Buyuk Âlim ve velî. 1867 (H.1284) senesinde Arvas'ta doğdu. 1900 (H.1318)de hac seferinde iken otuz iki yaşında Tûr-i SinÂ'da vefÂt etti. Buyuk Âlim ve evliyÂnın meşhurlarından Seyyid Fehim ArvÂsî hazretlerinin on mubÂrek oğlundan ikincisidir.

Kucuk yaşta iken kendisinde buyuk bir kÂbiliyet ve ustun bir istidÂt gorulmuştur. Bu guzel hÂliyle ilim tahsîline başladı. Arvas Medresesinde meşhur muderris Molla Muhammed Merhum'un yanında okumuş, mantık ilmini, babasının icÂzet verdiği talebelerinden meşhûr Molla Mahmûd Sûrî hazretlerinden tamamlamış, diğer butun ilimleri Seyyid Fehim ArvÂsî hazretlerinden okuyarak, feyz almış, az zamanda "AllÂme" sıfatıyla şohret kazanmıştır. Kucuk yaşta tasavvufta kemÂle erip, icÂzet verilmiştir. Babasından tasavvufta mutlak hilÂfet ile şereflenmiş, irşÃ‚da mezun buyrulmuştur.

ZÂhirî ve bÂtınî ilimde yuksek derecelere kavuştuktan sonra cok mukemmel hizmetler yapmış, pekcok Âlim ve velî yetiştirmiştir. ArvÂs Medresesini yeniden tesis etmiş, bu medreseyi ilim, irfÂn menbaı hÂline getirmiştir. UstÂdlarından almış oldukları ilim, irfÂn ve feyzleri, her hususta kardeşi yerinde olanSeyyid Abdulhakîm hazretleri ile birlikte, ilim talebesine akıtırlardı. Arvas'ın bu bereketli, feyzli makÂmını goren ziyÂretciler geri donmek istemezlerdi.

1895 (H.1313)te babası Seyyid Fehîm hazretlerinin vefÂtıyla Arvas makÂmı sarsılmaya başladı. 1900 (H.1318)de Muhammed Emîn hazretlerinin de Tûr Dağındaki vefÂtları uzerine, Âile yıkılmaya yuz tuttu. Birinci CihÂn HarbindeSeyyid Abdulhakîm hazretlerinin biricik halîfesi Şeyh Muhammed Sıddîk (kuddise sirruh) ermeniler tarafından şehîd edilmiş, Arvas KutubhÂnesi ermeni kafirleri tarafından yakılmış, aynı şekilde medrese, hÂnekÂh ve mescidler, yakılmış yıkılmıştır. Kalanlar surgun edilmiş, mal ve mulkleri yağmalanmış, medrese yerle bir edilmiştir.

Muhammed Emîn hazretleri 1900 senesinde Arvas'tan babasının icÂzetli talebelerinden Molla Abdulkerîm, Molla Abdullah, Hacı SÂlih, Başkale'den MevlÂn Seyyid Abdulhakîm, birÂderleri Seyyid TÂhÂ, amcazÂdeleri Şeyh Hasan, muderrisler Molla AlÂuddîn Van'da birleşerek hacca gitmek uzere Şam'a geldiler. Butun Şam ulemÂsı, onları imtihan icin toplanıp, Seyyid Muhammed Emîn'le ilmî mubÂhase ve mucÂdele sonunda her ilimde mağlûb olarak ustunluğunu kabul ettiler. Fakat mağlûbiyeti hazm edemeyip, Beyrut vÂlisine; "Turkiye'den Şeyh Muhammed Emîn Efendi isminde bir zÂt Şam'a geldi. Butun Şam Âlimlerini yendi. Bu ustunluğu onlara bırakmamak uzere, Arabistan'ın neresinde olursa, bildirin, onları mutlaka mağlûb ettirin." diye cok imzalı bir yazı gonderdiler. Beyrut, Arabistan'da meşhûr uc Âlimi temin edip, onların bulundukları yere gonderdi. Odasına girdiklerinde Şeyh Muhammed Emîn murÂkabe hÂlinde kıbleye donuk oturmaktaydı. SelÂm verdiler. SelÂmlarını tam alıp, hoş geldiniz ey Âlimler buyurdu. Âlim olduğumuzu nereden oğrendiniz dediler. Âlimlerin selÂmı bellidir buyurunca, size arz edilecek birkac suÂl vardır dediler. Kendileri gunlerce calışmış, en onemli suÂlleri not etmişlerdi. Buyurun, suÂllerinizi sorun buyurdu. Bir suÂl sorup, cevap istediler. Başka suÂlleriniz de varsa, hepsini sorun, sırasıyla cevaplandırayım buyurunca, efendim, suÂllerimiz coktur dediler. Sonunda otuz uc suÂl sordular. Hepsine yeterli ve doyurucu sağlam cevaplar veren Muhammed Emin Efendi sonunda, "Bir îtirÂzınız, bir sozunuz var mı?" buyurdu. Âlimler; "Yoktur, cevapların doğruluğunu ve mukemmelliğini kabûl ettik" dediler. Bunun uzerine Seyyid Muhammed Emîn, verilen cevaplar sahîhdir (doğrudur), esah (en doğru) değildir buyurup, bu defa esah cevapları soyledi. Mahcûb olup, seslerini cıkaramayıp, el opup ayrıldılar. VÂliye gidip; "Bizi kimin imtihanına gonderdiniz. Vakti musÂit olsa, bu dîn-i mubîni goğsundeki ilimden yenilemeye muktedir bu zÂtın ilmi, SÂduddîn TeftezÂnî ve Seyyid Şerîf CurcÂnî hazretlerinin ilimleri ile ancak mukÂyese edilebilir." dediler. VÂli, bu seckin heyeti iftar yemeğine dÂvet etti. Yemekte asıl maksadını acıklayıp; "Sizi imtihana gonderdiğim Âlimler, Arabistan'ın en ustun Âlimleridir." deyip ozur diledi. VÂli, maiyeti ile birlikte tarîkate intisab etti. Beyrut'ta buyuk şohret ve hurmet hÂsıl oldu. VÂli, Sultan Abdulhamîd Hana bir mektup gonderip, Muhammed Emîn hazretlerinin memleket ve kunyesini gostermek sûretiyle; "Arvas'tan bu zÂt Arabistan ulemÂsına gÂlib geldi. Buyuk bir Âlim, mÂneviyÂt sÂhibi bir zÂhiddir. Mutlaka bu zÂtı şeyhulislÂm yapmak lÂzımdır." diye arz etti. Ote yandan kÂfile Cidde'ye, oradan Mekke-i mukerremeye, haccı edÂdan sonra Medîne-i munevvereye geldiklerinde, Mekke-i mukerremenin şerîfi onlarla beraber geldi. Medîne-i munevverede Şerîf, Peygamber efendimizin turbesinin altın kapısını actı. Muhammed Emîn Efendi, fakirÂne, zelîlÂne, hurmetle iceriye, ceddi Peygamber efendimizi sallallahu aleyhi ve sellem ziyÂrete gitti. Orada bulunan cemÂatten birkac ehl-i hakîkat, Resûlullah'ı ancak bu zÂt ziyÂret etti dediler. ZiyÂretten cıkınca, ağzından yanmış ciğer kokusu geliyordu. Seyyid Abdulhakîm hazretleri; "Muhammed Emîn'in ciğerleri kebÂb oldu, cok yaşamaz." buyurdu. O andan îtibÂren hastalandı. KÂfile yola cıkıp hareket etti.Yolculuk yaptıkları vapur, Tûr Dağına yakın bir limana yanaştı. Muhammed Emin hazretlerini alıp hastaneye goturduler. Ağır hasta idi. Bir Cum gunu sabah namazından sonra, Tûr beni orttu mÂnÂsında "GÂmenî Tûr" diyerek ebced hesÂbına gore (1318) vefÂt tÂrihini soyledi. Sonra kelime-i tevhîd okuyup temiz rûhunu teslim etti. VefÂtında otuz iki yaşındaydı. Hastalığı sırasında hastÂnede hizmetinde bulunan Hacı SÂlih Efendi der ki: "Seyyid Abdulhakîm hazretlerine bu elîm hÂdiseyi arz etmek icin gittim. MurÂkabe hÂlinde ağlıyordu."

Muhammed Emîn Efendi kuddise sirruh, kardeşlerinin en ustunu idi. Âlim, fÂdıl, velîyyi kÂmil ve edîb idi. AkÂid ile ilgili bir kitabı vardır. Bir de, peygamberlerin aleyhimusselÂm Âleme rahmet olması veNakşibendî yolunun ustunluğunu anlatan bir risÂlesi vardır. İkisi de basılmamıştır. İkinci eserin sonundaki ifÂdelerinde; "Y Rabbî! Muhammed Emîn ArvÂsî nÂm fakîr kulunu, iki dunyÂnın sevgisinden kurtar. Kalp ve vucûdumuzu zÂtının muhabbeti ile tezyîn eyle ve evliyÂyı kirÂmın hizmetcilerinden say..." diye du etmiştir. Eserin sonundaki 1337 tÂrih ve Muhammed SÂlih ArvÂsî (ki kendi kardeşleridir) imzÂlı yazı ise şoyledir: "EmsÂli nÂdir bulunan, muhtevÂsı bir inci dizisini andıran iş bu faydalı risÂle, asrının allÂmesi, zamÂnının bir tÂnesi, nesebi Huseynî, meşrebiMuhammedî Seyyid Fehîm hazretlerinin oğlu, ilim ve tasavvufta kendilerinden mezûn, Şeyh Muhammed Emîn hazretlerinin eseridir. Tûr-i SînÂ'da vefÂt etmiştir."

Oğlu Seyyid SirÂceddîn vefÂt etmiştir. FÂtıma isminde tek bir kerîmesi kaldı. PervÂrî meşÃ‚yıhından Şeyh Es'ad Efendi ile evlendi.

1) İslÂm Meşhûrları Ansiklopedisi; c.2, s.812
__________________