Yeme Bozuklukları

Anoreksia Nervoza

Genel olarak 12-18 yaşları arasında başlayan ve şişmanlamaya karşı ağır korku yuzunden bilincli olarak aşırı zayıf kalma cabaları ile belirlenen bir bozukluktur. Toplumda ortaya cıkma sıklığı bilinmemekle birlikte eskiden sanıldığı gibi cok ender rastlanan bir rahatsızlık değildir. Anoreksia Nervozalı bireylerin yaklaşık %95' i kadındır. Ve bir kişinin kız kardeşinde bu tur bir bozukluk varsa o kişide aynı hastalık riski belirgin oranda artmaktadır. Bozukluk daha ust sosyoekonomik sınıflarda daha sıktır.

En temel belirti aşırı kilo alma korkusudur. Bu durum kişinin yiyecek konusunda neredeyse fobik olacak noktaya dek varmasına neden olabilir. Şişmanlama korkusunun yanı sıra beden imgesinde de bozulma vardır. Buna bağlı olarak bu kişiler cok zayıf ve ince olsalar bile kendilerini şişman bulabilirler. Vucut ağırlığını kontrol altında tutabilmek icin iki yolu kullanırlar: Kişilerin bir bolumu yiyecek alımını ileri derecede kısıtlarlar. Zaten aldıkları cok az yiyeceğin de cok az kalorili yiyecekler olmasına dikkat ederler. Bu kişiler buna rağmen ağır egzersizler de yaparlar. Diğer gruptaki kişilerde yiyecek alımının ileri derecede azaldığı aclık donemleri ile aşırı yeme donemlerinin birbirini izlediği gozlenir. Bu gruptaki kişiler, aşırı yemeden sonra şişmanlayacakları korkusuyla boğazlarına parmaklarını bastırarak kusarlar. Sık sık bunu yapan kişilerin el sırtında deri sertleşmesi olabilir. Sık kusan kişilerde mide asidinin etkisiyle dişlerde bozukluklar, curumeler olur.

Bu kişilerin yeme davranışlarında ve yiyeceklerle olan ilişkilerinde gariplikler gozlenebilir. Yiyecekleri saklayabilir, yemek yapmak icin mutfakta saatlerce uğraşabilirler.

Anoreksia Nervoza' nın nedenleri gunumuzde kesin olarak bilinmemektedir. Hastalığın oluşumu psikolojik, sosyolojik ve biyolojik olmak uzere uc boyutta ele alınabilir. Hastalığın ergenlikte ortaya cıktığı; bu donemin cinsel ve sosyal catışmalarla yuklu oluşu dikkate alınacak olursa; cinsel ve sosyal catışmalarla başa cıkma konusundaki yetersizliklerin yiyeceklerden fobik kacınma şeklinde ortaya cıkması one surulebilir.

Sosyo-kulturel etmenler ozellikle son yıllarda yeme bozukluklarının yaygınlığının artışından sorumludurlar. Batı toplumlarında kadının fiziksel gorunumu ve bu bağlamda ince bir vucut yapısına sahip olması oldukca onemlidir. Kadın icin ideal fizik gorunum ince olmaktır. Eskiden hafif kilolu kadın tipi ideal tip olarak gorulurken, şimdilerde bu anlayış terk edilmiştir. Teknolojik gelişime paralel olarak medyadaki değişimle birlikte bu anlayış hız kazanmıştır. 1970'li yıllardan once ideal kadın balık etinde Taylor kabul edilirken, 1970'lerde zayıflığı ile un yapmış manken Twiggy yapılan kamuoyu araştırmalarında one gecmiştir. Son 25 yıldır Amerikalı kadınlar daha zayıf olma eğilimindedirler. Gerek Turkiye'de, gerekse yurtdışında guzellik yarışmalarına hep zayıf kızların katıldıkları gorulmektedir. Medyadaki bu imaj bombardımanın toplumsal sonucu olarak, populer insanların beden olculerinin daha da kuculduğu gorulmektedir.

Anoreksia Nervozalı hastaların tedavisi coğu kez gucluklerle doludur. Hastaların coğunda, hastalık birkac yıl once başlamıştır. Tedaviye katılmak ve tedavi planları icin isteksizdirler. Bu sebeple genellikle cocuklarının bu durumundan uzuntu ve endişe duyan anne babaları tarafından doktora getirilirler. Tedavide bireysel psikoterapi, grup ve aile terapisi, ilac tedavisi gibi yontemler kullanılabilir.


Bulumia Nervoza

Donem donem gelen aşırı yemek yeme, kilo alma ve bir yandan da kilo almayı durdurma cabaları ile devam eden bir bozukluktur. Bu hastalar surekli aşırı yiyen, ileri derecede şişman olan ve şişman kalan insanlardan farklıdır. Hasta aşırı yeme nobeti başlayınca butun cabalarına, korkularına, uzuntusune rağmen yeme tutkusunu durduramaz. Kilo almayı onlemek icin hasta yediklerini kusar, iştah kesici, idrar sokturucu ilaclar kullanır. Bu kişiler coğu zaman fazla kiloluda olmayabilir. Ancak yine de kilo aldığından surekli şikayet eder. Beden ağırlığı, guzellik, cirkinlik konularıyla aşırı derecede meşgul olabilir. Bu kişiler yaşamın onemli bir bolumunu yemek ve yememek arasında bocalayarak gecirir. Yeme tutkusu oyle ağır basar ki, bir yandan gizlice yer, gider cıkarır, yine yerler. Kimi hastalar icin yenilen yiyeceğin onemi yoktur, onemli olan tıkınmak turunden tarif edilebilen bir yeme davranışıdır. Kimi hastalarda yemek yeme tutkusu o denli aşırı olabilir ki bulundukları yerde yiyecek, icecek bulamayacaklarından korkabilirler. Anoreksia Nevrozanın bulimik turunde de zaman zaman aşırı yeme ve kilo alma nobetleri olabilir. Fakat temel rahatsızlık yemeği kısma ve kesme doğrultusundadır. Bulimia Nervozada da kusmalar, zayıflamak icin ceşitli ilaclar kullanılabilir. Fakat temel patoloji daha cok yemeyi durdurmama şeklindedir.

Bulimia Nervoza butun toplumlarda %1 oranında gorulur. Genc kızlarda ve kadınlarda erkeklere oranla 10 kat sık gorulur. Bulimikler yeme sorunları nedeniyle utanc duyarlar ve kendilerini suclarlar. Yeme davranışındaki anormalliği gizlemeye calışırlar. Yeme atakları genellikle gizli oluşur ve fark edilmez. Başlangıcta olmasa da yeme atağı planlanarak veya planlanmayarak oluşabilir. Hastaların duygu durumunda cokkunluk, kişiler arası ilişkilerdeki catışmalar, beden ağırlığı ve yiyecekle ilgili duygular bir yeme atağının ortaya cıkmasını kolaylaştırır. Yeme atağı kişinin duygu durumundaki uzuntulu hali gecici olarak azaltabilir, fakat ardından kişide kendini aşağılayacak derecede bir ozeleştiri ve cokkun bir duygu durum ortaya cıkar.

Yeme atağının en temel ozelliklerinden biri yeme eylemini kontrol edemeyeceği veya onleyemeyeceği duygusudur. Ozellikle hastalığın başlangıcında yeme atakları sırasında kişi sanki cılgın gibidir. Ancak yeme ataklarını kontrol edememe hissi her zaman mutlak olan bir durum değildir. Kişi telefonla konuşurken yeme atağını surdurebilir, fakat odaya aniden eşi veya bir yakını girdiğinde durduracaktır.

Yeme atakları gunun herhangi bir anında oluşabilir. Bununla birlikte bulimiklerde yeme atakları kişilerin akşam eve geldiklerinde daha cok olur. Bazıları ne zaman yemeye başlasalar atak başlar ve bu kişiler tum yiyeceklerden kacınarak atakları onlemeye calışırlar. Bulimik hastalarda spesifik bir tedaviye başlamadan once genel bir tıbbi değerlendirme yapılmalıdır. Gunumuzde bulimia' nın tedavisinde bilişsel -davranışcı- yaklaşımlar kullanılabilmektedir. Tedavide ilac kullanımı, tedavinin etkinliğini artırabilir.
__________________