Hindistan'da yetişen buyuk velîlerden. Hindistan'ınSerhend şehrinden olup, babası Şeyh Muhammed İbrÂhim'dir. 1593 (H.1002) senesinde doğdu. İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin hÂnegÂhında, ilim tahsîl ederek yetişti. Hocasının teveccuhlerine kavuşup, sohbetlerinde bulunmakla şereflendi. 1688 (H.1098) senesinde vefÂt etti.

Bedreddîn Serhendî, zekî ve cok akıllı idi. Kısa zamanda keşf ve kerÂmetler sÂhibi oldu. Hocasının daha ilk teveccuhlerinde, kalbi zikretmeye başladı. KelÂmda en buyuk kitÂb olan Şerh-i MevÂkıf'ı, BeydÂvî Tefsîrini ve Mîr HÂşiyesi ile berÂber, AkÂid-i Adudiyye'yi, İmÂm-ı RabbÂnî'nin huzûrunda okudu. On beş yaşında iken İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin huzûrunda tasavvuf yoluna girdi.

Bedreddîn Serhendî tasavvuf yoluna girdikten sonra, hazret-i İmÂm'a yÂni İmÂm-ı RabbÂnî'ye yazdığı bir mektûbta şu hÂllerini yazdı: "Ne zaman bir kabre uğrasam, kabirdekinin hÂli bildiriliyor. AzÂb veya sıkıntıda, yÂhut nîmetler icinde olduğunu goruyorum. BÂzan da kabri karanlık veya aydınlık goruyorum. Bir buyuğun mezarının başına gidersem, Cennet'te nîmetler icinde olduğu mÂlûm oluyor. O azîzin bana merhamet ve lutuflarını muşÃ‚hede ediyorum. BÂzan yuz cevirdikleri ve teveccuh etmedikleri de oluyor. Uzun yalvarmalardan sonra, ne icin boyle davrandıklarını soruyorum ve oğreniyorum."

Bir gun anne ve babasının kabirlerini ziyÂrete gitmişti. Abdest alıp iki rekat namaz kıldıktan sonra; "YÂ Rabbî, bu namazın sevÂbını Peygamber efendimize ve butun peygamberlere (aleyhimusselÂtu vesselÂm), hepsinin eshÂbına, evliyÂya ve onlara tÂbi olan anne ve babanın rûhlarına ihsÂn eyle." dedi. DuÂsını bitirince, butun kabirlerde olanların rûhları cekirgeler gibi ona koştular ve onları da bu duÂya ortak etmesini istediler. Her ne kadar, "Ana ve babama cok sevÂb verilmesini istiyorum." dedi ise de, fayda vermedi. Yalvardılar ve geri gitmediler. Gidip Şeyh Ebû NeccÂrî'nin turbesine girdi. Gordu ki, şeyhin turbesinin icine girmediler, dışarıda mahrûm kaldılar. "Donuşte hepinize FÂtiha okuyacağım." diye soz verdi. Cok sevindiler. Buyuk şeyhin turbesine dondu. Şeyh kalktı ve hurmet etti, cok lutuf ve merhamet eyledi ve bu şehirde salgın hÂlinde olan vebÂdan sen zarar gormeyeceksin diye mujdeledi.

İmÂm-ı RabbÂnî buyurdular ki: "Bizim buyuklerimiz kabirlerin keşfine îtibÂr etmiyorlar. Onların kabir ziyÂretindeki usûlleri, kabrin hizÂsında kendini butun bağlardan kurtarıp, butun himmetiyle kabrin sÂhibine teveccuh ederek oturmaktır. Bundan sonra kalblerine ne gelirse, kabirdekinin hÂlinden bilirler. Yabancıların sohbetinde de, o buyuklerin hÂli boyledir. O gibi şeylere guvenmeyiniz. Bu, kendini beğenmeye goturur. Ucb, yÂni kendini beğenmek ise, yol keser."

Bir gece ruyÂsında; buyuk bir şehirde, yuksek bir sarayda, yuksek bir salonda İmÂm-ı RabbÂnî'nin huzûrunda oturduğunu gordu. Dışardan birisi gelip ona; "Hızır aleyhisselÂm kapıda seni bekliyor." dedi. Hazret-i İmÂm'dan izin işÃ‚reti geldi ve hemen kalktı, dışarı cıktı. Hızır aleyhisselÂmın genc bir insan sûretinde, guzel yuzlu, beyaz benizli, sakalı yeni cıkmış bir hÂlde kapıda durduğunu gordu. SelÂm verdi. O cıkar cıkmaz, yurudu. O da ardından gitti. O beldenin sokak ve yollarını dolaştı. Gezerken; "Efendim! Allahu teÂlÂnın size ihsÂn ettiği feyz ve bereketlerden bana ihsÂn ediniz." dedi. "Sen oyle bir kimseden nisbet almışsın ki, sana ve Âleme onun irşÃ‚dı yeter." diyerek, Hazret-i İmÂm'ın buyukluğune işÃ‚ret etti.

Bir def yine ruyÂda Server-i Âlemi ders verdiği mescidinde, sırtı kıbleye karşı iki dizi uzerinde oturuyor gordu. Mescide girip elinde olmayarak, kendini ayaklarına attı. Sonra kalkıp du eder gibi iki elini kaldırdı ve; "Y Resûlallah! Bana bir mujde verin!" diye arz etti. İsr sûresinin; "Butun noksanlıklardan munezzeh olan Allah, kulunu geceleyin goturdu." meÂlindeki birinci Âyetini okudu. Bundan sonra buyurdular ki: "Senin evinde erkek cocuklar dunyÂya gelecek." Bu ruyÂdan on ay sonra bir oğlu oldu. İsmini Muhammed Ârif koydu. Bundan sonra doğan cocuklar hep erkek oldu. Allahu teÂlÂ, Resûl-i ekremin mujdesi uzerine, yedi cocuk verdi.

Bir gun İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri, talebelerinin buyukleri ile sohbet ederken; "Bu yolun buyuklerinin dilinde kullanılan nisbet kelimesinin mÂnÂsı nedir?" buyurdu. Bedreddîn Serhendî de; "Siz bilirsiniz!" diye arzetti. Bir an başlarını onune eğdiler ve teveccuh ettiler. Sonra; "Nisbetten murÂd; sÂlik ile Hak arasında olan yakınlık ve alÂkadır." buyurdu.

Hazret-i İmÂm, MektûbÂt'ın ucuncu cildini tamamlayıp, dostlara birkac tÂne daha mektûb yazınca, Bedreddîn Serhendî icinden; "Bu dorduncu cildin toplayıcısı fakîr olsa." diye niyetlendi: Nitekim birinci cildi MevlÂn YÂr MuhammedCedîd, ikinci cildi MevlÂn Abdulhay, ucuncu cildi HÂce HÂşim-i Keşmî toplamışlar idi. Bir gun yalnızken hazret-i İmÂm'a bu niyetini arzetti. Bir an sustular, sonra buyurdular ki: "Vakit nerde, fırsat kime? Yakînen bilinmelidir ki, omrumuz senelerden cıktı, gunlere kaldı. Sen niyetinin sevÂbını alırsın." Bu konuşmadan birkac gun sonra o, dunyÂyı aydınlatan guneş, toprak perdesi altına gecti. YÂni vefÂt etti.

Veb gunlerinde, bir gece yarısı, Bedreddîn Serhendî'nin hanımının boğazında tÂûn alÂmeti goruldu. Birden ateşi yukseldi. Şaştı ve perişÃ‚n oldu. Cunku kucuk cocukları vardı. Hemen ağlayarak ve kalbden inleyerek hazret-i İmÂm'a iltic eyledi. Hocaları gorunup buyurdular ki: "FilÂn yere koyduğunuz şu ekmekleri sadaka verin, hanımınız sıhhat bulacaktır." Bunu dediler ve kayboldular. Hanıma; "Evde ekmek var mıdır?" diye sorunca; "Evet, filÂn odada vardır." dedi. Hazret-i İmÂm'ın gosterdikleri yeri işÃ‚ret etti. Kalktı, ekmekleri aldı, dışarı cıktı, bir fakîri uyandırıp verdi. Daha sabah olmadan hastanın ateşi duştu ve tÂûn alÂmeti kayboldu.

Bir gun, mahrem kadın akrabÂlarından bÂzıları ve hazret-i İmÂm'ın huzûruna gidemeyecek kadar yaşlı ve duşkun olan amcası Muhammed, ona; "Hazret-i İmÂm'ın yolunun vazîfelerinden bana da ver." dedi. "Ben yetkili değilim, icÂzetim yoktur. Hazret-i İmÂm'a arz eder, size vazîfe vermeleri icin elimden geleni yaparım." dedi. Huzûruna gidince; "BÂzı sÂliha kadınlar, bu fakîrden zikir icin vazîfe istiyorlar, nasıl buyurursanız oyle yapayım." diye arz etti, amcasının ismini soylemeyi unuttu. Buyurdular ki: "O kadınlara vazîfe ver, amcan Muhammed'e de istersen ver. Cunku o da isteklidir." Bu arada, bir cocuk geldi. Yaşlı babası icin vazîfe istedi. Bunun uzerine; "Onun da evine git, vazîfe ver." buyurdu. Bedreddîn Serhendî'nin sonra hÂtırından; "Bu icÂzet, izin yalnız bahis konusu şahıslara mı mahsustur, yoksa başkalarına da vazîfe verebilir miyim?" duşuncesi gecti. Bu duşunce daha yer etmeden; "Sana icÂzet mutlaktır. Sen bizim Âileye dÂhilsin." buyurdular. Sonra gidip, o şahıslara ve başkalarına vazîfe verdi.

İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin, MevlÂn Bedreddîn Serhendî'ye gonderdiği bir mektup:

"Allahu teÂlÂnın ismine sığınarak, mektubumu yazmağa başlıyorum. Kaz ve kaderin ince bilgilerini, kullarından secilmiş olanlara bildiren ve doğru yoldan sapmamaları icin, cÂhillerden saklayan, Allahu teÂlÂya hamd ederim! Kaz ve kaderin esrÂrını, din cÂhilleri anlayamayıp, doğru yoldan kayar. İnsanları işlerinde mecbûr, esir veya hÂkim, yaratıcı sanmak tehlikesine duşerler. Allahu teÂlÂ, Peygamberlerinin en ustunu ile, kullarına doğru yolu, doğru bilgiyi gosterdi. Yanlış duşunen cÂhillerin ve Âsilerin ozur, bahÂne etmelerine meydan bırakmadı. O buyuk Peygambere ve akrabÂsına ve EshÂbının hepsine bizden iyi duÂlar ve selÂmlar olsun! O'nun EshÂbının herbiri, Allahu teÂlÂya itÂat edenlerin ve kadere inanıp, kazÂya rÂzı olanların en iyisidir.

Kaz ve kader bilgisini, cok kimseler anlayamamış, doğru yoldan ayrılmıştır. Bu bilgi uzerinde akıl yurutenler, vehm ve hayÂllerine kapılmıştır. Bunlardan bir kısmı, insanların isteyerek yaptığı işlerinin cebr, zor ile olduğunu sanmış, cokları da, insanların her işi yaratarak yaptığını, isteyerek yapılan işlere, Allahu teÂlÂnın karışmadığını soylemiştir. Ucuncu anlayış şekli de, doğru yolda gidenlerin, İslÂmiyeti iyi anlıyanların sozudur. Bunlar, "Fırka-i nÂciye" ismi ile mujdelenmiş olan, "Ehl-i sunnet ve cemÂat"dir. Allahu teÂlÂ, o yuksek Âlimlerden ve onların yolunda gidenlerden rÂzı olsun! Bunlar birinci ve ikinci kısımda olanlar gibi taşkınlık yapmamış, orta yolu secmişlerdir. Ehl-i sunnetin reîsi olan İmÂm-ı A'zam Ebû Hanîfe, İmÂm-ı CÂfer-i SÂdık'tan şoyle sordu: "Allahu teÂlÂ, insanların istekli işlerini onların arzûsuna bırakmış mıdır?" O da; "Allahu teÂlÂ, rubûbiyyetini (yaratmak ve her istediğini yapmak buyukluğunu) Âciz kullarına bırakmaz." buyurdu. "Kullarına, işleri zor ile mi yaptırıyor?" diye sorunca da; "Allahu teÂl Âdildir. Kullarına zor ile gunah işletip, sonra Cehennem'e sokmak, O'nun adÂletine yakışmaz." buyurdu. "O hÂlde, insanların, istekli hareketi, kimin arzûsu ile oluyor, kim yapıyor?" diye sordu. O da; "İşleri insanların arzûsuna bırakmamış ve kimseyi cebr etmemiştir. İkisi arası olagelmektedir. Yaratmağı kullarına bırakmadığı gibi, zor ile de yaptırmaz." buyurdu.

İşte, Ehl-i sunnet Âlimleri diyor ki kulların ihtiyÂrî, istekli hareketlerini, işlerini Allahu teÂl îcÂd etmekte, yaratmaktadır. O'nun kudreti ile var oluyorlar. Fakat, insanın kudreti de karışmaktadır. İstekli hareketlerimiz, Allahu teÂlÂnın kudreti ile "yaratılır" ve bizim kudretimiz ile "kesb edilmiş" olur.

Bedreddîn Serhendî'nin "HadarÂt-ul-Kuds" isimli eserinde, İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerini ceşitli hÂlleri ile, dunyÂya gelişinden Cennet'e gidişine kadar; keşfleri, kerÂmetleri, tasavvuftaki dereceleri, eşsiz nasîhat ve sozleri, tatlı ve feyzli bir dille anlatılmakta, ondan sonra yuksek oğulları ve halîfeleri bildirilmektedir. Bundan sonraki eserlerini kendi kalemiyle şoyle bildirmektedir:

"O emeller kutbunun Âhirete irtihÂlinden sonra, son hÂrika ve kerÂmeti isbÂt eden, KerÂmÂt-ul-Evliy kitabını yazdım. Gavs-ı A'zam AbdulkÂdir GeylÂnî'nin Futûh-ul-Gayb kitabını, Arabîden FÂrisîye tercume ettim. Bir de tasavvuf ıstılahlarında, KÂdirî ve Nakşibendî yollarındaki vazîfeleri topladım, ismine, RevÂih dedim. Bir te'lifim de, Âdem aleyhisselÂmdan gunumuze kadar gelmiş olan makbûlleri bildiren, SenevÂt-ul-Atkıy der BeyÂn-ı TevÂrîh-i VisÂl ve AhvÂl-i ErbÂb-ı KemÂl isimli kitap olup, buyuklerin tÂrih sırasına gore vefÂtlarını ve hÂllerini anlatır."

Diğer eserleri: 1) Siyer-i Ahmedî, 2) Mecma'ul-EvliyÂ, 3) MakÂmÂt-i Gavs-us- Sakaleyn Terceme-i Behcet-ul-EsrÂr, 4) Terceme-i RavdÂt-in-NevÂzir. 5) Terceme-i Tefsîr-i ArÂis-il-BeyÂn.
__________________