iki yuz elli bin akceye bile satmam." dedi. Muhammed Celebi Sultan'ın bu talebesi, aldığı paralarla koyunde bir hamam yaptırdı ve zengin oldu."

Muhammed Celebi Sultan'ın vefÂtından sonra talebelerinden biri onu ruyÂsında cok gorur, rûhÂniyetiyle irtibÂt kurardı.Bu talebesi bir defÂsında uc meselede tereddude duşer. Bunlardan biri o sene Ramazanın başlangıcı ile ilgiliydi. Şehrin kÂdısı Pazar gunu diyor, onlarsa Cumartesi olduğunu soyluyorlardı.İkinci mesele, cÂmilerinin kıblesinin doğru olup olmadığı husûsunda bir ihtilaf cıkmıştı. Bir husus da kendisine duşmanlık yapan huzursuz eden bir kimseye beddu etmesi istendiği halde o etmiyordu. Bu hususlarda tereddudu vardı. Bir gece ruyÂsında kendisini hocası Muhammed Celebi Sultan'ın turbesinde gordu. Buraya nasıl geldim diye şaşarken hocası kabrinden cıkıp; "Allahu teÂlÂnın izniyle biz getirdik." buyurdu. Bunun uzerine; "Efendim size birkac suÂlim var." deyince, soruları sormadan suÂlinin birisi mescidin kıblesi meselesi değil mi? Kıblesi doğrudur. KÂbe'ye karşıdır. Şuphe etme." dedi. "Bir suÂlim daha var." deyince; "Ramazanın başlangıcı değil mi? Cumartesi gunudur. KÂdı ilim sÂhibi fakat keşif sÂhibi olmadığından kalp gozu acık değil." dedi. "Efendim o kÂdı sizin tarîkatınızı seviyor, muhabbeti var." deyince; "Evet muhabbeti var. Fakat riy ve gosterişten gecip meydana gelmeye kÂdir değildir." buyurdu. "Sultanım bir suÂlim daha kaldı." deyince, daha o anlatmadan; "Evet o bize mensub olan şahıs değil mi? Bizim hatırımızı gozeterek ona beddu etmediğin icin memnun kaldık. Allahu teÂlÂnın izniyle onu bir terbiye edelim. Islah olmazsa hakkından geliriz." buyurdu.

BEKLEYEMEDİN Mİ?

Talebelerinden Hayreddîn Halîfe'nin oğlu Hacı Halîfe şoyle anlatmıştır: "Hacca gitmeye niyet etmiştim. Kutb-ı Âlem Muhammed Celebi Sultan'dan musÂde ve du almak icin huzûruna gittim. Mesciddeydi. Mescide girdiğimde mihrabda kıbleye doğru oturmuş kendi kendilerine şoyle diyorlardı: "Hey HacıHalîfe! Bir sene daha sabredemedin mi ki bizimle berÂber gidesin!" Sonra geldiğimi farkedip bana dondu ve; "Hacı Halîfe! Şimdi seni anıyordum. ŞeyhulislÂm Berdeî Sultanın rûhÂniyeti senin hacca gideceğini haber verdi ve; "Bizim Hayreddîn Halîfe'nin oğlu HacıHalîfe Mekke'ye gider. Ona himmet ve du eyle." buyurdu. Ondan bildim ki hacca gidersin." dedi. Beni hoş gorup uğurlarken de şoyle dedi: "HacıHalîfe! Kutbu gormek ister misin?" Ben de; "İsterim Sultanım. Bunun icin himmet buyurun." dedim. Bana; "Arafat'a vardığın zaman sağ tarafında falan yerde bir cadırda RicÂl-i gaybı (Allahu teÂlÂnın gizlediği sevgili kulları) toplansalar gerektir. Baş tarafta yuzu ortulu oturan kutb-ı Âlemdir. Onu ziyÂret edersin." buyurdu. Arafat'a vardığımda tÂrif ettiği gibi bir cadır buldum. Cadıra girip Allah adamlarının ayaklarının bastığı topraklara yuzumu surdum. İcerisi buyuk zÂtlarla doluydu. Baş tarafta yuzu ortulu biri oturuyordu.TÂrife gore yuzu ortulu olan kutb-ı zamandı.Yanına yaklaşıp; "Seni yaratan Rabbimin aşkına! Sultanım lutfeyle, mubÂrek yuzunuzden ortuyu kaldırıver de yuzunuzu goreyim. Ben size şeyhimin yuksek himmetiyle eriştim." diyerek hem ağladım hem yalvardım. Benim ağladığımı ve yalvardığımı gorunce yuzunden ortuyu kaldırdı. MubÂrek yuzune baktım bir de gordum ki o zÂt şeyhim Muhammed Celebi Sultanın kendisidir. Bu hÂli gorur gormez bir nÂra attım. Aklım başımdan gitmiş. Bir muddet sonra kendime gelip toparlandım. Kalkıp etrafıma baktım orada kimse yok. Hacdan dondukten sonra hocamın huzûruna vardığımda; "HacıHalîfe! Kutbu gordun mu? Sakın ben hayattayken bu sırrı kimseye acma, soyleme." buyurdu.

DOLAŞIP NEYLERSİN?

Muhammed Celebi Sultan bir gun Eğridir Golunun kenarında otururken bir ulak gelip Afşar yolunu sordu. Şeyh ona; "Afşar, golun ote yakasındadır. Dolaşıp neylersin. Hemen gol uzerinden yuruyuver." dedi. Ulak boyle bir zÂtın sozunu severek ve inanarak kabûl edip yurudu. Suyun uzerinde batmadan gidiyordu.Afşar halkı onun golun suyu uzerinde yuruyerek geldiğini gorerek; "Hızır mısın?" diye etrÂfına toplandılar. Ulak; "Bende bir şey yoktur. Karşı yakada bir sultan var onun nefesine uğradım (kavuştum) ve su ustunden yuruyup geldim!" dedi. Bu hÂdiseye şÃ‚hid olan, ulağın sozlerini duyan Afşar halkı, Muhammed Celebi Sultan hazretlerinin buyuk bir velî olduğunu anlayıp muhabbetle sevdiler.

DUNYÂDA HAKKINI ALSIN

Muhammed Celebi Sultan hazretleri, bir defÂsında Uluborlu'ya dÂvet edilince, halkı irşÃ‚d, doğru yolu gostermek icin bu dÂveti kabûl edip gider. Uzun sohbetler ve vÂzlarla halka oğut verir ve vÂzı son derece istifÂdeli olur. Donecekleri sırada birisi evine yemeğe dÂvet eder. DÂveti kabul edip o gece orada kalır.Ertesi gun vedÂlaşıp ayrılır. Bîlkoy denilen yere varınca atını durdurup bir talebesini yanına cağırır; "Git şu evinde kaldığımız kimsenin kapısını cal!Bir kap iste! Kabın ağzını ac o zaman Allahu teÂlÂnın kudretini goresin. Ev sÂhibine de, şeyh harcadıklarına pişman olmasın. DunyÂda hakkını alsın Âhirete kalmasın dedi, diyesin." der. Talebesi emir uzere, kendilerini dÂvet eden kimsenin evine varıp bir kap ister. Kabı eline alınca dÂvet eden kimse dÂvet icin ne kadar akce, para harcadıysa, o kadar akce kabın icine gaybden dokulur. Ev sÂhibi cok şaşırır. Meğer şeyh hazretleri evinden ayrılınca, ona ziyÂfet vermek icin harcadığı parayı hesaplayıp ziyÂfet verdiğine pişman olmuş.

OMUZ VURUP KALDIRDIM

Muhammed Celebi Sultan hazretleri Uluborlu Ovasında bulunan Yassıviran koyune zaman zaman gidip halka vÂz ve nasîhat ederdi. O koyden Bedevî Dede denilen bir zÂt şoyle anlatmıştır: Koyumuzun bir değirmeni vardı. Bu değirmeni calıştıran akarsu ve icecek sularımız kesildi. Dağdaki menbaı kurudu, akmaz oldu. Halk icecek suya muhtac hÂle geldi. Şeyh Sultan koyumuze gelmişti. Toplanıp susuz kaldığımızı, perişan hÂlimizi arzedip; "Sultanım siz kutb-i Âlemsiniz. Resûlullah efendimizin hurmetine yaptığınız du makbuldur." dedik. Bunun uzerine başını eğip sessizce oturdu, murÂkabeye daldı. O hÂle geldi ki teri sakalı uzerine damla damla aktı. Bir muddet Âdet kendinden gecmiş bir halde kaldı. MÂn Âlemine dalıp gitti. Sonra başını kaldırdı. Gozleri iyice kızarmıştı. Merakla bekliyorduk. Bize bakıp; "Sizin suyunuz Ağras Suyu ile birmiş. Zelzele olunca bir taş sizin suyun onunu kapatmış. O taşa omuz vurup kaldırdım. Suyunuz yine sizden tarafa dondu. Varın gorun." dedi. Koy halkı gidip baktıklarında suyun yine dağdan aşağıya doğru cağlayarak akıp geldiğini gorduler. Boylece o zÂtın himmetiyle susuzluktan ve sıkıntıdan kurtuldular.

SAKALINDAN BİR KIL ALAYIM

Uluborlu'dan Emir Halîfe anlatır: "Muhammed Celebi Sultanın vefÂtından kırk sene sonra kabrinin bir tarafı cokmuştu. TÂmir etmek icin kabrini acmamız îcÂb etti. Kabrini acınca nûra gark olmuş bir halde yattığını gorduk. MubÂrek yuzu hic solmamış, aynen hayattaki gibiydi. Yanımda sevenlerinden biri vardı. Bu kişi; "Benim bir oğlum var, bir seneden beri sıtma tutuyor, hastadır. Bu zÂtın sakalından bir kıl alayım, şif olarak gotureyim." dedi. Biz şimdi durum başka, gÂfil olma, alınca bir belÂya duşebilirsin." dedik. Fakat adam dinlemedi yanaşıp sakalından bir kılı tutarak cekti. Koparamadı. Şeyh hazretleri sanki canlanmış gibi başını obur tarafa cevirdi. O kişi yine aldırmayıp sakalından bir kıl koparmak icin tutup cekti. Bu sırada Şeyh hazretleri o kişiye oyle bir tokat vurdu ki, adam duşup oldu. Ben de korkumdan kacıp bir kenara cekildim ve şaşkın bir halde yığılıp kaldım. Sonra başkaları gelip Şeyh hazretlerinin kabrini kapattı. Bu hÂdisenin tesiriyle altı ay hasta yattım.

1) MenÂkıb-ı BurhÂneddîn Eğridirî (ŞerifzÂde Muhammed Efendi, SuleymÂniye KutuphÂnesi, Hacı Mahmûd Kısmı, No: 4552)
2) Mecmûau't-TerÂcîm; s.98
3) İstanbul TÂrih Coğrafya Kataloğu; s.507
__________________