EvliyÂnın buyuklerinden. İsmi, Nûr Muhammed Putnî olup, doğum ve vefÂt tÂrihleri kat’î olarak bilinmemektedir. On yedinci asrın ortalarında vefÂt etti.

RivÂyet edilir ki: Nûr Muhammed, onceleri zÂhirî ilimleri tahsîl etmekle meşgûl idi. ZÂhirî ilimlerdeki tahsîlini tamamladıktan sonra, tasavvuf yolunda da ilerlemek arzusu kalbine duşup, bu aşkla yanmaya başladı. Derdine derman bulmak icin yollara duşup, kendini Rabbine kavuşturacak bir yol gosterici aramaya koyuldu. Hindistan’ın cok şehirlerini dolaştı. Cok kimselerin hizmetlerinde bulundu ise de hicbirinden maksadına kavuşamadı. NihÂyet bahtının dizginleri onu, bedeni yerde, rûhu cok yukseklerde bulunan HÂce Muhammed BÂkî-billah’ın yuksek kapısına goturdu. O yuksek huzurdan kalb zikrini aldı. Daha sonra hazret-i HÂce, onun terbiye ve yetişmesini İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerine havÂle etti.

RivÂyet edilir ki: Şeyh Nûr Muhammed’in tasavvuf yoluna girişinin ilk zamanlarında, İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri Dehli’yi teşrif etmişlerdi. HÂce HusÂmeddîn Ahmed ve diğer bÂzı zÂtlar, İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinden, AvÂrif-ul-Me’Ârif kitabından okumalarını ric eylediler. İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri de kabûl buyurup, okumaya başladılar. MevlÂn TÂhir LÂhorî ve Şeyh Nûr Muhammed de dinleyenler arasında idiler. Ders esnÂsında bu ikisinin kalbine şoyle bir duşunce geldi: “Hazret-i İmÂm, dinleyenlerden bÂzılarının hÂllerine dikkat etmeden anlatıyor. Ders esnÂsında yuksek hakîkatlerden ve ince bilgilerden anlatmıyor. SÂdece okuyor. O hÂlde bizim onların huzûrunda bu kitabı dinlememizde ne fayda vardır? Okunanları zÂten biliyoruz.” İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri, onların duşuncelerini kerÂmetiyle anladı ve boyle duşunmelerine uzulup; “Şu iki kişiyi meclisimizden cıkarın. Hatt FîrûzÂbÂd (Dehli) kalesinin dışına atın!” dedi. Bu ikisi gunlerce dışarılarda dolaştılar. HÂce HusÂmeddîn’in şefÂat etmesi icin her akşam gelirler, kale kapısının etrafında dolanıp dururlardı. NihÂyet HÂce HusÂmeddîn Ahmed onlara yardım etmek istedi. İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri; “Bırakınız. Onların nefsi aldatıcıdır” buyurdular. HÂce HusÂmeddîn arzetti ki: “Efendim! FîrûzÂbÂd Mescidi’nin altında bulunan bÂzı hucre ve odalar pislik icerisindedir. Eğer emrederseniz, ikisi gelsin oraları temizlesinler. Hem nefsleri kırılır. Hem de hizmet etmiş olurlar.” İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri HÂce HusÂmeddîn’in bu sozunu kabûl buyurdu. Bu iki genc geldiler ve o temizlik işini yaptılar. Bundan sonra hazret-i İmÂm bunlara lutuf ve şefkatle muÂmele etti. Onların eski hÂlleri kalmadı.

Beyt:

SÂlikin kalbi hasta, rehber akıllı doktor,
Canlanmayı, doktorun sozunu tutana sor.

Bu hÂdiseden sonra, eski îtirÂz hÂllerinin hepsini kalbinden sokup atan Nûr Muhammed, tam bir zevk, şevk, acz ve itÂatle İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin huzûrunda bulundu. Nûr Muhammed, cok nasîbli ve pek bahtiyÂr idi. Cunku yaratılışında bulunan temizlik ve yukseklik sebebiyle, hazret-i İmÂm’ın huzûrunda husûsî hizmette bulunanlar arasına girdi. Abdest suyunu ve misvÂkı hazırlamak gibi hizmetlerle şereflendi. Kendine lÂyık hÂllere ve yuce makamlara kavuştu. Sekiz-dokuz sene gibi uzun muddet, İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin, huzur, sohbet ve hizmetlerinde yetişip, mÂnevî makamları aşarak, daha yuksek mertebelere, cok ustun hÂllere, insanları mÂnevî olarak terbiye edip yetiştirme derecelerine kavuştu. Oyle oldu ki, İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri bu yuksek talebesi icin; “Şeyh Nûr, ricÂl-i gaybdendir”, başka bir def da; “Şeyh Nûr Muhammed sozumuzu tuttu” buyurmuşlardır. Ona icÂzet ve hilÂfet verdi. Hindistan’ın buyuk şehirlerinden olan Putne’ye gonderdi.

Emre uyarak Putne’ye giden Nûr Muhammed’in hÂli, yapısı, tabiatı, inziv ve yalnızlıktan hoşlandığı icin, tenhÂlarda kendi hÂlinde kaldı ve insanlarla goruşmekten cekindi. Onun bu hÂli, İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin kulağına gidince, bu buyukler yolunun esÂsı olan sohbetten kacmaması îcÂbettiğini bildirmek icin gonderdiği iki mektup şoyledir:

“Allahu teÂlÂya hamd olsun. O’nun sectiği, sevdiği kullarına selÂm olsun. Ey akıllı kardeşim! Allahu teÂlÂnın emirlerini yapmak ve yasaklarından kacmak lÂzım olduğu gibi, insanların haklarını odemek ve onlarla iyi gecinmek de lÂzımdır. “Allahu teÂlÂnın emirlerini buyuk bilmek ve O’nun yarattıklarına acımak lÂzımdır.” hadîs-i şerîfi, bu iki hakkı yerine getirmenin lÂzım olduğunu gostermektedir. Bu iki hakdan yalnız birini gozetmek kusur olur. Bir butunun bir parcası, onun hepsi demek değildir. Bundan anlaşılıyor ki, insanlardan gelen sıkıntılara katlanmak lÂzımdır. Onlarla iyi gecinmek vÂcibdir. Kızmak iyi olmaz. Sert davranmak yakışmaz.

Beyt:

Seviyorum diyenin, guzel olsa da pek,
Nazlılığı bırakıp, naz cekmesi gerek.

Sohbette cok bulunmuştunuz. VÂz ve nasîhatleri cok dinlemiştiniz. Onun icin sozu uzatmıyorum. Birkac kelime ile kısa kesiyorum. Allahu teÂl bizi ve sizi İslÂmiyetin doğru yolunda bulundursun. Âmîn.” (1. cild, 170’inci mektup)

“Allahu teÂlÂya hamd olsun. O’nun sectiği kullarına selÂm olsun. Kardeşimiz Şeyh Nûr Muhammed bu fakîrleri oyle unuttu ki, bir selÂmla, bir haberle bile hatırlamamaktadır. Bir koşeye cekilip uzlet etmek istiyordunuz. Ona kavuştunuz. Fakat oyle sohbetler vardır ki, uzletten daha kıymetlidir. Uveys-i Karnî’yi duşununuz. Uzlet etmek istedi. Bunun icin insanların en iyisi olan Resûl aleyhisselÂmın sohbetine kavuşamadı. Sohbetin yukselttiği derecelere erişemedi. TÂbiînden oldu. Birinci derecede olmaktan ikinci dereceye duştu.

Allahu teÂlÂnın lutfu ve ihsÂnı ile, hergun bir başka sohbet olmaktadır. Hadîs-i şerîfte; “İki gunu bir olan aldanmıştır.” buyuruldu. Size ve doğru yolda olanlara ve Muhammed MustafÂ’nın sallallahu aleyhi ve sellem izinde bulunanlara selÂm olsun!” (1. cild, 270’inci mektup)

Hocasının bu işÃ‚ret ve emirlerine uyarak şehrin kenarında bulunan Kunk suyu sÂhilinde bir yer secen Nûr Muhammed, orada samanlardan ve dallardan bir kulube yaptı. Coluk-cocuğu ile o kulubeye taşınıp, kanÂat ve tevekkul uzere yaşadı. Kulubesinin yanında aynı şekilde bir de mescid bin edip, sÂdık talebelere ilim ve feyz vermekle meşgûl oldu. O beldede ve civarda bulunan insanların ona olan îtikÂd ve bağlılıkları kuvvetlendi. Yolu guzel, yetiştirmesi kolay oldu. Talebelerini yuksek makamlara kavuşturdu. DunyÂya, dunyÂlığa ve duny ehline zerre kadar onem vermedi. Kimseden birşey almayıp, gonul ve kanÂat zengini olarak yaşadı.

HadarÂt-ul-Kuds isimli meşhûr eserin sÂhibi olan Bedreddîn-i Serhendî şoyle anlatır: “Bu fakîr daha İmÂm-ı RabbÂnî’nin huzurlarına ilk gittiğimde, Şeyh Nûr icÂzet alıp Putne’ye gitmişti. Hazret-i İmÂm’ın buyuk oğulları Muhammed SÂdık hazretlerinin 1616 senesinde vefÂt etmesinden sonra Serhend’e geldi. Yanında ve huzûrunda bulundum. Nefsinden son derece kurtulmuş, fenÂ, yokluk denizine dalmış olup, alnından yokluk eserleri damlıyordu. Kendini oyle setrederdi ki, gorenler sanki “Elif-b”yı bile bilmiyor ve bu buyukler yolundan hic nasîb almamış zannederlerdi. Ben bÂzan sohbetlerinde bulunurdum. Sohbetinde bulunanlara yakınlık gosterir, ibÂdet ve tÂata teşvik ederdi.”

1) BerekÂt-ı Ahmediyye; s.351
2) HadarÂt-ul-Kuds; s.311
3) İmÂm-ı RabbÂnî (Abduşşekûr SÂhib FÂrûkî, Pakistan tarihsiz); s.329
4) MektûbÂt-ı İmÂm-ı RabbÂnî
5) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.16, s.159
__________________