Konya'nın buyuk velîlerinden. İsmi Muhammed bin İshÂk, kunyesi Ebu'l-MeÂlî, lakabı Sadreddîn'dir. 1210 (H.606) tÂrihindeMalatya'da doğdu. 1274 (H.673) tÂrihinde Konya'da vefÂt etti.Kabr-i şerîfi Konya'da kendi adı ile anılan cÂminin bahcesindedir.

Sadreddîn-i Konevî'nin babası İshÂk Efendi, Anadolu Selcukluları nezdinde îtibÂrlı, yuksek mevkı sÂhibi biriydi. Kucuk yaşta babası İshÂk Efendi vefÂt etti.Uvey babası Muhyiddîn-i Arabî, Sadreddîn-i Konevî'nin terbiyesi ve yetişmesiyle meşgûl oldu. Cok iyi bir tahsîl gordu. KelÂm ve tasavvuf ilimlerine Âit bircok kıymetli eserler yazdı.

Muhyiddîn-i Arabî hazretleri, Sadreddîn-i Konevî'nin terbiyesi ile cok yakından meşgûl oldu. Yetişmesine husûsî ihtimÂm gosterdi. Muhyiddîn-i Arabî'den Konya'da ilim ve feyz alan ve cok istifÂde eden Sadreddîn-i Konevî, hocası ileHalep ve Şam'a gitti.

Muhyiddîn-i Arabî hazretleri Sadreddîn-i Konevî'ye nefsini terbiye yollarını oğretti. Sadreddîn Konevî gunlerini riyÂzet ve mucÂhede ile nefsiyle uğraşmakla gecirdi. Nefsiyle uğraşması oyle bir dereceye ulaştı ki, uyumamak icin Muhyiddîn-i Arabî hazretleri onu alır, yuksek bir yere cıkarır, o da duşme korkusuyla uyumaz tefekkurle meşgûl olurdu.

Bir gunannesine birkac hanım gelip; "Sen zengin, îtibÂrlı bir kişinin hanımı iken şimdi bir pîr-i Mağribî'ye vardın. HÂlin nasıl, hayÂtından memnun musun?" dediler. O da; "HÂlimden memnunum. Gecimim de iyidir. LÂkin gozumun nûru oğlum buyuk sıkıntılar icindedir. Gecesi de gunduzu de yoktur. Efendim Muhyiddîn-iArabî kendisi kuş eti yer, ballı şerbetler icer, lÂkin ciğerpÂreme bir arpa ekmeği dahi vermez. Yimemek ve icmemekten bir deri bir kemik kaldı. Ustelik onu da goremez olduk. Onu kimseye gostermez. Uykusu gitsin diye zenbile koyup bir yere asar." dedi. O akşam Muhyiddîn-i Arabî hazretleri hanımından yine kızarmış bir tavuk istedi. Yemekten sonraMuhyiddîn-iArabî hazretleri hanımına; "Tavuğun kemiklerini bir yere topla." buyurdu. Kadıncağız kemikleri bir araya topladı. O zaman Muhyiddîn hazretleri; "Bismillah! Kalk git ey tavuk!" buyurdu. Allahu teÂlÂnın izniyle hayvan et ve kemiğe burundu ve kanatlanarak uctu. Bunun uzerine Muhyiddîn hazretleri; "Hanım! Oğlun boyle olduğunda ancak tavuk etini yiyecek." buyurdu. O zaman kadıncağız Muhyiddîn hazretlerinin ellerine kapanıp ozur diledi ve cÂn-u gonulden istiğfÂr etti. Sonra oğlu Sadreddîn-i Konevî mÂnevî dereceleri gecip buyuk velîler arasına girdi.

Sadreddîn-i Konevî hazretleri anlatır: "Hocam Muhyiddîn-i Arabî hayatta iken, benim yuksek makamlara kavuşmam icin cok uğraştı. LÂkin hepsi mumkun olmadı. VefÂtından sonra bir gun, kabrini ziyÂret edip donuyordum. Birden kendimi geniş bir ovada buldum. O anda Allahu teÂlÂnın muhabbeti beni kapladı. BirdenMuhyiddîn-i Arabî'nin rûhunu cok guzel bir sûrette gordum. Tıpkı sÂf bir nûrdu. Bir anda kendimi kaybettim. Kendime geldiğimde onun yanında olduğumu gordum. Bana selÂm verdi. Hasretle boynuma sarıldı ve; "Allahu teÂlÂya hamd olsun ki, perde aradan kalktı ve sevgililer kavuştu, niyet ve gayret boşa gitmedi. Sağlığımda kavuşamadığın makamlara, vefÂtımdan sonra kavuşmuş oldun." buyurdu.

Yine kendisi anlatır: 1255 senesi ŞevvÂl ayının on yedisine rastlayan Cumartesi gecesi, ruyÂmda hocam Muhyiddîn-iArabî hazretlerini gordum. Aramızdaki uzun konuşmalardan sonra, ona, cenÂb-ı Hakk'ın EsmÂ-i HusnÂsı ile ilgili kalbime doğan bilgileri arz ettim. O da; "Cok doğru, pek guzel!" deyince, ona; "Efendim! Hakîkatte guzel olan sizsiniz. Cunku bu ilimleri bana siz oğrettiniz. Siz olmasaydınız, bu ilimleri bana kim oğretirdi?" dedim. MubÂrek ellerini optum ve; "Efendim! Butun mahlûkÂtı, her şeyi unutup Allahu teÂlÂyı dÂimî olarak hatırımda tutabilmem icin bu fakîre du ve himmetlerinizi istirhÂm ediyorum." diye yalvardım. O da, benim bu arzuma kavuşacağımı mujdeledi ve uyandım."

Sadreddîn-i Konevî hazretleri, bundan sonra cok buyuk mÂnevî derecelere yukseldiğini, mÂnevî Âlemlerin kendisine seyrettirildiğini, hicbir zaman Allahu teÂlÂyı hatırından cıkarmadığını, bir an bile unutmadığını NefehÂt isimli eserinde bildirdi.

Sadreddîn-i Konevî hazretleri hocası Muhyiddîn-i Arabî hazretlerinin vefÂtından sonra evliyÂnın buyuklerindenEvhaduddîn-i KirmÂnî hazretlerinin sohbetlerine kavuştu. Ondan da yuksek mÂnevî bilgiler tahsîl etti. Sonra hac donuşuKonya'ya gelip yerleşti. Orada guzel halleri ve kerÂmetleriyle cok meşhûr oldu.

Sadreddîn-i Konevî hazretleri Konya'ya geldiğinde, Ceşme Kapısı icindeki bir mescidde imÂmlık yapmaya başladı. O gunlerde kendisini kimse tanımaz ve îtibÂr etmezdi. O da tanınmayı istemezdi. Bir gun Selcuklu SultanıAlÂeddîn'e, şahdan kıymetli bir cevher hediye geldi. Sultan, kuyumcubaşısını cağırıp cevheri suslemesini emretti. Kuyumcubaşı, cevheri alıp giderken duşurdu. SultanAlÂeddîn cevherin duştuğunu gorunce, veziri SÂhib-i AtÂ'yı gonderip onu aldırdı ve bir yerde muhÂfaza etmesini soyledi.

Kuyumcubaşı dukkanına gelince, yolda cevherin duştuğunu anladığında korkudan rengi sarardı ve feryÂd edip; "Mahvoldum." dedi. Aklı başına geldiğinde, buyuk bir uzuntu icinde bu hÂlini yakınındaki cÂmide bulunan Sadreddîn-i Konevî'yearz etmek istedi. Sadreddîn hazretleri onun hÂlini oğrenince; "Ey kuyumcubaşı! Eğer sır aramızda kalır da kimseye soylemezsen, cevheri bulmamız kolay olur." buyurdu. Kuyumcu buna sevinip soz verdi. O zaman Sadreddîn-i Konevî hazretleri bir mikdÂr toprak getirtip cevherin buyukluğunu sordu. Kuyumcubaşı da; "Yumurta kadar." deyince, Sadreddîn hazretleri mubÂrek ağzının suyundan bir mikdÂr katıp camuru guneşte kuruttu. Cok gecmeden o toprak parcası misli bulunmayan bir cevher hÂline donuverdi. Sadreddîn hazretleri cevheri kuyumcuya verdi. Kuyumcu cok sevinip hemen onu Sultan AlÂeddîn'e goturdu. Sultan cevheri gorunce, hayretler icinde kaldı. Vezîri SÂhib-i AtÂ'ya emredip onceki cevheri getirtti. Vezir cevheri getirip Sultanın huzûruna koydu. Kuyumcudan bu işin sırrını acıklamasını istediler. Kuyumcu cÂresiz kalıp başından gecenleri tek tek Sultana anlatıp, Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin kerÂmetini haber verdi. Sultan derhal hazırlanıp, Sadreddîn-i Konevî hazretlerini ziyÂret icin onun mescidine koştu.

Sultanın, Sadreddîn-i Konevî hazretlerini ziyÂret ettiği mevsim, narların olgunlaştığı sonbahar mevsimi idi. Sadreddîn-i Konevî hazretleri ona bir tas icinde nar hediye etti ve bunları goturmesini soyledi. Sultan bu narları alıp sarayına dondu. Kaptaki narlara baktığında her birinin mucevher hÂline donduğunu gordu. Bunun bir kerÂmet olduğunu anladı ve Sadreddîn-i Konevî'ye karşı sevgisi daha da fazlalaştı. Sonradan bu mucevherlerle Konya ic kalesini yaptırdığı rivÂyet edilmektedir.

Sadreddîn-i Konevî hazretleri Konya'da binlerce talebeye ders verdi. MevlÂn CelÂleddîn-i Rûmî, Sa'îdeddîn-i FergÂnî gibi bircok hikmet ve tasavvuf ehli kimseler yetiştirdi. ZamÂnının en buyuk Âlimlerindendi. KelÂm ilmindeki yeri eşsizdi. Bu ilimde bircok ince meseleleri acıklığa kavuşturdu. Muhyiddîn-iArabî'nin "Vahdet-i vucûd" hakkında soylediklerini ve yazdıklarını dîne ve akla uygun olarak îzÂh etti.

Nasîruddîn-i Tûsî ile hikmete Âit bÂzı meselelerde mektuplaşmaları oldu ve aralarındaki uzun suren munÂzaralardan sonra, Nasîruddîn-i Tûsî aczini îtirÂf ederek, onun ustunluğunu kabûl etti.Sadreddîn-i Konevî'nin hayÂtı, zuhd ve takv icerisinde gecti. Haramlardan cok sakınır, şupheli korkusuyla mubahların fazlasından kacardı. Hic kimsenin kalbini kırmaz, duny malına asl meyletmezdi.

Sultan AlÂeddîn zamÂnında HÂceCihÂn adında Konya'da cok zengin biri vardı. Malının hesÂbı bilinmezdi. Bu zenginin oğlu Sara hastalığına tutuldu. Derdine cÂre bulunamadı. Zenginin ona cÂre icin başvurmadığı tabîb kalmadı. Bunun icin cok para sarfetti. LÂkin hicbir cÂre bulamadı. HÂceCihÂn'ın yolu bir gun Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin dergÂhına uğradı. Derdini ona acıp; "Şu dunyÂda bir oğlum vardı. O da sara hastalığına tutuldu. Ne olur bu cÂresize bir derman olun." dedi. Bunun uzerine Sadreddîn-i Konevî hazretleri ona oğlunun adını sordu. HÂceCihÂn; "İsmiAlican, vÂlidesinin ismi de HÂn'dır." dedi.Sadreddîn hazretleri hizmetciden kÂğıt kalem istedi ve Eûzu besmele okuyup; "Bismillahillezî l yedurru maasmihî şey'un fil erdı vel fis semÂî ve huvessemîul alîm. Eûzu bi kelimÂtillah-it-tÂmmÂti kullih min nefsihî ve ikÂbihî ve şerri ibÂdihî ve min hemezÂt-iş şeyÂtîn." yazdı ve duÂlar etti. HÂce CihÂn eve gittiğinde oğlunun sara illetinden tamÂmen kurtulmuş olduğunu gordu. Allahu teÂlÂya şukurler etti ve bunun kerÂmet olduğunu anlayıp, Sadreddîn-i Konevî hazretlerine karşı sevgisi arttı.

Horasan'dan bir derviş bircok yerler dolaşarak Şam'a gelmiş ve orada Sadreddîn-i Konevî'nin yuksek hal ve kerÂmet sÂhibi birisi olduğunu işitmişti. Bunun uzerine gormeden ona Âşık oldu ve Konya'ya geldi.Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin dergÂhına uğradı. Derviş dergÂhta misÂfir edilip, kendisine her gun nefis yiyecekler ve icecekler ikrÂm edildi. Derviş, Konevî hazretlerinin sofrasının boyle zengin olmasına hayret etti. Oraya kim gelirse, sofra hazır olur ve istediği yiyecekler onune gelirdi. Herkes ihtiyÂcı kadar yedikten sonra giderdi. Bu yiyecek ve iceceklerin eksik olduğu bir gun gormedi.

Acem diyÂrından bir derviş bircok yerler dolaşıp bircok kimseler gorup Konya'ya gelmiş ve Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin dergÂhına misÂfir olmuştu. Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin mal ve mulkunu, hizmetcilerinin cokluğunu gorunce, icinden; "Keşke bu kişinin bu malları kendisine ayak bağı olmasaydı da hak yolda bulunaydı. KeşkeAcem diyÂrına bir gidip de oradaki evliy ile munÂsebeti olsaydı. Kendisi icin bu ne iyi olurdu." diye gecirdi. Bir zaman sonra bu duşuncesini Sadreddîn-i Konevî hazretlerine actı ve; "Ey Efendi! Siz bir Acem diyÂrına gitseniz oradaki Âlim ve velîlerle goruşseniz bu dunyÂya bağlılığı terk edip cenÂb-ı Hakk'a kavuşursunuz." dedi. Sadreddîn-i Konevî hazretleri dervişin bu sozleri uzerine; "Ey derviş! PekÂlÂ, bu dediklerini kabûl ettim. Gel gidelim." buyurdu ve birlikte Acem diyÂrına doğru yola cıktılar. On beş gun kadar yol gittikten sonra derviş, hırkasını Konya'da unuttuğunu hatırlayıp, aklı başından gitti ve yuzu uzerine yere duştu.Sadreddîn-i Konevî hazretleri dervişin yuzune su serpip ayılttı. Derviş; "Ey arkadaşım! Ben dergÂhınızda abdest almak icin hırkamı cıkarmıştım. Onu unutmuşum. Şimdi hatırıma geldi de ondan fenÂlaştım." dedi. Bunun uzerine Sadreddîn-i Konevî hazretleri ona tebessum edip; "Ey Acem dervişi! Duny sevgisi butun gunÂhların başıdır. Biz bunca mal ve mulku hizmetcileri geride bıraktık. LÂkin birisi hatırımıza gelmedi. Sen ise iki paralık hırkanı terk ettiğinde aklın başından gitti." buyurdu. Sonra o dervişi yolda bırakıp Konya'ya donduler.

Sadreddîn-i Konevî hazretleri bir gun, Allahu teÂlÂya yalvarıp; "Y Rabbî! Sana lÂyıkı ile ibÂdet, kulluk yapamadım ve seni hakkıyla tanıyamadım. Senin lutf ve ihsÂnına guveniyorum. Cennet'teki makÂmımı gormek arzu ediyorum." dedi. O gece bir ruy gordu. RuyÂsında kıyÂmet kopmuş ve insanlar kabirlerinden kalkıyordu. Bu durumu kendisi şoyle anlatır:

"Beni de Rabbimin huzûruna goturduler. Allahu teÂl meleklere emredip; "Alın Cennet'e goturun." buyurdu. Beni alıp Cennet'e goturduler. Orada turlu turlu koşkler ve bahceler vardı. Onları seyrettim. Bir bahce vardı ki, onun meyvesi miskti. O esnÂda bir elma mikdÂrı misk almak istedim ve aldım. İşte o esnÂda ruyÂdan uyandım. Uyandığımda sağ elimde bir avuc misk duruyordu. O miskin kokusu da her tarafı kaplamıştı. Bu miskin kokusu hocam Şeyh Muhyiddîn-i Arabî hazretlerinin bana hediye ettiği hırka-i şerîfe sirÂyet etti." buyurdu. Sadreddîn-i Konevî hazretleri vefÂt ettiklerinde kefenine bu miskten konulmuştur.

Bir zaman Sadreddîn-i Konevî, MevlÂn CelÂleddîn-i Rûmî ve KÂdıSirÂcuddîn ve başka Âlim ve sÂlih zÂtlar Konya'nın Meram Bağlarına gittiler. MevlÂn hazretleri oradaki bir değirmene girdi ve uzun bir sure kaldı. KÂdı SirÂcuddîn değirmene girdi. Sonra da Sadreddîn-i Konevî hazretleri geldi. Değirmen taşını dinlediler. Sadreddîn-i Konevî hazretleri; "Ben de bu taşın Allahu teÂlÂyı zikrettiğini, Subbûhun Kuddûsun, dediğini işittim." buyurdular.

Şems-i Tebrizî hazretleriKonya'ya gelince, MevlÂn hazretleri devamlı bununla sohbet edip, hic dışarı cıkmaz oldu. Konya'nın ileri gelen diğer Âlimleri buna uzulup, hep birden şehri terk ederek Denizli'ye gittiler. Bunu duyan Selcuklu SultÂnı cok uzuldu. Cunku Âlimleri seven, onları koruyan biriydi. Bir Cum gunu Sadreddîn-i Konevî hazretlerinden ricÂda bulunup; "Ben Âlimler arasındaki şeylere karışamam. Bu iş, pÂdişÃ‚hların karışacağı bir iş değildir. Ancak Cum namazında Âlimlerin bulunmaması şÃ‚nımıza noksanlık verir. Lutfen bunları bulup getirin!" dedi. Sadreddîn-i Konevî hazretleri hemen katırına binerek yola cıktı. Bir anda kendisini Denizli'de buldu. Orada Âlimleri bulup; "Cum namazı vakti gecmeden Konya'ya donmemiz lÂzımdır. SultÂnın kalbini kırmayınız; pÂdişÃ‚hlar, Allahu teÂlÂnın emrini îfÂya memur kişilerdir. Onlara karşı gelmek, onları uzmek hic uygun değildir. SonraAllahu teÂlÂnın gazÂbına uğrarsınız." buyurdu. Daha buna benzer bircok ikn edici sozler soyledi. Yanında evliyÂdan Ahî Evren de vardı. Âlimler ikn olur gibi oldular. Dediler ki: "Biz teklifinizi kabûl edip gelecek bile olsak, Cum vakti Konya'da bulunmamız imkÂnsızdır." Sadreddîn-i Konevî de; "Siz kabûl edin, Allahu teÂl muslumanları sevindirenleri mahcûb etmez." buyurdu. "Âlimler teklifi kabûl edip, hemen yola cıktılar. Birkac gunluk yolu bir anda kat edip, Cum vaktinden evvel Konya'ya vardılar. Sultan AlÂeddîn buna cok memnun oldu. Sadreddîn-i Konevî hazretlerine olan sevgi ve muhabbeti daha da arttı. İslÂm Âlimlerine dÂim yardımcı oldu.

Sadreddîn-i Konevî hazretleri anlatır: "RuyÂmda Fahr-i kÂinÂt efendimizi gordum. YanlarındaEshÂb-ı kirÂm olduğu halde medreseyi teşrif etmişlerdi. Sofanın ortasına oturdular. Bu sırada MevlÂn CelÂleddîn-i Rûmî de oraya gelip, uygun bir yere oturdu. Peygamber efendimiz MevlÂnÂ'ya cok iltifÂt ettiler ve hazret-i Ebû Bekr'e donerek; "Y Eb Bekr! Ben, CelÂleddîn ile, diğer peygamberlerin arasında oğunurum. Cunku onun oğrendiği ilim, işlediği amelin feyz ve nûru ile, ummetimin gozleri aydın olur. O benim oğlumdur." buyurdular. MevlÂnÂ'yı sağ tarafına oturttular. Peygamber efendimiz bu ruy ile talebelerinden MevlÂnÂ'nın derecesinin yuksekliğine işÃ‚ret buyurdular. Bu durumu diğer talebelere anlattım ki, onun hatırını gozetip ilminin yuksekliğini anlasınlar."

Bir gun buyuk bir ilim meclisi kurulmuş ve Konya'nın buyukleri orada toplanmışlardı. Sadreddîn-i Konevî hazretleri de orada bir seccÂde uzerinde oturuyordu. MevlÂn iceri girince seccÂdeye oturmasını teklif etti. Bunun uzerine MevlÂnÂ; "Sizin seccÂdenize oturursam, kıyÂmette bunun hesÂbını nasıl verebilirim?" dedi. Sadreddîn-i Konevî hazretleri de; "Senin oturmada fayda gormediğin seccÂde bize de yaramaz." deyip, seccÂdeyi oradan kaldırdı. MevlÂnÂ, Sadreddîn-iKonevî hazretlerinden once vefÂt etti. Vasiyeti uzerine, cenÂze namazını Sadreddîn-i Konevî hazretleri kıldırdı.

Omrunu Allahu teÂlÂnın kullarına hizmet etmekle, ilim ve edep oğretmekle geciren Sadreddîn-i Konevî hazretleri duÂlarında:

"YÂ Rabbî! Kalbimizi senden başka şeye yonelmekten ve senden başkasıyla meşgûl olmaktan temizle. Bizi bizden al, bizim yerimize bizi kendinle doldur. Bizi başkalarına ve şeytana oyuncak yapma. Bize nûr bahşet. DuÂlarımızı cabucak, kendi istediğin şekilde kabûl buyur. Sen işitensin. Sen bize yakınsın. Sen duÂlara icÂbet edensin." buyururdu.

Sadreddîn-i Konevî hazretleri vefÂt ettiğinde cenÂze namazı buyuk bir kalabalık tarafından kılındı. Vasiyetine uyularak kabri uzeri kapatılmayıp, acık bırakıldı.

Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin kabrini ziyÂret edenler, onun feyzlerinden istifÂde ederler. Onu vesîle ederek yapılan duÂlar, bi-iznillah kabûl olur. Sıkıntıda kalanlar ondan yardım isteseler, Allahu teÂlÂnın izniyle rûhÂniyetleri imdÂda yetişir.

1899 senesinde Sultan İkinci Abdulhamîd HÂn, şahsî parasıyla, Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin cÂmiini ve turbesini îmÂr ve ihy edip canlandırdı.

Turbesine hizmet edenlerden biri rivÂyet etti: "ZamÂnın devlet erkÂnından yuksek rutbeli bir subay turbeyi ziyÂrete geldi.CÂmide namazı kıldıktan sonra, Sadreddîn-i Konevî'nin nefsini terbiye etmek icin yaptırdığı cilehÂnesini ziyÂret etmek istedi. Kapısını actık. Yalnız bir kişinin namaz kılabileceği buyuklukteki, feyz, bereket, huzûr ve saÂdet mekÂnı olan cilehÂneye girdi. Uzun bir secdeden sonra cenÂb-ı Hakk'a yalvarmaya başladı. Daha sonra kabr-i şerîfin yanına Sadreddîn-iKonevî'nin huzûruna gelip, Allahu teÂlÂya, onu vesîle ederek uzun bir du etti.Biz de Âmin dedik. Du bitince bize donerek; "Bizler, ellerimizdeki silÂhlar ve diğer askerî guclerimizle, memleketimizin gorunurdeki bekcileriyiz. Fakat huzûrunda bulunduğumuz Sadreddîn-iKonevî ve onun emsÂli olan buyukler, bu memleketin hakîkî kumandanlarıdır. Allahu teÂlÂnın yardımı ve bunların mÂnevî destekleri olmadıkca, bizim gorunurdeki guc ve kuvvetimizin hicbir tesiri olamaz. Onun icin biz, bir memlekete vardığımız zaman, once o memleketin mÂnevî kumandanlarını ziyÂret ederiz." dedi.

Konevî CÂmiine devamlı gelenlerden biri anlatır: "Sadreddîn-i Konevî'yi iki def ruyÂmda gordum. İlk gorduğum gecenin gunduzunde, bir iş yuzunden bircok kimsenin kalblerini kırmış, onları cok uzmuştum. RuyÂmda heybetli bir şekilde gorunup bana buyurdu ki: "Kimseyi uzme, kimsenin kalbini kırma, kalb kırmaktan cok sakın." Bu ihtar bana cok tesir etti. Bundan sonra kimsenin kalbini kırmamaya, herkesle iyi gecinmeye calıştım.

İkinci ruyÂm da şoyle oldu: İlk ruyÂmdan sonra artık devamlı onun kabrinin bulunduğu cÂmiye gitmeye başladım. CÂminin ve turbenin tÂmiratı, bakımı ve temizliği ile uğraşıyordum. Bir gece ruyÂmda bana guler yuzle gorunup; "Hizmetlerinden memnunum. Allahu teÂl bu hizmetlerini karşılıksız bırakmaz." buyurdu. Bu ikinci ruyÂdan sonra Sadreddîn-i Konevî'ye karşı sevgi ve muhabbetim daha da arttı. Butun gunumu, cÂmi ve turbenin işleriyle gecirmeye başladım.

Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin Nusûs, Hukûk, En-NefehÂt-ul-İlÂhiyye, MefÂtîh-ul-Gayb, FÂtiha Tefsîri, Şerhu EhÂdîs-i Erbaîn gibi eserleri vardır.

FAKR NEDİR?

Bir defÂsında MevlÂn hazretleri Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin dergÂhına gitmişti. Karşılıklı durmuşlar, hic konuşmuyorlardı. Bu sırada Sadreddîn Konevî'nin hizmetini goren dervişlerden olan Hacı MÂruf KÂşifî iceri girdi. Bu hizmetci defÂlarca yaya olarak hacca gitmişti. Pekcok velînin sohbetinde bulunmuştu. İceri girince, MevlÂn hazretlerine; "Fakr nedir?" diye bir suÂl sordu. Fakat hic cevap vermedi.Bunun uzerine tekrar; "Fakr nedir?" diye sordu. Yine cevap vermedi. Tekrar tekrar sorunca, MevlÂn hazretleri kalkıp gitti. Bunun uzerine Sadreddîn-i Konevî huzursuz olup; "Ey pîr-i ham! Neden vakitsiz suÂl sorarsın? Sordun cevap verdiler. Tekrar neden sordun?" deyince, derviş; "Ne cevap verdiler?" dedi. "Fakrın tÂrifini yaptı. O; "Allahu teÂlÂyı tanıyınca, dil tutulur." hadîs-i şerîfi gereğince cevab verdi. Şimdi lÂyık olan şudur ki, derviş, şeyhi huzûrunda tam bir teslimiyetle bulunmalıdır..."

SON VASİYET

Sadreddîn-i Konevî hazretleri omrunun sonlarına doğru şoyle vasiyette bulundu:

"Rabbime hamd eder, Resûlullah efendimize salÂt u selÂm ederim.

Ben yakînen inanıyorum ki, Cennet ve Cehennem haktır. Amellerin tartılacağı mîzÂn haktır, doğrudur. Ben bu inancla yaşadım ve bu îmÂnla vefÂt ediyorum.

Sevdiklerim ve talebelerim vefÂtımın ilk gecesinde Allahu teÂlÂnın beni her turlu azÂbdan bağışlaması ve kabûl etmesi niyetiyle, yetmiş bin kelîme-i tevhîd yÂni LÂ ilÂhe illallah diyerek tevhîd okusunlar.

Defnedildiğim gun kadın, erkek, fakir, kimsesiz ve duşkunlere kor ve koturum olanlara bin dirhem sadaka dağıtılmasını vasiyet ediyorum.

BekÂr olanlarınız Şam'a hicret etmeye calışsın. Cunku yakında buralarda bir takım fitneler zuhûr edecek ve coğunuzun rahatı kacacak ve size soylediğimi hatırlayacaksınız. Ben işimi cenÂb-ı Hakk'a havÂle ediyor ve O'na bırakıyorum. Dostlarım duÂlarında beni hatırlasın ve bana her turlu haklarını helÂl etsinler. Benim bıraktığım bilgiler de onlara helÂl olsun.

Allahu teÂlÂdan kendim ve sizin icin mağfiret diliyorum. YÂ Rabbî bana mağfiret et. Şuphesiz sen merhÂmet edicisin."

(Sadreddîn-i Konevî hazretlerinin; "Yakında oyle bir fitne kopacak ki, cok kimseler bu zulumden kurtulamayacaktır. Onun icin, evlenmeyen kimseler bundan sonra Şam'a gidebilirler." sozleriyle, Moğolların Selcuklu Devletini yıkacaklarını ve cok zulum edeceklerini işÃ‚ret etmişlerdir.)

MÂNEVÎ KUMANDAN

MevlÂn hazretleri, Sadreddîn Konevî'den,
Once goc etmiş idi, bu duny Âleminden.

CenÂze namazını, vasiyet gereğince,
Sadreddîn-i Konevî, kıldırmak isteyince,

Birden bire ağlayıp, kendinden gecti, fakat,
Bu hÂlinden hicbir şey, anlamadı cemÂat.

Kendine geldiğinde, kıldırdı namazını,
Sonra suÂl ettiler, ona, ağlamasını.

Buyurdu: "Namaz icin, gectiğimde ileri,
Gordum saf saf dizilen, binlerce melekleri.

Peygamber efendimiz, îmÂm olmuş onlara,
CenÂze namazını, kılarlardı o ara."

Sadreddîn Konevî'ydi, ona hoca ve ustad,
MevlÂnÂ'dan sonra da, o etti Hakk'a vuslat.

Onu vesîle edip, du etse bir kişi,
Allah'ın izni ile, hÂsıl olur her işi.

O zamanlar orduda, yuksek rutbeli bir zÂt,
Sadreddîn Konevî'nin, kabrine geldi bizzat.

ZiyÂret eyliyerek, du etti bir nice,
Sonra da cemÂate, hitab etti şoylece:

"Her ne kadar orduda, kumandan isek de biz,
Memleketin zÂhirde, olan bekcileriyiz.

Ve lÂkin Sadreddîn-i Konevî gibi zevÂt,
Bu devletin hakîkî, bekcileridir bizzÂt.

Biz boyle velîlerin, mÂnevî desteğiyle,
Kuvvetli oluyoruz, Allah'ın izni ile.

Bunun icin ilk defÂ, bir yere gelince biz,
Once bu velîleri, ziyÂrete gideriz,

Her ne kadar kumandan, isek de gunumuzde,
MÂnevî kumandanlar, onlardır onumuzde."

Bir mumin de bu zÂtın, kabrine sık giderdi,
Onun feyz ve nûrundan, istifÂde ederdi.

Bir gun haksız olarak, bÂzı muslumanları,
İncitip uzmuş idi, bir sebepten onları.

Gordu gece ruyÂda, Sadreddîn Konevî'yi,
Buyurdu ki: "EvlÂdım, incitme hic kimseyi.

Bu, KÂbe'yi yıkmaktan, gunahtır daha fazla,
Onun icin kimsenin, kalbini kırma aslÂ."

Oyle tesir etti ki, ona bu bir nasîhat,
İncitmedi kimseyi, omru boyunca bu zÂt.

İstanbul'dan Konya'ya, gitmiş idi biri de,
LÂkin bir sıkıntısı, var idi o gunlerde.

Konya'daki dostuna, anlatınca derdini,
Dedi ki: "ZiyÂret et,Konevî'nin kabrini.

Onun vesîlesiyle, du eyle Rabbine,
Hallolur bu sıkıntın, o zÂtın hurmetine."

O da, bu mubÂreğin, turbesine giderek,
Du etti bu zÂtı, vesîle eyleyerek.

Sonra da İstanbul'a, Konya'dan cıktı yola,
LÂkin kısa bir muddet, Bursa'da verdi mola.

Henuz vÂsıl olmadan, İstanbul'a bu kişi,
Bursa'dayken bir gece, hÂlledildi o işi.

İşin cabukluğuna, kendi de hayret etti,
Dedi ki:"Hakîkaten, serî imiş himmeti."

O, Kur'Ân-ı kerîmden, okusa her ne zaman,
Onun dahi rûhuna, gonderir muntazaman.

Sadreddîn-i Konevî, hurmetine İlÂhî,
Cumle sıkıntılardan berî kıl bizi dahi.

1) NefehÂt-ul-Uns; s.632
2) El-A'lÂm; c.6, s.30
3) MiftÂh-us-Se'Âde; c.1, s.451, c.2, s.121, 212, 451, 452
4) TabakÂt-uş-ŞÃ‚fiîyye; c.8, s.45
5) CÂmiu KerÂmÂt-il-EvliyÂ; c.1, s.133
6) TabakÂt-ul-KubrÂ; c.1, s.203
7) EsmÂ-ul-Muellifîn; c.2, s.130
8) Tezkiret-ul-HuffÂz; c.4, s.1491
9) Mu'cem-ul-Muellifîn; c.9, s.43
10) KÂmûs-ul-A'lÂm; c.4, s.2944
11) Tam İlmihÂl SeÂdet-i Ebediyye; (49. Baskı) s.1137
12) RegÂib-ul-MenÂkıb, SuleymÂniye KutuphÂnesi,Hacı Mahmûd Kısmı, No: 4618
13) Sefînet-ul-EvliyÂ; s.68
14) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.9, s.247
__________________