Sırrî-yi Sekatî

Buyuk ve meşhûr velîlerden. İsmi, Sırrî bin Muglis es-Sekatî, kunyesi, Ebu'l-Hasen'dir. BağdÂt'ta doğdu. 865 (H.251)'de Ramazan-ı şerîf ayında orada vefÂt etti. Şûnizî kabristanına defnedildi.Ma'rûf-i Kerhî hazretlerinden feyz aldı. Cuneyd-i BağdÂdî hazretlerinin dayısı ve hocasıdır. Tasavvufta, ver ve takvÂda asrının bir tÂnesi idi. HÂris-i MuhÂsibî ve Bişr-i Hafî'nin akrÂnıdır.

Sırrî-yi Sekatî; Huşeym binBeşir,Ebû Bekir bin İyÂş, Ali bin GarÂb, Yahy bin YemÂn, Yezîd bin HÂrûn ve bircok Âlimden ilim oğrenmiş ve hadîs-i şerîf rivÂyet etmiştir. Ebû AbdurrahmÂn Sulemî, TabakÂt-us-Sûfiyye kitabında; "Ucuncu asırda yaşamış olan velîlerin hemen hepsi,Sırrî-yi Sekatî'den feyz almıştır." demektedir.

Zuhd ve edepte pek cok harikulÂde hÂl ve hareketleri, tasavvufa dÂir sozleri meşhûrdur. Bir yere gittiğinde, yolda olan şeyler ve havada ucan kuşlar, acık bir lisÂn ile kendisine selÂm verirlerdi. Kırk defa yuruyerek hacca gidip geldi.Uzuntu ve dert deryÂsı, hilm ve sebat dağı, muruvvet ve şefkat hazinesiydi.

TicÂret yapardı. BağdÂt'ta bir dukkÂnı vardı. TicÂrette yuzde beşten fazla bir kÂr almazdı. Bir defasında altmış altına bÂdem aldı. BÂdem birden pahalılaştı. DellÂl, bÂdemleri doksan altına satmak istedi. Sırrî-yi Sekatî hazretleri, "Ben Âdetimi bozmam, ancak 63 altına satarım" dedi. DellÂl ise bunu kabûl etmeyip malları satmadı.

Cuneyd-i BağdÂdî hazretleri anlatır: "Sırrî-yi Sekatî hazretlerinden ziyÂde ibÂdet ehli kimse gormedim. DÂim edepli bir hÂlde otururdu. Allahu teÂlÂdan hicbir zaman gÂfil olmadı. Yetmiş yıl, hic kimse onun ayaklarını uzatıp yattığını, edebe uymayan bir hareketini gormedi. Gece-gunduz Allahu teÂlÂnın huzûrunda olduğunu duşunur ve her zaman edepli bir şekilde otururdu. Ancak olum hastalığında yatağa uzanabildi."

Kendisi anlatır: "Bir gun bir hat işledim. O hatÂnın ateşi otuz yıldır icimde durmakta, hatırladıkca kalbim cayır cayır yanmaktadır. Bir gun BağdÂt şehrinde, dukkÂnımın bulunduğu semtte yangın cıktı. Butun dukkÂnlar yandığı hÂlde yalnız benim dukkÂnım yanmamıştı. DukkÂnımın yanmadığı haberi gelince, "Elhamdulillah" diye Allahu teÂlÂya şukrettim. Hemen akabinde, başkalarının zarÂr ve ziyÂnını duşunmediğimi hatırlayıp, cok tovbe ve istigfÂr ettim. KeffÂret olarak dukkÂnımdaki butun mallarımı fakirlere dağıttım. Fakat otuz yıldır, kalbimden bunun acısını silemedim."

Bir gun Lubnan'dan biri gelip; "Falan zÂtın size selÂmı var." dedi. Sırrî-yi Sekatî hazretleri buyurdu ki; "O kişiye bizden selÂm soyle. İnsanlardan uzaklaşıp dağ başında oturması, yalnız ibÂdetle meşgûl olması uygun değildir. Hak Âşığı dediğin, carşıda, pazarda alış verişle de meşgûl olur ve bu esnÂda bir an olsun Allahu teÂlÂdan gÂfil olmaz. İnsanlara hizmet etmesi de ibÂdettir. Kişinin zarûrî ihtiyaclarını karşılaması tevekkulune mÂni değildir."

Cuneyd-i BağdÂdî hazretleri anlatır: "Sırrî-yi Sekatî hazretlerinin omurlerinin son gunlerinde ziyÂretine gitmiştim. Yakınımda bir yelpÂze vardı. Elime alıp, mubÂrek yuzlerine sallamaya başladım. Gozunu actı. Elimde yelpÂzeyi gorunce: "Ey Cuneyd, yelpÂzeyi elinden bırak! Sallama! Cunku ateş, yellenince daha cabuk ve cok yanar." dedi. Kendilerine; "Bir emriniz var mı?" diye sorduğumda; "DÂim Allahu teÂlÂyı hatırla! Bundan gÂfil olma! Âhireti unutturacak kadar duny işlerine dalma!" buyurdu.

Sırrî-yi Sekatî hazretlerinin kızkardeşi, bir gun ziyÂrete gelip: "Eğer musÂade buyurursanız evinizi supureyim" dedi. Sırrî-yi Sekatî hazretleri musÂade etmedi. Başka bir gun yine ziyÂretine geldiğinde, bir kocakarının Sırrî-yi Sekatî hazretlerinin evini supurduğunu gordu. Bunun uzerine: "Ey birÂderim, ben senin hemşiren iken hÂneni supurmeme musÂade etmedin. Şimdi supurmek icin ihtiyar bir kadın getirmişsin" dedi. Sırrî-yi Sekatî hazretleri, hemşiresinin bu sozu uzerine tebessum ederek buyurdu ki: "Ey Hemşirem, o gorduğun acûze kadın dunyÂdır. Allahu teÂlÂ, dînine hizmet edene, dunyÂyı hizmetci eyler."

Cuneyd-i BağdÂdî şoyle anlatıyor: "Bir gun dayım Sırrî-yi Sekatî'ye gittim. Ağlıyordu. Sebebini sordum. "Bu gece, ibriğe su koyup biraz bekleteyim de soğusun diye aklıma geldi. Oyle yaptım. Gece ruyÂmda bir hûri gordum. "Sen kimsin?" dedim. "Suyu soğutmak icin ibriği bekletmeyenin" dedi ve ibriğimi alıp yere caldı. İşte parcaları" diyerek yerdeki dağılmış ibriğin parcalarını gosterdi."

YineCuneyd-i BağdÂdî şoyle anlatıyor: "Dort dirhemim vardı. Sırrî-yi Sekatî'nin yanına gidip, "Bunları size getirdim efendim" dedim. Bana "Oğlum! Sana mujdeler olsun. Sen kurtulmuşlardansın. Dort dirheme ihtiyÂcım vardı. Kurtulmuş olanlardan birinin eli ile, ihtiyÂcım olan parayı bana gondermesi icin Allahu teÂlÂya du etmiştim. Sen getirdin" buyurdu."

SÂlihlerden bir zÂt şoyle anlatıyor: "Bir defa Sırrî-yi Sekatî'yi ziyÂret etmek icin evine gidip, kapısını caldım. İceriden "Kim o?" dedi. "Âşığın birisi" dedim. "Eğer Âşık olsaydın, hep Allahu teÂl ile meşgûl olur, bana gelmezdin" buyurdu ve; "Y Rabbî! Bu kimseyi hep kendin ie meşgûl eyle ki, başkaları ile meşgûl olmasın" diye du etti. Bu anda bende cok değişiklikler hÂsıl oldu. DuÂsı kabûl olmuştu."

Cuneyd-i BağdÂdî şoyle anlatır: "Hocam Sırrî-yi Sekatî, bana bir şey oğretmek istediği zaman suÂl sorardı. Bir gun bana; "Ey

Cuneyd! Şukur ne demektir?" diye suÂl etti. Ben de cevap olarak; "Nîmetini destek yaparak Allahu teÂlÂya Âsi olmamaktır." deyince, "Bu hikmet sana nereden geliyor?" diye tekrar suÂl etti. Ben de "Senin meclisinde bulunmaktan" dedim.

Şoyle anlatılır: Bir gun Sırrî-yi Sekatî'ye, sabrın ne olduğu soruldu. O da sabır konusunu anlatmaya başladı. Bu esnÂda bir akrep dolaşmaya başladı. İğnesini defalarca kendisine soktuğu hÂlde, Sırrî-yi Sekatî hicbir şey yokmuş gibi, sÂkin sÂkin konuşmasına devÂm etti. Neden akrebi fırlatıp atmıyorsunuz? diye soranlara,Sırrî-yi Sekatî şoyle cevap verdi: "Sabır konusunda konuşurken, sabretmemek husûsundaHak teÂlÂdan hay ederim."

Cuneyd-i BağdÂdî şoyle anlatır: "Bir gun Sırrî-yi Sekatî'nin yanına gittim. Bana şunu anlattı: Her gun yanıma kucuk bir kuş gelirdi. Elimdeki ekmek kırıntılarını yerdi. Bir kere bu kuş bana doğru geldi. Fakat elime konup ekmek kırıntılarını yemedi.Ben kendi kendime; "Ne hat işledim?" diye duşundum. Daha once ekmekle berÂber bir sebze yemiştim. Bunu hatırladım ve; "Bir daha şupheli şeyler yemeyeceğim." diyerek tovbe ettim. Bunun uzerine kuş elime kondu ve elimdeki ekmek kırıntılarını yedi."

Şoyle anlatılır: "Sırrî-yi Sekatî, bir bayram gunu meşhûr bir zÂtla karşılaşmış ve ona guler yuzlu olmayarak selÂm vermişti. "Neden boyle yaptın?" diye sorduklarında,Sırrî-yi Sekatî; "Peygamber efendimiz bir hadîs-i şerîfte; "İki mu'min karşılaştıkları zaman, yuz rahmet aralarında taksim edilir. Bunlardan doksan rahmet, daha guler yuzlu olana verilir" buyurmuştur. İstedim ki, o benden daha cok sevap alsın" diye cevap verdi.

Cuneyd-i BağdÂdî yine şoyle anlatır: "Bir gunSırrî-yi Sekatî'nin yanına gittim. Onu uzgun gordum. "Neden boyle uzgunsunuz?" diye sordum. Sırrî-yi Sekatî; "Yanıma bir delikanlı geldi.Benden tovbenin ne olduğunu izah etmemi istedi. Ben de; "Gunahını unutma." diye cevap verdim. O genc ona îtiraz ederek; "Hayır! Belki tovbe, gunahını unutmak ve bir daha yapmamaktır." dedi. Ben de buna uzuldum." deyince, ben de; "Benim kanÂatim de, gencin kanÂati gibidir." dedim. Bunun uzerine Sırrî-yi Sekatî sebebini sordu. Ben de; "Allahu teÂl bana, işlediğim gunahıma tovbe etmemi nasip ettiği zaman, tovbe hÂlinde gunahı hatırlamak gunah olmaz mı?" dedim. Bunun uzerineSırrî-yi Sekatî sukût etti.

Kendisi anlatır: "Yaya olarak, Rum diyÂrına gaz icin gitmiştim. İstirahat ederken, yorgunluktan sırt ustu yatmış, ayağımı duvara dayamıştım. O esnÂda bir ses duydum. Bu ses bana; "Y Sırrî! Kole, efendisinin yanında boyle yatar mı?" dedi. Bundan sonra, bir daha ayağımı hicbir şekilde uzatıp yatmadım."

Cuneyd-i BağdÂdî şoyle anlatır: Hocam Sırrî-yi Sekatî hasta iken, uc gunde bir ziyÂretine giderdim. Bir defasında yanına girdim, uyuyordu. Baş ucunda ağlamaya başladım. Goz yaşlarım yanağına duştu. Gozlerini acıp bakınca; "Bana nasîhat et." dedim. O zaman; "Kotu kimselerle sohbet etme. İyi kimselerle berÂber bulunarak, Allahu teÂlÂya ibÂdet et." buyurdu.

Başka bir gun ziyÂrete gittiğimde, Sırrî-yi Sekatî'ye; "Kendini nasıl hissediyorsun?" diye sordum. Bunun uzerine; "HÂlimden tabîbime nasıl şikÂyet edebilirim ki, bana bunu veren O'dur." buyurdu.

Ebu'l-AbbÂs bin Mesrûk şoyle anlatır: "Sırrî-yi Sekatî'yi hastalığında ziyÂrete gittik. Yanında uzun sure oturduk. Halbuki karnında bir sancı vardı. Sonra Sırrî-yi Sekatî'ye yanından ayrılırken, "Bize du edin" dedik. Ellerini kaldırdı ve şoyle du etti: "Y Rabbî! Bunlara hasta ziyÂretinin nasıl olacağını oğret!"

Sırrî-yi Sekatî; EshÂb-ı kirÂmdan HÂzım binHarmele'den şoyle rivÂyet etmiştir: "Bir gun yolda Resûlullah efendimiz beni gordu ve buyurdu ki: "Ey HÂzım! L havle vel kuvvete ill billÂh, sozunu cok soyle. Zîr o, Cennet hazinelerindendir."

Sırrî-yi Sekatî hazretleri buyurdular ki:

"Allahu teÂlÂyı gormekten mahrûm kalmak, en şiddetli Cehennem ateşinden daha cok azap verir."

"En kuvvetli, kudretli insan, kendi nefsini yenendir."

"Kendi nefsini terbiye edemeyen, başkasınınkini hic terbiye edemez."

"Yarın kıyÂmette herkesi, peygamberi ile cağırırlar. Ey Mûs aleyhisselÂmın ummeti, ey Îs aleyhisselÂmın ummeti, ey Muhammed aleyhisselÂmın ummeti derler. Ancak Allahu teÂlÂnın sevgili kullarına; "Ey Allahın velî kulları, Allahu teÂlÂnın katına geliniz" denir. Bunun uzerine onların gonulleri, sevincten yerinden cıkacakmış gibi olur."

"Gercekten Allahu teÂlÂdan korkan, hÂlinin ne olacağını ve nereye varacağını bilinceye kadar yemesini ve icmesini terk eden ve uykuyu bırakan kimsedir."

"SÂlih bir kul olmak isteyip de, yarın yaparım diyerek gunlerini geciren kimse aldanmıştır."

"Gunahlara ağlamak, ayıpları ıslah etmek, Allahu teÂlÂya ibÂdet etmek, nefsinin arzu ve isteklerine boyun eğmemek, Allahu teÂlÂdan korkan kalb, mumin icin ne guzeldir."

"Bir adam, icindeAllahu teÂlÂnın yarattığı her turlu ağacın bulunduğu ve ağacların uzerinde yaratılan her cins kuşun bulunduğu bir bahceye girse ve bu bahcedeki kuşlar ona; "Ey Allahın velîsi sana selÂm olsun" deseler. Nefs de bundan sukûnet bulur ve gururlanırsa, bu kimse nefsinin elinde esir olur."

"Kul; nÂfileleri yaparken farzları yapmayı unutursa ve bedeni ile ibÂdet ederken, kalbi Allahu teÂlÂdan gÂfil olursa, Hak teÂlÂdan uzaklaşır."

"BÂzı Peygamberler kavimlerine şoyle derler: HayÂsızların cokluğundan hay etmez misiniz?"

"Farzları yapmak, haramlardan kacmak, gafleti terk etmek, Allahu teÂlÂnın kendilerini cok sevdiği, evliyÂsının ahlÂkındandır."

"Dil, kalbin tercumÂnı, yuz kalbin aynasıdır. Kalbde gizli olan, yuzde meydana cıkar."

"Bir kimsenin ahmak olduğuna alÂmet, kendi ayıbını bırakıp, başkasının ayıbıyla uğraşmasıdır."

"İyi huy, başkalarını incitmemek ve onlardan gelen sıkıntılara katlanmaktır."

"Şu uc şey Allahu teÂlÂyı cok uzer: Vakti boşa gecirmek, insanlarla alay etmek ve gıybet etmek."

"Kulun amellerini boşa cıkaran, kalbleri bozan, kulu en suratli helÂke goturen, devamlı huzne boğan, cezÂyı cabuklaştıran, riyÂyı sevdiren, ucba (amellerini beğenip guzel gormek) goturen, baş olmak hevesine kaptıran şey, insanın nefsini tanımaması, kendi ayıblarını bırakıp, başkalarının ayıblarını gormesidir."

"Gencler! Gencliğinizin kıymetini biliniz. Guc kuvvet elde iken, cok ibÂdet ediniz. Biz yaşlılardan ibret alınız da, zayıf ve gucsuz duruma duşmeden evvel, cok ibÂdet yapınız."(O, bu sozu soylerken, genclerden cok ibÂdet ediyordu.)

"İhtiyac kadar yemek, ihtiyac kadar su, ihtiyac kadar elbise, ihtiyÂca yetecek kadar bir ev ve doğru ilim sÂhibi olmaktan başka, dunyÂda her şey boş ve faydasızdır."

"Edebli olmak; guzel kalblilik ve akıllılık alÂmetidir."

"Bir kimse bir nîmete kavuşur da bunun şukrunu yapmazsa, o nîmet elinden gider de, o kimsenin haberi bile olmaz."

"Bir kimse Âmirine itÂat ederse, emrindekiler de kendisine itÂat eder."

"Sunnete uygun yapılan az bir ibÂdetin sevÂbı, bid'at işlenerek yapılan cok amelden kat kat daha fazladır."

"Muruvvet, insanın kendi nefsini, her turlu kirden ve insanların ayıp saydıkları şeyleri yapmaktan korumak ve butun işlerinde insanlara karşı şefkatli, merhametli ve insaflı davranmaktır."

"Cok istigfÂr etmek, alcak gonullu olmak ve cok sadaka vermek, Allahu teÂlÂnın kendilerini cok sevdiği, velîlerinin ahlÂkından olup, Allahu teÂlÂnın rızÂsına kavuşturur."

"Kul dort şeyle yukselir. Bunlar: İlim, edep, emÂnet ve iffettir."

Sırrî-yi Sekatî hazretlerinde, Allah korkusu, kendini kucuk ve aşağı gorme hÂli son derece fazlaydı; "BağdÂt'ta olmek istemem, cunku bu insanlar, benim hakkımda iyi zan sÂhibidirler. Korkarım ki, toprak beni kabûl etmez de, herkese rezîl olurum." derdi.

"Kabahatlerimden dolayı yuzumun kararacağından korkarak, her gun bir kac defa aynaya bakarım." ve; "Keşke butun insanların kalblerindeki sıkıntı ve uzuntuler bende olsa ve insanlar hep rahat olsalar." buyururdu.

YETİMİ SEVİNDİRMEK

Buyuklerin yoluna girmesini şoyle anlatır: "Bir gun hocam MÂrûf-i Kerhî hazretlerini, hurma cekirdeği toplarken gordum. Ona; "Bunları ne yapacaksın?" diye sordum. Bana: "Şu cocuğu ağlar vaziyette gordum ve nicin ağlıyorsun? diye sordum. O zaman cocuk: "Ben yetimim. Annem babam yok. Butun arkadaşlarımın guzel elbiseleri var. Fakat benim ne elbisem var, ne de oyuncağım." dedi. Ben de şimdi bunları toplayıp, satacağım ve onun ihtiyÂcını alacağım." dedi.Bunun uzerine ben de Ma'rûf-i Kerhî'den izin isteyip, cocuğa bir takım elbise ve oyuncak aldım. Yetim cocuk cok sevindi.Ma'rûf-i Kerhî hazretleri bu durumu gorunce; "Sen bu cocuğu sevindirdiğin gibi, Allahu teÂl da seni sevindirsin. Duny sevgisini kalbinden cıkarsın, seni bu meşgûliyetten kurtarsın." diye du etti. İşte bu du sebebi ile kurtuldum."

VARLIKLARIN EN ÂCİZİ

Sırrî-yi Sekatî bir gun vÂz veriyordu. SultÂnın adamlarından birisi, merÂsim ile oradan gecerken; "Şuraya bir uğrayalım" deyip iceri girdi. O sıradaSırrîyi Sekatî; "MahlûkÂt icerisinde en Âciz ve zayıf olan mahlûk, insandır. Bununla berÂber, bu kadar mahlûk arasında, Allahu teÂlÂnın emirlerine insan kadar isyÂn edip yuz ceviren mahlûk da yoktur. Eğer insan iyi olursa, melekler ona gıpta eder imrenirler. Eğer kotu olursa, şeytanın bile kendisinden nefret edip, kactığı, şerli bir kimse olur. Ne kadar hayret edilir ki, bu kadar zayıf ve Âciz olan insanoğlu, kendisine her nîmeti veren, her an varlıkta durduran, yaşatan, kudret ve azamet sÂhibi olan Allahu teÂlÂya karşı gelmekte ve isyÂn etmektedir..." diye anlatıyordu. SultÂnın yakınlarından olan bu kişi, bu hikmet dolu sozlerin tesiri ile, ağlaya ağlaya kendinden gecti. Bir zaman sonra kalkıp evine gitti. Hic konuşmuyor, bir şey yiyip icmiyor, hep ağlıyordu. Sabah olunca, yuruyerek, Sırrî'yi Sekatî'nin sohbet ettiği yere gelip, anlatılanları dikkatle dinledi. Ucuncu gun yine geldi. Sohbet bittikten sonra; "Efendim! Sizin soyledikleriniz bana cok tesir etti. Kabûl ederseniz, sizin talebelerinizden olmayı arzu ediyorum." dedi. Kabûl edildi. Ahmed ismindeki bu talebe, az zamanda cok yuksek derecelere kavuştu. Bir gun hocası Sırrî-yi Sekatî'nin huzûruna cıkıp; "Ey şefkatli ve merhametli efendim! Beni gunah karanlıklarından kurtarıp, huzûr ve saÂdete kavuşturdunuz. Bunun icin Allahu teÂl size bol bol mukÂfÂtlar ve hayırlı karşılıklar ihsÂn buyursun" dedi. Kısa zaman sonra Sırrî-yi Sekatî hazretlerine biri gelip, "Efendim, beni talebeniz Ahmed gonderdi.Rahatsız olduğunu size bildirmemi soyledi." dedi. O da gelen kimse ile talebesi Ahmed'in bulunduğu yere gitti. Şehrin dışında, sahrada cukur bir yerde yattığını ve olmek uzere olduğunu gorduler. Bu sÂdık talebesinin başını kaldırıp dizine koydu.Yuzunun tozlarını sildi. Ahmed gozunu acıp hocasını gorunce cok sevindi.

Huzûr icerisinde rûhunu teslim etti. Gasl ve defin hizmetlerini yerine getirmek icin şehre geri geldikleri bir zamanda, şehir halkının kendilerinden tarafa geldiklerini gorduler. Hayret edip nereye gittiklerini sordular. Onlar; "Biz şehirde (Her kim, Allahu teÂlÂnın velî kullarından birinin cenÂzesinde bulunmak isterse, Şûnîzîye kabristanına gitsin) diye bir ses duyduk. Onun icin yola cıktık." dediler. Yıkayıp kefenledikten sonra Şûnîzîye kabristanına defnettiler.

CENNET VE CEHENNEM

Buyurdu ki: "Cehennemlik olanlar, Cehennem'de iken Allahu teÂlÂyı gormekle şereflenebilselerdi, hicbir zaman Cennet'i hatırlarından gecirmezlerdi. Cunku, ismi azîz olan Hak teÂlÂyı seyretmek, rûha o kadar cok neşe verir ki, bu neşe ona, bedeninin cektiği azÂbı unutturur. Bu azÂb ile meşgûl olmak hatırına bile gelmez. Cennet'te ise, Allahu teÂlÂyı temÂşÃ‚dan daha mukemmel bir nîmet mevcut değildir. Cennette'ki nîmetlerin hepsi yuz misli arttırılsa, fakat Cennet'te olan kimselerle Allahu teÂl arasında bir perde bulunsa, yine de cÂn u gonulden feryÂd ve figÂn ederlerdi."
__________________