Baba Haydar Semerkandî

Anadolu evliyÂsından HÂce Ubeydullah-i AhrÂr hazretlerinin talebelerinin yukseklerinden ve halîfelerindendir. On altıncı yuzyılda yaşamıştır. Baba Haydar Semerkandî diye tanınmıştır. Doğum tÂrihi ve hÂl tercumesi hakkında kaynak eserlerde mÂlûmÂt bulunmamaktadır.

Baba Haydar hazretleri, kucukluğunde asıl memleketi olan Semerkand'da HÂce Ubeydullah-ı AhrÂr hazretlerinin derslerinde yetişti. HÂce hazretlerinin yuksek halîfelerinden olarak mezun olduktan sonra, bir ara Mekke-i mukerremeye gitti. Harem-i şerîfte mucÂvir, komşu olarak epey muddet kalıp, sonra bir arkadaşı ile berÂber İstanbul'a geldi.

İstanbul'da Eyyûb Sultan CÂmii civÂrında kaldı. KerÂmetler ve fazîletler sÂhibi, hocasına lÂyık olgun bir talebe idi. Bircok guzel hÂllerin kendisinde toplandığı yuksek bir velî idi.

Baba Haydar hazretlerinin zamÂnında yaşayan, ver ve takv sÂhibi, şuphelilerden kacıp haramlardan sakınan mubÂrek bir zÂt şoyle anlatır: "Bir RamazÂn-ı şerîfin son on gununde, Ebû Eyyûb-i EnsÂrî hazretlerinin CÂmi-i şerîfinde, Baba Haydar ile ikimiz îtikÂf yaptık. Ben îtikÂfa girdiğimde, o zÂten îtikÂf hÂlinde idi. BerÂber bulunduğumuz on gun icinde, iki bÂdemden başka hicbir şey yemedi. Az yemekte bu kadar ileri, cok yuksek bir zÂt idi. Onun bu hÂlini gorunce hayretler icinde kaldım. Butun zamÂnını ibÂdet ve tÂatle gecirir başka şeylerle hic meşgûl olmaz idi.

1550 (H. 957) senesinin bir sonbahar gunu sabaha karşı Baba Haydar vefÂt etti. Mahalle halkı ona son vazîfelerini yapmak icin birbirleri ile yarıştılar. Yaktıkları ateş bir turlu su kazanını ısıtmıyordu. Ne kadar odun attılar ise fayda etmedi. Baba Haydar Efendinin vefÂtını duyan Sultan, buyuk uzuntu icinde mescide geldi. Mahallenin ileri gelenlerinden biri durumu Sultana anlattı ve:

"Sultanım ne yapacağımızı şaşırdık. Sabah namazından beri kazanın altına odun koyuyoruz. Nerede ise oğle ezÂnı okunacak, hÂl su ısınmadı." demesi uzerine, Sultan gozleri dolu bir şekilde yanındakilere:

"Baba Haydar'ın kulubesinin uzerindeki ağac dallarından kazanın altına koyun." diye emir verdi.

Hemen kulubenin uzerindeki ağac dallarından kırıp kazanın altına koydular. O anda su ısınmaya başladı. Gasil işlemi tamamlandıktan sonra oğle namazını muteÂkip kılınan cenÂze namazından sonra, kulubesinin olduğu yere defnedildi.

PÂDİŞÂHIM, BABA HAYDAR SİZİ BEKLİYOR!

ZamÂnın pÂdişÃ‚hı KÂnûnî Sultan SuleymÂn, bir gece ruyÂsında ak sakallı, nûr yuzlu bir ihtiyÂrın sırtını sıvazladığını gordu. İhtiyÂr kendisine:

"Efendimiz, Eyup'teki BabaHaydar, sizi kulubesinde bekliyor. Onu ziyÂret ediniz." dedi. PÂdişÃ‚h uyanınca bu sıcak sesi mÂnÂlÂndırmaya calıştı. Kimdi bu Baba Haydar? Devamlı Eyub'e gitmesine rağmen, Baba Haydar diye birisinden bahsedildiğini hic duymamıştı. PÂdişÃ‚hı ayağına dÂvet eden bu zÂt kimdi? KÂnûnî bunları duşunurken ŞeyhulislÂm huzûra girdi. PÂdişÃ‚hı duşunceli gorunce; "Bir derdiniz mi var SultÂnım?" diye sordu. PÂdişÃ‚h da; "Hayrolsun inşÃ‚allah. Bu gece ruyÂda yaşlı bir zÂt bana; "Eyup'te Baba Haydar sizi bekliyor." dedi. Buna bir mÂn veremedim. Bu dÂvete, sen ne dersin?" dedi. ŞeyhulislÂm; "Hayırdır inşÃ‚allah PÂdişÃ‚hım! Eyup'te hic bu isimde kimsenin bulunduğunu bilmiyorum. Baba Haydar kim acabÂ? Sizinle Baba Haydar'ı arayıp bir ziyÂret etsek iyi olur." dedi. KÂnûnî bir sure sonra ruyÂsını unuttu. Akşam yatınca, yine o ak sakallı ihtiyÂrı ruyÂsında gordu ve yine:

"Baba Haydar sizi kulubesinde bekliyor PÂdişÃ‚hım!" dedi. Sabah PÂdişÃ‚h, ruyÂsını ŞeyhulislÂma anlatınca, o da; "Bu ziyÂret artık mecbûr oldu PÂdişÃ‚hım!" dedi. PÂdişÃ‚h buna rağmen o gun de Baba Haydar'ın ziyÂretine gidemedi. Gece yatınca ruyÂsında ucuncu def yaşlı zÂtı gordu. PÂdişÃ‚ha dargın dargın bakıp, kırık bir sesle sÂdece:

"Baba Haydar sizi bekliyor." dedi. Sabah olunca, Sultan lalasını yanına cağırıp; "Tez davran. Eyup'ten dÂvet aldık gidiyoruz." dedi. Her ikisi kıyÂfet değiştirip, Eyub'e gittiler. Oğle ezÂnı okunduğu sıra Eyub'e vardılar ve namaz kıldıktan sonra cemÂatten bÂzı kişilere:

"Biz uzaktan geldik. Baba Haydar isimli birini arıyoruz. Acaba tanıyor musunuz?" diye sordular. Koca cÂmide Baba Haydar'ı tanıyan cıkmadı. Sokakta bulunan dukkan sahiplerine de sordular. Onlar da tanımıyordu. Bu sırada kucuk bir cocuk:

"Siz şu tepede oturan ve kimseyle konuşmayan amcayı mı arıyorsunuz?" diye sordu. Sultan da gayr-i ihtiyÂrî; "Evet, onu arıyoruz." deyince, cocuk kendisini tÂkib etmelerini istedi. Epeyce gittikten sonra, yapayalnız kohne bir kulubeyi işÃ‚ret ederek; "O amca bu kulubede yaşar. Ama kimseyle konuşmaz, kimseyi de kulubeye almaz." dedi. PÂdişÃ‚h ve lalası yavaşca kulubeye yaklaşıp, kulubenin onunde tereddud icinde beklerken iceriden titrek ince bir ses:

"Buyurunuz PÂdişÃ‚hım!" diyerek dÂvet etti. PÂdişÃ‚h selÂm vererek iceri girdi. Baba Haydar bir postekinin uzerinde oturuyordu. Binlerce sinek her yanını kaplamış onu gizliyordu. Geceleri ruyÂsına giren zÂtı merak eden PÂdişÃ‚h, buyuk bir dikkatle Baba Haydar'ın yuzune bakıyordu. Fakat sineklerden yuzunu secemiyordu. Bir muddet duran Sultan dayanamayarak; "Hazret! Şu sinekleri kovalasan da yuzunu bir gorsek." dedi. Baba Haydar; "SultÂnım! Siz Peygamber efendimizin vekîlisiniz. Şu gucunuzu gosterin de sinekleri siz kovalayın." buyurunca, Sultan hemen harekete gecti. Ne kadar uğraştı ise sinekleri kovalayamadı. Baba Haydar hazretleri kalkıp, pencereyi actı ve odaya doğru donup; "Haydi bakalım!" deyince, butun sinekler emir almışcasına odayı hemen boşalttı. PÂdişÃ‚h o anda karşısında nûr yuzlu gulec bir ihtiyar zÂtın durduğunu gordu. Elini opmek istedi ise de Baba Haydar elini cekti. PÂdişÃ‚h ona:

"Efendim! Benden ne dilerseniz dileyin." dedi. "Senin sağlığından başka hicbir şey istemem." deyince, Sultan postekinin altına, altın dolu bir kese bırakmak istedi. Bunu fark eden Baba Haydar, eliyle keseyi iterek:

"MÂdem cok istiyorsan, şuraya bir mescid inşÃ‚ ettir. Cunku oyle zannediyorum ki bana komşular gelecek. Eyup CÂmii uzak. Onlar icin buraya bir mescit yaptır da gece gunduz ibÂdet etsinler." dedi. PÂdişÃ‚h bu isteği hemen yerine getirdi. CÂmi kısa zamanda tamamlandı. CÂminin acılışında KÂnûnî Sultan SuleymÂn da hazır bulundu ve Baba Haydar'ın yanına giderek:

"Efendi hazretleri buyurunuz. Artık mescid sizindir. Orada sizin icin de husûsî yer yaptırılmıştır." dedi.

Baba Haydar, Sultana; "Ben olunceye kadar mekÂnım şu gorduğun kulubedir. Olduğum zaman bu kulubenin bulunduğu yere gomulmek isterim. Benim başımın ucunda mescid olduktan sonra, uzerime sakın turbe yaptırmayın. Bir mezar taşı bana yeter. Bu bizim sana vasiyetimiz olsun." dedi. PÂdişÃ‚hın butun ısrarlarına rağmen, mescidde kendisi icin hazırlanan odada oturmadı. Baba Haydar, vefÂt edinceye kadar bu cÂmide imÂmlık yaptı ve insanlara vÂz u nasîhatleri ile doğru yolu anlattı.
__________________