EvliyÂnın buyuklerinden. Şirvan'da doğdu. Doğum tÂrihi belli değildir. Kunyesi Ebu'l-Mehamid, lakabı, Nurullah'dır. Babası Şeyh Veliyyuddîn Şirvan bolgesinin en buyuk velîsi idi. İlim, fazîlet, şupheli şeylerden sakınma ve takvÂda cok yuksekti. Devamlı insanlara vÂz ve nasîhat eder, ders verirdi. "İnsanların en hayırlısı, onlara faydalı olandır." hadîs-i şerîfinin acık bir numûnesi idi.

Oğlu Abdulmecîd de kucuk yaştan îtibÂren boyle bir ilim ve sohbet halkasında yetişti. ZekÂsı yuksek, anlayış ve kavrayışının fevkalÂde keskinliğinden kısa surede akranlarını ve emsallerini gecti. ZÂhirî ve bÂtınî ilimlerde ilerledi. Genc yaşta Şirvan'ın Şemahı şehrine gitti ve burada ders vermeye başladı. Kendisi bu yıllarını şoyle anlatmaktadır:

Şemahı'da talebelere bir şeyler anlatmak husûsunda cok gayret sarfediyordum. ZÂhirî ilimlere olan rağbetim ve onları oğrenme husûsundaki şevkim oyle artmıştı ki, gecelerimin coğunu kitapları mutÂlaa ve okumakla gecirirdim. Bir mubÂrek gecede, mutÂlaa ettiğim kitap hareket edip şoyle konuştu:

"Ey Abdulmecîd! Ben senin Rabbin miyim ki, gece gunduz bana bakıyorsun? Var git, bu bağlılığını Rabbine yap. Bu bağlılığı Rabbine yapman daha munasiptir."

Kitaptan gelen sesi duyunca, onu bir kenara bıraktım ve dağlara gittim. Oralarda bir mağara buldum. O mağarada, tam dort sene gece-gunduz Allahu teÂlÂyı zikr ile meşgûl oldum. Bu esnÂda bana kerÂmetler ihsÂn edildi. Abdest almak icin dışarı cıktığım zaman, yırtıcı ve vahşî hayvanlar bana saldırmaz ve benden kacmazlardı. Hatt bana yaklaşırlar, abdest aldıktan sonra biriken suları icerlerdi. BÂzı yerlerde ucardım. Bir Ânda bir vÂdiden diğer vÂdiye gecerdim. Bu hÂlleri, asıl maksad zannedip boyle kemÂle erileceğini duşunuyordum. Bu sebepten, tasavvuf yoluna girmek isteyene bir murşid, yol gostericinin lÂzım olmadığı şeklinde yanlış bir duşunce icerisindeydim.

Ben bu hÂl icerisinde iken, Şirvan mıntıkasının murşid-i kÂmili, buyuk velî ŞehkubÂd hazretleri, talebeleri ile bulunduğum mağaraya yakın nehrin kenarına gelip yerleşmişler, ibÂdet ve zikirle meşgûl oluyorlardı. Onların zikrettiklerini gorup, kalbimde berÂber zikretmek duşuncesi hÂsıl olunca, şeytan kalbime vesvese vererek:

"TÂbi oldukları şeyh ummîdir okuma yazması yoktur. Ona uyanların coğu da cÂhil kimselerdir. Bunlar arasına karışmaktansa, kendi başına oturup riyÂzet, nefse karşı gelme ve nefs muhÂsebesi yapmak, vahşî ve yırtıcı hayvanlarla yakınlık kurmak daha iyidir." dedi.

Fakat bu sırada Allahu teÂlÂnın tevfîk ve inÂyeti yardıma yetişti ve kendi nefsime; "ZÂhirleri ile İslÂmın emir ve yasaklarını yerine getirmeye calışan, gece-gunduz Allahu teÂlÂyı zikreden şu insanlara sû-i zanda, kotu duşuncelerde bulunmak yakışmaz. Hele onların hÂllerini bir gor. Mumin olan, insanların hÂllerini ve hareketlerini gormeden karar vermez." diyerek, onlara yakın bir yere gizlendim. HÂl ve hareketlerini, ne yaptıklarını iyice gorduğum zaman, kalbimden onceki tereddut ve şuphelerin hepsi gitti. Sonra yanlarına varıp, bir kenara oturdum. Mûtad zikirleri bittikten sonra, Kelime-i tevhîd soylemeye başladılar. Ben de elimde olmadan Kelime-i tevhîd soylemeye başladım. Ansızın bende vecd, kendinden gecme hÂli meydana geldi, duşup bayıldım. O zaman talebeleri, beni ŞehkubÂd hazretlerinin huzûruna goturmuşler. Biraz sonra kendime gelip gozumu acınca, başımı ŞehkubÂd hazretlerinin dizinde buldum. DerhÂl MevlÂn ŞehkubÂd'ın elini optum. Beni talebeliğe kabûl etmesini ric ettim. Talebeliğe kabûl edince, emrettiği şekilde hareket etmeğe başladım. Ondan sonra benden, onceki keşf ve kerÂmetler kayboldu. İcimde oyle bir ilim hÂsıl oldu ki, o mağarada yalnız başıma nefsimi terbiye etmekle cok hatÂlı bir yolda olduğumu anladım. ŞehkubÂd hazretleri, bir Ânda beni icerisinde bulunduğum o karanlık durumdan cıkarıp, himmetleri ile kalbimi temizledi. Eğer hocam MevlÂn ŞehkubÂd'ın sohbetleri ile şereflenmeseydim, Allahu teÂl korusun cok aşağı derecelerde kalacaktım.

Boylece MevlÂn ŞehkubÂd hazretlerinin derslerinde kemÂle eren Abdulmecîd ŞirvÂnî hocasının vefÂtından sonra onun yerine gecti. İnsanlara nasîhat etmeye başladı. Abdulmecîd ŞirvÂnî, asîl, comert, af ve mÂzeretleri kabul edici, sohbetleri tatlı, halîm, selîm, merhametli idi. Kendisine has bir uslub ile cok guzel vÂz ve nasîhat ederdi. Minberlerde ve kursulerde, kalabalık cemÂate, tasavvuf ve ibÂdetle alÂkalı meseleleri anlatırdı. Anlattıklarını, Âlim, fÂzıl ve tahsili olmayanların hepsi anlardı. Herkes onun vÂz ve nasîhatlerinden, oğrenmeyi istediği bilgileri oğrenir, oyle ayrılırdı. RamazÂn-ı şerîf ayında devamlı Mesnevî'den anlatırdı. MevlÂn hazretlerinin şu sozunu sık sık soylerdi.

"Men bende şudem, bende şudem, bende, şudem
Men bende behaclet beser efkende şudem

Her bende şeved şÃ‚d ki Âzad şeved
Men şÃ‚d ezÂnem ki tur bende şudem"

(Allahım ben kul oldum, kul oldum, kul oldum. Kulluktaki vazîfemi yapamadığımdan utanarak başımı eğdim. Her kul kapısından ÂzÂd olduğunda sevinir mesrûr olur. Bense ne zaman sana tam kul olursam o vakit şad olur, neşelenirim.)

Oyle tatlı Kur'Ân-ı kerîm okurdu ki, yerdeki vahşi hayvanlar ve gokteki ucan kuşlar, onun okuduğu Kur'Ân-ı kerîmi dinlemek icin etrafına toplanırlardı.

Abdulmecîd ŞirvÂnî hazretleri ŞirvÂn yoresinde ders verirken Tokat'ta tasavvuf ateşiyle yanan ve sonradan Kara Şems diye meşhur olan Şemseddîn Ahmed Sivasî ismindeki genc, Şeyh Mustafa KirbÂsî hazretlerinin huzûruna vararak kendisine talebe olmak isteğini bildirir. Şeyh Mustafa KirbÂsî bu sırada yuz yaşını gecmiş durumda olduğundan ona şoyle buyurur:

"EvlÂdım sen gencsin; ben ise ihtiyar ve hastalıklıyım. RiyÂzet cekmeye, nefsin istemediklerini yapmaya tÂkatim ve kuvvetim yoktur. Senin terbiyen ile meşgûl olamam. LÂkin sÂdık bir talebeysen CenÂb-ı Hak murşidini ayağına gonderir. Bekle bu murşid altı ay sonra Tokat'a gelecektir."

Kara Şems altı ay sonrasını şoyle anlatır:

Hocamın sozlerinden sonra Zile'ye giderek altı ay daha ilim oğretmekle meşgûl oldum. Altı ay sonra Tokat'a donduğumde Abdulmecîd ŞirvÂnî adlı bir zÂtın şehre geldiğini duydum. Derhal huzurlarına gittim. Beni gorduklerinde:

"Ey Kara Şems! Benim Allahu teÂlÂnın emri ve Sevgili Peygamberimizin işÃ‚reti ile kendi memleketimi, Âilemi ve sevenlerimi terk edip; dağ, tepe ve beldeleri aşıp gelmem sÂdece seni mÂnevî ilimlerde ilerletme ve terbiye icindir." buyurdular.

Boylece Abdulmecîd ŞirvÂnî hazretleri bundan sonra bilhassa Kara Şems hazretleri olmak uzere Anadolu'da talebeler yetiştirmeye ve doğru yolu gostermeye başladı.

Tokat'a gelmesi ile ismi ve yuksekliği, talebeleri terbiyedeki ustunluğu kısa zamanda her tarafta duyuldu. Cevresi sevenleri ile doldu. Katı kalpleri, sohbetinde, Allahu teÂlÂnın ihsan ettiği tesirli sozleri ile mum gibi etti. Talebelerini kısa zamanda evliyÂlık derecelerine ulaştırırdı. Bu sebeple sohbetlerine koşanların cokluğundan Tokat sanki bir evliy dergÂhı olmuştu.

Gaflet ehlinden birisi bir gun insanlık îcÂbı Abdulmecîd ŞirvÂnî hazretlerine muhalefet ederek kalbini kırdı. Sonra da yakınlarını ziyÂret maksadıyla Tokat dışına cıktı. Bu arada kendini yokladı kalbinde ilÂhî feyz ve bereketlerden hicbir şey kalmadığını anladı.

O gece ruyÂsında tamÂmen som altın dolu bir hazîneye rastladı. Hazînenin bulunduğu yere girdi. O sırada birisi; "Bu hazîne senin iken, nicin, parasız pulsuz geziyorsun?" dedi. O da; "Evet oyle, fakat boyle basılmamış altınlarla pazara cıksam, belki bana onlarla bir şey vermezler. Hatta, sen bunu nereden aldın diye, beni yakalıyabilirler. Bunları, sikkehÂneye goturup sikke vurdurmam gerekir." dedi. Uyanınca, SikkehÂnenin MevlÂn Abdulmecîd'in dergÂhı olduğunu anladı. MevlÂn Abdulmecîd'den ozur dilemek icin yola cıktı. Tokat'a varınca, doğru bulunduğu mescide gitti. MevlÂn Abdulmecîd, o sırada talebelerine ders veriyordu. O şahıs bir koşeye gizlenip, dinlemeye başladı. Bu sırada MevlÂn Muhammed, o şahsın bulunduğu yone doğru donup; "Bir hazîne altına sÂhip olduğunu kabûl edelim. MÂdem ki sikkesi yoktur, kendine guveniyorsan, sultÂnın carşısına bir gotur de gor, başına ne belÂlar gelir bakalım." diyerek, o şahsın ruyÂsının tÂbirini yaptı. O şahıs hemen kalkıp, MevlÂn Abdulmecîd'in ellerini optu ve af diledi. MevlÂn Abdulmecîd de onu affetti.

Makam sÂhibi birisi, bir yolculuğu sırasında Tokat yolu uzerinde konaklamıştı. Bu sırada Tokat eşrÂfının ileri gelenleri, hoş geldin demek icin yanına gittiler. Hoşgeldiniz deyip, duÂlarda bulundular. Teşrif ettiklerinden dolayı memnûniyetlerini belirttiler. Fakat o, kendini beğenen, gurur ve kibir sÂhibi birisiydi. ZiyÂrete gelenlere hic iltifatta bulunmadı. Bir muddet sonra; "Bizi karşılaması lÂzım gelenlerin hepsi sizler misiniz?" diye sordu. Onlar da; "Evet efendim." diye cevap verdiler. Makam sÂhibi ısrarla; "Doğru soyleyin, beni ziyÂret etmesi gereken başka kimse kaldı mı?" dedi. Orada bulunanlar; "Hayır efendim! Fakat sÂdece takv sÂhibi, haramlardan kacmaya cok dikkat eden ve kerÂmet ehli velî bir zÂt kaldı. O da zÂten dergÂhından dışarı cıkmaz." deyince, kibir ve gurur icerisinde cok kızıp; "O nasıl adamdır? Hemen, birkac kişi gitsin, zorla da olsa, onu bana getirsinler. Onun hakkından geleyim." diye emir verdi. Bunun uzerine orada bulunanlar, şoyle dediler:

"Efendim sizden daha once gelen vezirler ve diğer devlet ileri gelenleri, onun bulunduğu dergÂha varıp, ellerini optuler, ona cok hurmet ve ikrÂmda bulundular. Onun icin size de lÂyık olan, onu ziyÂret edip ellerini opmek ve hayır duÂlarını almaktır."

Onlardan bu sozleri duyan kibirli ve gururlu şahıs, daha da kızdı. "Yarın dergÂhına gidip, lÂzım gelen cezÂyı vereyim de gorun." dedi ve huzûrunda bulunanları kovdu.

Abdulmecîd ŞirvÂnî hazretlerini sevenler durumu hemen ona bildirdiler. MevlÂn Abdulmecîd onlara; "Sizler gam cekmeyin ve uzulmeyin. Bizim onun yanına varmamız, onun da bize gelmesi imkÂnsızdır." buyurdu.

Makam sÂhibi zÂt sabah olunca Abdulmecîd ŞirvÂnî hazretlerini cezÂlandırmak uzere harekete gecti. Yanına hizmetcilerini ve adamlarını da alarak dergÂha doğru yola cıktı. Henuz yolu yarılamıştı ki o zamÂna kadar sÂkin duran atı birden bire huysuzlanarak şaha kalktı ve sÂhibini yere vurdu. O zÂt "ah!" bile diyemeden can verdi.

MevlÂna Abdulmecîd'i sevenler ve ona bağlı olanlar sevincle hÂdiseyi kendisine naklettiklerinde; "Benim bir veli kuluma duşmanlık eden, benimle harb etmiş olur." hadîs-i kudsîsini okudu.

1564 senesinde Tokat'ta şiddetli bir tÂûn salgını başladı. Her gun pekcok insan vefÂt ediyor gun gectikce hastalık daha da yaygınlaşıyordu. Kırk-elli gun suren tÂûn salgınında, hastalıktan binlerce kimse vefÂt etmişti.

Bunun uzerine şehir halkı; "Şeyh hazretlerinden du isteyelim. İnşÃ‚allahu teÂl tÂûn salgını onun hayır duÂları ile durur." dediler. Şehrin ileri gelenlerinden meydana gelen kalabalık bir cemÂat, durumu MevlÂn Abdulmecîd'e arzettiler. Bunun uzerine MevlÂn Abdulmecîd şoyle du buyurdu:

"İlÂhî! Bu musîbet bulutunu, kerem ve ihsÂn ruzgÂrınla def eyle."

O Ânda Allahu teÂlÂnın izni ile tÂûn salgını durdu. O gunden sonra, otuz sene Tokat şehrine tÂûn hastalığı isÂbet etmedi. TÂûn yuzunden Tokat halkı orayı terk etmeye karar vermiş iken, MevlÂn Abdulmecîd'in duÂsı bereketi ile, memleketlerini terk edip gurbette bircok eziyet ve sıkıntılarla karşılaşmaktan kurtuldular. MevlÂn Abdulmecîd'in bu kerÂmetini goren Tokat halkı, tovbe edip daha cok ibÂdet etmeye başladılar. Ona olan muhabbet ve sevgileri arttı.

Abdulmecîd ŞirvÂnî hazretleri de tÂûn salgınından bir sure sonra aynı yıl icerisinde 1564 (H. 972) vefÂt etti. Kabri vasiyeti uzerine Kelkit Irmağının kıyısına yaptırıldı.

VefÂtından once:

"Bizi sevenler kabrimizin uzerine turbe yapmak sûretiyle, bu Âcizi diğer muslumanlardan ayırmasınlar." diye vasiyet etmişti. Fakat MevlÂn Abdulmecîd'i cok seven zenginlerden bÂzıları kabrinin uzerine turbe yaptırmak istediler. Kubbe tamamlandığı gece temelinden yıkıldı. Birkac kere kubbe yaptılar ise de aynı şekilde yıkıldı. Bunun uzerine kabri belli olsun diye etrafını taşlarla cevirdiler. HÂlen bu kabir Tokat ve cevre halkı tarafından ziyÂret edilmektedir.

Abdulmecîd ŞirvÂnî hazretleri talebelerine Âhirette pişmÂn olmamaları ve istenmeyen durumlarla karşılaşmamaları icin devamlı nasîhatlerde bulunurdu. Bu hususta şoyle buyururdu:

"Maksada ulaşmak ve kurtuluşa erişmek iki şekilde olur.

Birisi Cennet'te, Cennet'in yuksek derecelerine kavuşmaktır. Bu, secilmiş kimselerin hÂlidir. Diğeri ise, zamansız ve mekÂnsız, nasıl olacağı bilinmiyen bir şekilde Allahu teÂlÂnın cemÂl-i ilÂhîsini gormektir. Bunu elde edebilmek icin şu dort sebep vardır: 1) ÎmÂn. 2) TakvÂ. Murşid-i kÂmilin yetişmiş ve yetiştirebilen rehberin işÃ‚reti ile nefsle mucÂdele yapılarak ahlÂk guzelleştirilir. Gunahlardan tamÂmen sakınılır. Allahu teÂlÂdan başka her şeyden tamÂmen yuz cevrilir. 3) Allahu teÂlÂya kavuşmak icin vesîle aramaktır. Birinci vesîle; Murşid-i kÂmilin terbiyesinde olmaktır. İkinci vesîle; hoca, talebesini Resûlullah efendimize ulaştırıp, irtibÂtını temin etmesidir. Bu iki vesîle ile, îmÂnın ve takvÂnın kemÂline erilir. İslÂmın butun emir ve yasaklarına ve tasavvuf yolunun butun ÂdÂblarına uyulur. Boylece talebede mÂrifetullah, muhabbet, sevgi hÂsıl olur. 4) Allah yolunda cihÂd."

Yine buyurmuşlardır ki:

"İblisin en muhim işi talebe ile hoca arasında soğukluk meydana getirmektir. Boylece talebe, dunyÂda ve Âhirette husrana uğrayarak bedbaht olur. Bu durumda sÂdık talebenin ilacı sevgi ile hocasına bağlılığını yenileyip, aradaki soğukluğu gidermek ve ona tam teslim olmaktır. Boylece şeytanın vesvesesini yıkmak, duny ve Âhiret saadetine kavuşmak nasîb olur."

"Muşfik ve şefkatli rehber yÂni murşid talebesini alcak duny icin kızıp azarlamaz. Onların azarlamaları duny icin değildir. Zîr dunyÂnın onların yanında sivrisinek kanadı kadar kıymeti yoktur. Onlar talebede gordukleri bozuk ve uygun olmayan hallere kızarlar. Kısaca kızmaları, dînin emirlerine uymakta ve tasavvuf yolundaki edeplerde olan kusurları sebebiyledir."

MevlÂn Abdulmecîd hazretlerinin vefÂtından sonra da gorulen kerÂmetleri talebeleri tarafından anlatılmıştır. Nitekim talebelerinden birisi şoyle nakletmektedir:

MevlÂn Abdulmecîd hayatta iken, bende kelÂm ilmi ile alÂkalı bÂzı şupheler meydana gelmişti. Ancak meclisinde ve sohbetlerindeki heybetinden dolayı, suÂllerimi arzedip cevÂbını alma imkÂnı bulamadım. Her zaman, bundan sonraki meclislerinde sorarım der, bir turlu soramazdım. MevlÂn Abdulmecîd Âhirete intikÂl edince, sorma fırsatını kacırdığım icin cok uzuldum ve pişmÂn oldum. 1574 senesinde hacca gitmek uzere yola cıktım. Şam'a geldiğim zaman, gece ruyÂmda, kendimi bir nehrin kenarında, hocam MevlÂn Abdulmecîd'i de karşı kıyısında gordum. Bir sebze bahcesinde, ağacın golgesi altında, cok guzel bir sûrette olduğu hÂlde oturuyordu. Ansızın bana seslenip; "Şuphelerini arzet ve cevaplarını al artık. ZamÂnı gelmiştir." buyurdu. Ben de derhÂl yanlarına gittim ve şuphelerimi bir bir arzettim. O da her birine, kalbe şif olan cevaplar verdiler. Onun sozlerinin ve cevaplarının lezzeti ile yavaş yavaş kendime geldim. Ruyamda oğrendiğim şuphelerin cevaplarını, uyandığımda Allahu teÂlÂnın izni ile aynen hatırladım.
__________________