Buyuk velîlerden. Adı CÂfer, babasının adı Yûnus'tur. Kunyesi Ebû Bekr'dir. 861 (H.247) senesinde SamarrÂ'da doğdu. BağdÂt'a gelip, buraya yerleşti.Cuneyd-i BağdÂdî'nin talebesidir. Aynı zamanda MÂlikî mezhebinin fıkıh Âlimlerinden olup, İmÂm-ı MÂlik'in MuvattÂ'sını ezbere bilirdi. Zamanının bir tÂnesi olan Ebû Bekr-i Şiblî 945 (H.334) senesinde BağdÂt'ta vefÂt etti.

Ebû Bekr-i Şiblî, takv sÂhiblerinin tÂcı, bircok riyÂzetleri ve kerÂmetleri ile evliyÂnın reîsi, akıl Âleminin meş'alesi idi. Pekcok Âlimden hadîs-i şerîf dinlemiş ve nakletmiştir. Oğrenmek hususundaki şiddetli arzusu dinmek ve tukenmek bilmezdi. Ebû Bekr-i Şiblî'den; Ebu'l-Fadl AbdulvÂhid Temîmî, Ali Acemî, Ebû Hasan-ı Hudrî, Ebu'l-Hasan Meşnî, Ebû Zer RÂzî, YÂkûb Seyyid, Ebû Sehl Muhammed bin SuleymÂn ve bircok Âlim ders almış ve ilim oğrenmiştir.

Ebû Bekr-i Şiblî hazretleriniCuneyd-i BağdÂdî cok sever, ziyÂde onem verirdi. Onun icin: "Her kavmin bir tÂcı vardır. Bu kavmin tÂcı da Şiblî'dir. Ebû Bekr-i Şiblî'ye, birbirinize baktığınız gozle bakmayın. O mustesn bir kimsedir." buyururdu.

Tasavvufa girmesi, bu yolu secmesine sebep olan hÂdise şoyle anlatılır: Devamend emîri iken, Rey emîri ileBağdÂt'tan kendisine bir mektup geldi. Bunun uzerine hemen BağdÂt'a halîfenin yanına gitti.Halîfe kendisine hil'atlar verdi. Geri dondukten sonra bir gun, aksırdıktan sonra halîfenin verdiği hil'atın kolu ile ağzını ve burnunu sildi. Bu durum derhal halîfeye bildirildiğinde, o da hil'atın cıkarılması ve emirlikten azledilmesi emrini verdi. Bunun uzerine Ebû Bekr-i Şiblî kendi kendine; "Bir kulun hil'atını ve elbisesini mendil yerine kullanan bir kimse, eğer bu gorevden alınırsa, acaba Âlemlerin pÂdişÃ‚hı olan Allahu teÂlÂnın hil'atını mendil olarak kullanan kimse hangi muÂmeleye mustehak olur." diye duşundu. Hemen halîfenin huzûruna varıp hicbir vazife verilmemesini istedi.Halîfe sebebini sorunca; "Ey halîfe! Sen bir kul olduğun halde, kıymeti onemsiz olan bir hil'ata yapılan saygısızlığı hoş karşılamazken, Âlemlerin sultÂnı olan Allahu teÂlÂ, ihsÂn ettiği mÂrifet ve muhabbet hil'atını, bir mahlûkun hizmetinde mendil olarak kullanmamı hic hoş karşılar mı?" dedi.

Halîfenin huzûrundan ayrılıp, zamanın buyuk Âlimlerinden olan HayrunnessÂc hazretlerine giderek, onun talebesi olmak istedi. HayrunnessÂc hazretleri; "Ey Şiblî! Sen, Cuneyd-i Bağdadî'nin yakınlarındansın.Senin nasîbin ondadır." diyerek Cuneyd-i BağdÂdî hazretlerine gonderdi. Cuneyd-i BağdÂdî hazretleri once; "Git, cıra sat!" buyurdu. Bunun uzerine, bir sene cıra satıp tekrar huzûrlarına cıktıklarında; "Daha duşuncelerinde dunyÂya muhabbet var." buyurarak başka bir iş verdiler. Bir sene sonra tekrar huzurlarına cıktığında; "Bir sene de burada hizmet et!" buyurdular. Bu hizmetten sonra hocası; "Şimdi hÂlin nasıldır?" diye sordu. Şiblî hazretleri; "Artık kendimi insanlardan ustun tutmuyorum." dedi. Bunun uzerine Cuneyd-i BağdÂdî hazretleri; "İşte şimdi kendini kurtardın." buyurdu. Sonra Cuneyd-i BağdÂdî hazretlerinin derslerine devÂm ederek, onun gozde talebelerinden oldu. Tasavvufta yuksek mertebelere kavuştu. Cuneyd-i BağdÂdî hazretlerinden sonra onun yerine gecip, yuzlerce talebe yetiştirdi.

Şiblî hazretleri buyurdu ki: "Dort yuz hocadan ders okudum. Bunlardan dort bin hadîs-i şerîf oğrendim. Butun bu hadîslerden bir tÂnesini secip kendimi ona uydurdum, diğerlerini bıraktım. Cunku, kurtuluşu ve ebedî seÂdete kavuşmayı bunda buldum ve butun nasîhatleri hep bunun icinde gordum. Sectiğim hadîs-i şerîf şudur: Peygamber efendimiz bir SahÂbîye buyurdu ki: "Duny icin, dunyÂda kalacağın kadar calış! Âhiret icin, orada sonsuz kalacağına gore calış! Allahu teÂlÂya muhtÂc olduğun kadar itÂat et! Cehennem'e dayanabileceğin kadar gunÂh işle!"

Ebû Bekr-i Şiblî'yi sevmeyen ve sohbetlerine gitmek isteyenlere mÂni olan bir zÂt vardı. Bir gun Ebû Bekr-i Şiblî'yi imtihÂn icin yanına gelerek; "Beş devenin zekÂtı nedir?" diye sordu. Ebû Bekr-i Şiblî cevÂb vermek istemedi ise de, o zÂtın ısrÂrı uzerine şoyle dedi: "Şer'î olculere gore bir koyun, bu vÂcibdir. Fakat bizim gibiler icin olan hukum ise, hepsini vermektir." Bunun uzerine o zÂt; "Bu dediğinle kime uyuyorsun? İmÂmın kim?" diye suÂl edince, Ebû Bekr-i Şiblî hic duşunmeden; "Hazret-i Ebû Bekr. Ona uyuyorum. O evine gidip neyi varsa, Peygamber efendimize getirdi. Cocuklarına ne bıraktın? sorusuna "Allah ve Resûlunu" diye cevÂp verdi" dedi. O zÂt bu cevÂbı beğendi ve hicbir şey soylemeden gitti. Bundan sonra da, Ebû Bekr-i Şiblî'nin sohbetine gidenlere mÂni olmadı.

Bir gun Şiblî hazretlerine, hacca giden sofîlere ayakkabı satın almak icin, bir dirhem lÂzım oldu. Hıristiyan bir genc; "Beni de berÂberinde hacca goturme şartıyla, sana bu bir dirhemi veririm." dedi. Ebû Bekr-i Şiblî bunun uzerine; "Ey Genc! Sen hac yapmaya ehil değilsin ki." deyince, genc; "Sizin kervanınızda hic yuk merkebi bulunmaz mı? Bu sefer de beni yuk merkebi yerine tutamaz mısınız?" dedi. Yol hazırlıkları tamamlanınca, genc onlarla berÂber yola cıktı. Ebû Bekr-i Şiblî;"Ey Genc! HÂlin nasıldır?" diye sorduğunda, genc; "Efendim! Sevincimden gozume uyku girmiyor. Sizinle yolculuk yaptığım icin cok memnûnum." dedi. KÂfile yolda giderken ne zaman konaklasalar, o genc hemen yerleri supurur, dikenleri temizlerdi. Sonunda ihram giyme yerine vardılar. Genc onlara bakıp, onlar gibi giyindi. KÂbe-i şerîfe varınca, Ebû Bekr-i Şiblî gence; "Ustunde zunnÂr olduğu hÂlde KÂ'be-i şerîfe girmene izin vermem." dedi. Bunun uzerine genc şoyle soyledi: "YÂ Rabbî! Şiblî, senin evine girmeme izin vermeyeceğini soyluyor!" dedi. O anda hafiften bir ses; "Ey Şiblî! Onu BağdÂt'tan buraya biz getirdik. Onun kalbine aşk ateşini biz koyduk. Lutuf zinciriyle evimize kadar onu biz cektik. Ey dost olan genc, sen iceri gir!" dedi. Herkes KÂbe'ye gidip tavaf ettikten sonra dışarı cıktılar. Fakat genc dışarı cıkmadı. Ebû Bekr-i Şiblî; "Ey Genc! Dışarı gel." diye seslendi. Bunun uzerine genc; "Ey Şiblî! O beni dışarı bırakmıyor. Ne kadar cabalasam cıkış kapısını bulamıyorum." dedi.

Ebû Bekr-i Şiblî hazretleri bir gun Ebû Bekr bin MucÂhid Mukre hazretlerinin bulunduğu mescide girince, İbn-i MucÂhid hemen ayağa kalktı. Daha sonra İbn-i MucÂhid hazretlerinin arkadaşları kendisine; "Sen nicin Vezir Ali bin Îs icin ayağa kalkmadın da, Şiblî icin ayağa kalktın?" diye sordular. İbn-i MucÂhid cevÂben şoyle dedi: "Ben Resûlullah efendimizin tÂzim ettiği bir zÂt icin ayağa kalkmıyayım mı? Ben Peygamber efendimizi ruyÂmda gordum. Bana; "Y Eb Bekr! Yarın sana Cennet ehlinden bir kişi gelecek. O geldiğinde, ona ikrÂmda bulun!" buyurdu. İki gece sonra yine Peygamber efendimizi tekrar ruyÂmda gordum. Bana; "Y Eb Bekr! Allahu teÂlÂ, Cennet ehlinden olan kimseye ikrÂm ettiğin gibi sana da ikrÂm etti." buyurdu. Ben "Y Resûlallah! Şiblî bu dereceyi nasıl elde etti?"diye sordum. Peygamber efendimiz; "O, beş vakit namazını kılıp her namazın arkasından beni hatırlıyor ve meÂlen; "And olsun size, icinizden bir Peygamber geldi ki, zahmet cekmeniz onu incitir ve uzer. Size cok duşkundur. Muminlere cok merhametlidir. Onlara hayır diler." (Tevbe sûresi: 128) Âyet-i kerîmesini okuyor. Bunu seksen seneden beri yapıyor." buyurdu. Ben bunu yapanı tÂzîm etmeyeyim mi?"

Kendisi şoyle anlatır: "Bir gun kırık bir kopruden gecerken ayağım kaydı ve suya duştum. Su epey derindi. Bu sırada yabancı bir elin beni kenara goturmek icin uzandığını gordum. Dikkatlice baktığımda, huzûrdan kovulan mel'ûn şeytan olduğunu gordum. Ona; "Ey Me'lûn! Senin adÂletin tekme atmaktır, el tutmak değildir. Boyle yapman neden icÂb ediyor?" diye sordum. Şeytan; "Ben tekme yemeğe mustehak olan insanlara tekme atarım. Âdem'le yaptığım kavgada bir yara almışım, yaram iki olmasın diye, diğer biriyle kavgaya girmem!" dedi.

Bir gun, Ebû Bekr-i Şiblî; "Allah Allah!" deyip duruyordu. O sırada bir genc;"Nicin LÂ ilÂhe illallah demiyorsun?" diye sordu. Bunun uzerine Şiblî hazretleri derin bir ah cekerek, "(LÂ ilÂhe) der de (illallah) diyemeden vefÂt ederim diye korkuyorum." dedi. Bu sozler gence cok dokundu ve orada bir Âh cekerek vefÂt etti. Bunun uzerine gencin yakınları ve vÂrisleri Ebû Bekr-i Şiblî'yi Halîfeye şikÂyet ettiler. Halîfe; "YÂ Şiblî! Bunların dediklerine ne dersin?" deyince, Şiblî hazretleri;"YÂ Emîr-el-muminîn! O gencin rûhu, mukaddes olanAllahu teÂlÂnın cemÂline kavuşmayı beklerken, aşk ateşinin bir kıvılcımıyla yanmış, her şeyden alÂkasını kesmiş, tÂkÂtı son dereceye varmış, bu sozun neticesindeki guzellikte sıcrayan bir şimşek, onun canını carpmış ve sonunda onun rûhu bir kuş gibi kafesinden ucup gitmiştir. Şiblî'nin bunda ne gunahı var?" dedi. Bunun uzerine Halîfe; "Derhal bu zÂtı evine gonderin. Kendimi oyle bir hÂl kapladı ki, sanki divandan duşecekmiş gibi oluyorum." dedi.

Bir gun biri Şiblî hazretlerine gelip, gecim derdinden bahsetti ve şoyle soyledi: "Efendim! Nafakası uzerime duşen evlÂdım coktur. Onların ihtiyaclarını goremiyorum. Ne olur bana bir cÂre gosterin." Bunun uzerine Şiblî hazretleri; "Hemen evine git, kimin rızkını sana bağlı gorursen kapı dışarı at. Kimin rızkını cenÂb-ı Hakk'a bağlı gorursen, o da evde kalsın." dedi. Bunun uzerine o zÂt; "Ben kitaplarda okudum, Allahu teÂl her kulun rızkına kefîldir." dedi. İmÂm-ı Şiblî; "Oyleyse uzulmeye gerek yok. Allahu teÂl her mahlûkun rızkına tek tek kefildir." buyurdu.

Ebû Bekr-i Şiblî hazretleri, vefÂt etmeden biraz once buyurdular ki: "Uzerimde bir dirhem kul hakkı vardır. Onun sÂhibi icin, bin dirhem sadaka vermiştim. Bununla berÂber, hÂl gonlume ondan ağır bir şey gelmez."

Henuz vefÂt etmeden, bir cok insan cenÂze namazını kılmak icin geldiler. FirÂsetle buyurdu ki: "Ne şaşılacak şeydir ki, olulerden bir grup, yaşıyan bir kimsenin cenÂze namazını kılmaya geldiler."

Hizmetini goren Bekr Dîneverî şoyle anlatır: "Şiblî hazretleri, son hastalığı Ânında; "Bana abdest aldırın." diye işÃ‚ret etti. Ona abdest aldırdım. Sakalını hilÂllemeyi unutmuştum. Elimi tutarak, sakalının icine koydu. O anda da, rûhunu teslim etti."

VefÂtından sonra kendisini ruyÂda gorduler. Munker ve Nekir'in suÂline karşı ne yaptın? diye sordular. Şoyle cevap verdi: "Geldiler, Rabbin kimdir dediler. Benim Rabbim O'dur ki, size ve butun meleklere Âdem aleyhisselÂma secde edin diye emir verdi. Ben o zaman, Âdem aleyhisselÂmın arkasında idim. Size bakıyordum." dedim. Bu cevap, butun Âdemoğullarını kurtarır deyip gittiler.

Ebû Bekr-i Şiblî hazretleri, guneş batarken guneşin sararmasına, şoyle bir benzetme yapardı: "Tıpkı mumin de boyledir. DunyÂdan goceceği zaman, varacağı makam sÂhibinden cekindiği icin, nasıl karşılanacağını bilmeyip, boyle sararır." Sonra da ilÂve edip: "Gun doğarken de, cok aydın olarak doğar. Bu da, bir muminin oldukten sonra kabrinden kalkışına benzer. Bir mumin kabrinden kalktığında, yuzu guneşin doğduğu gibi parlar."

Ebû Bekr-i Şiblî buyurdu ki: "DunyÂdaki sermÂyenize cok dikkat edin ve bilin ki Âhiretteki sermÂyeniz de bu olacaktır."

"Zuhd; kalbi mal yerine, onu yaratanına dondurmektir."

"Kim Allahu teÂlÂyı bilirse, gam ve keder icinde olmaz."

"EshÂb-ı kirÂma hurmet etmeyen kimse, Muhammed aleyhisselÂma îmÂn etmiş olmaz."

"Şukur; nîmeti değil, nîmeti vereni gormektir."

"Sevgi; zevkte şaşkınlık, saygıda ise hayranlıktır."

"Allahu teÂlÂ, DÂvûd aleyhisselÂma vahy gonderdi ve "Ey DÂvûd! Zikrim zikredenlerin, Cennetim ibÂdet edenlerin, kÂfi olmaklığım tevekkul edenlerin, nîmetimin coğalması şukredenlerin, rahmetim iyi işler yapanların, unsiyetim muştakların ve ben, muhiblerime mahsûsum" buyurdu."

"Hurriyet, kalbin hur olmasından başka bir şey değildir."

"Cehennemlik olmanın alÂmeti; Allahu teÂlÂnın rızÂsı icin bir fakire bir parca ekmek vermemek. Fakat nefsin isteklerini tatmin etmek icin, bir ziyÂfette yuz altın harcamaktır. Cennetlik olmanın alÂmeti ise bunun tam tersidir."

"Tasavvuf; tam olarak beş duyu organını gunahlardan korumak, her nefes veriş ve alışında gunah işlememeye dikkat etmektir."

"Bir şahıs ne zaman murid olabilir?" sorusuna şu cevÂbı verdi: "Seferde ve hazarda hÂli hep aynı olan kimsedir. Yalnız olduğu zaman da, başkalarının yanında olduğu zaman da aynı davranışlar icinde olandır."

ASIL HASTA KİM?

Ebû Bekr-i Şiblî hazretleri bir gun hastalanmıştı. Bunu duyan devrin hukumdÂrı, kendisine NasrÂnî (Hıristiyan) bir tabib gonderdi. Tabib, hastanın yanına girdiğinde şoyle sordu: "Gonlun neyi istiyor?" Ebû Bekr-i Şiblî, "Gonlum senin musluman olmanı istiyor." diye cevap verince, tabib; "Eğer ben musluman olursam, sen gercekten hemen iyi olur, yataktan kalkar mısın?" diye sordu. Şiblî hazretleri; "Elbette iyi olur, yataktan kalkarım." diye cevaplayınca, tabib derhal musluman oldu. Şiblî hazretlerinin hastalığından eser kalmadı. Birlikte el ele tutuşarak hukumdÂrın huzûruna gittiler. Hukumdar onları gorunce şoyle dedi: "Ben tabibi hastaya gonderdim sanıyordum. Meğer işin aslı oyle cıkmadı. Anladım ki hastayı tabibe gondermişim."

CÂMİYE GİDELİM

Ebû Bekr-i Şiblî hazretlerinin hizmetinde bulunan Bekr Dîneverî şoyle anlatır: "Hazret-i Şiblî'nin omrunun son gunlerinden bir cum gunuydu. Hastalığı biraz gectiği icin bana; "CÂmiye gidelim." dedi. BerÂber giderken bana karşıdan gelmekte olan şahsı işÃ‚ret etti ve; "Şu şahsı goruyor musun?" deyince; "Evet." diye cevap verdim. Bunun uzerine; "İşte onunla yarın bizim işimiz olacak." dedi. O gece Şiblî hazretlerinin hastalığı arttı ve vefÂt etti. Bana; "Falan yerde sÂlih bir kimse var sabahleyin haber ver de cenÂzeyi yıkasın." dediler. Sabah olunca tÂrif edilen zÂtın evine gidip kapısını caldım. HÂne sÂhibi; "Şiblî hazretleri vefÂt mı etti?" diye sorunca; "Evet." dedim. Dışarı cıkınca bir de baktım ki, Şiblî hazretlerinin dun işÃ‚ret ettikleri kimse değil mi? Hayret ederek "L ilÂhe illallah" dedim. O zÂt; "Neden hayret ettin?" deyince, Şiblî hazretlerinin, kendisini gostererek soylediklerini naklettim."

KAVGANIN ESÂSI

Ebû Bekr-i Şiblî bir gun yolda giderken, buldukları bir ceviz icin kavga eden iki cocuk gordu. Şiblî hazretleri cevizi alıp onlara; "Sabredin, bu cevizi size paylaştırayım." dedi. Sonra cevizi acınca, cevizin ici boş cıktı. Bu sırada şoyle bir ses duydu: "Eğer taksim yapan ve kısmet dağıtan biriysen, şimdi bunu da taksim etsene." Bunun uzerineŞiblî hazretleri, "Butun bu kavga, ici boş bir ceviz icin, taksim etmek ise bir hic icinmiş!" dedi.
__________________