Buyuk İslÂm Âlimi ve evliyÂ. MevlÂn HÂlid-i BağdÂdî hazretlerinin halîfelerinden. İsmi, Abdulgafûr'dur. Hazret-i Huseyin efendimizin soyundan olup, seyyiddir. HÂlidî, MuşÃ‚hidî ve BağdÂdî nisbeleriyle bilinir. Doğum ve vefÂt tÂrihleri bilinememektedir. Bağdad'da yaşamıştır.

Kucuk yaştan îtibÂren ilim tahsîline başlayan Seyyid Abdulgafûr Efendi, zamÂnının usûlune gore aklî ve naklî ilimleri tahsîl etti. Bilhassa fıkıh ilminde yuksek Âlim oldu. Tasavvufa karşı alÂka duydu. İlk once MevlÂn HÂlid-i BağdÂdî hazretlerinin halîfesi Abdullah (Ubeydullah) Hayderî'nin sohbetlerinde ve hizmetinde bulunup sulûk yÂni tasavvuf yolculuğunda ilerledi. Sonra MevlÂn HÂlid-i BağdÂdî'nin yuksek sohbetleriyle şereflenip hizmet ve huzûrunda bulundu. Bu sırada tasavvufta yuksek derecelere kavuştu. MevlÂn HÂlid hazretlerinin onde gelen talebelerinden oldu. MevlÂn HÂlid-i BağdÂdî ilimdeki ve tasavvuftaki yuksek derecesini gorerek, kendisine hilÂfet verdi. İnsanlara İslÂmiyetin emir ve yasaklarını anlatıp, onların iki cihÂn saÂdetine kavuşmalarını sağlamak husûsunda tam icÂzet, diploma verdi.

MevlÂn HÂlid hazretleri ona cok iltifatlarda bulunurdu. Hatt bir gun mescidden cıktıktan sonra Seyyid Abdulgafûr HÂlidî'yi oturur gordu. Yanına yaklaşarak Peygamber efendimize olan sevgisinden dolayı elini tuttu ve optu. Bundan sonra da şoyle buyurdu: "KıyÂmet gununde ceddin ve deden Muhammed aleyhisselÂmın LivÂ-i Muhammediyyesinin altına beni de sokmayı taahhut edinceye kadar elini bırakmayacağım." O ise bu guzel sozlerin tesiri ile bayılıp duştu. Uc saat kadar yerde kendinden habersiz kaldı.

Şeyh Abdullah (Ubeydullah) Hayderî'nin vefÂtından sonra irşÃ‚d, insanlara hak ve hakikatı anlatma vazîfesini Şeyh Muhammed el-Cedîd'in emrinde yuruttu.

Abdulgafûr HÂlidî MuşÃ‚hidî'nin evi Bağdad'da HÂlidiyye dergÂhının batısında bulunuyordu. Her gun yatsıya kadar dergÂhta Allahu teÂlÂnın ismini anmakla geciren ve sohbetine gelen kimselere hak yolu anlatan Abdulgafûr HÂlidî hazretleri, Şeyh Muhammed el-Cedîd hazretlerine karşı hurmette kusûr etmezdi. Yatsıdan sonra Şeyh Muhammed el-Cedîd'den izin isteyip; "Efendimiz! FakirhÂneye, evime gitmeye izin verir misiniz?" derdi. Şeyh Muhammed Cedîd izin verirse evine gider, vermezse o geceyi dergÂhta gecirirdi. Eğer izin verirse evine gidip fecirden, tan yeri ağarmadan evvel yine dergÂha gelirdi.

Abdulgafûr HÂlidî; "Şeyh Muhammed el-Cedîd, Efendimiz (MevlÂn HÂlid-i BağdÂd&#238 hazretlerinin yerindedir." diyerek ona saygı duyardı. Şeyh Muhammed Cedîd de ona iltifatta bulunarak saygıda kusûr etmezdi. Hatt cum ve pazartesi gunleri diğer muridlerle, talebelerle husûsî goruşup onlar icin du ettikten sonra Abdulgafûr HÂlidî ile husûsî goruşur, ona iltifatta bulunurdu. Biri diğerinin elini oper, birbirlerine karşı tevÂzû ederler, birbirlerine cok hurmette bulunurlardı.

Adamın biri Abdulgafûr HÂlidî'ye gelerek Bağdad vÂlisi DÂvûd Paşaya bir işiyle ilgili olarak yazı yazmasını istedi. Kendini muslumanların hizmetlerine vakfetmiş olan ve onların ihtiyaclarını yerine getirmeyi cok seven Abdulgafûr HÂlidî, bir yazı yazarak gonderdi ve kendisine murÂcaat eden adamın işinin yapılmasını istedi. Yazıyı alan vÂli o kimsenin işini gordu. Daha sonra Şeyh Muhammed el-Cedîd bu durumdan haberdÂr olunca, Abdulgafûr HÂlidî'ye sitem etti. "Neden benden izinsiz yazı yazdınız? Bana neden haber vermediniz?" dedi. Abdulgafûr HÂlidî ağlamaya başladı. "Aman efendim! Bir kusûr ettim. Tovbe olsun, af buyurunuz." diyerek ellerinden optu ve af diledi.

Abdulgafûr HÂlidî MuşÃ‚hidî ilim irfÂn sÂhibi olmasının yanında bircok kerÂmetleri gorulmuştu.

Bir gun Şeyh İbrÂhim Fasîh Efendi ve MevlÂn HÂlid hazretlerinin dergÂhının hatîbi AbdurrahmÂn Efendi, Seyyid Abdulgafûr HÂlidî hazretlerinin meclisine gittiler. Allahu teÂlÂnın ismi zikr edilip, ibÂdet edildikten sonra acık olarak du edilmeye başlandı. Abdulgafûr HÂlidî, Nakşibendiyye yolu buyuklerinin isimlerini saydıktan sonra, HÂlidiyye'den olan zÂtların da isimlerini saydı. Fakat Abdullah (Ubeydullah) Hayderî'nin ismini soylemedi. Hatîb AbdurrahmÂn Efendinin kalbinden; "Ne acÂyib şey, Abdulgafûr HÂlidî hazretleri ilk olarak terbiyesinde ve sohbetinde yetiştiği Abdullah (Ubeydullah) Hayderî'nin ismini zikr etmesin!" diye gecti. Kalb gozu acık olan Abdulgafûr HÂlidî hazretleri bu sırada; isim silsilesini sayarak; "Efendimiz, Allahu teÂlÂyı tanıyan Ârif, velî ve murşid Seyyid Abdullah (Ubeydullah) Hayderî şeyhimin de ruhuna..." deyince, Hatîb AbdurrahmÂn Efendi elinde olmadan Abdulgafûr HÂlidî hazretlerinin ayaklarına kapandı. Meclisten ayrıldıktan sonra İbrÂhim Fasîh Efendi Hatîb AbdurrahmÂn Efendiye, Abdulgafûr HÂlidî'nin ayaklarına neden kapandığını sordu. Hatîb AbdurrahmÂn Efendi; "Şerefli silsilede Şeyh Ubeydullah Hayderî'yi neden zikr etmez diye gonlumden gecmişti. Tam bu sırada Abdulgafûr HÂlidî'nin o mubÂrek zÂtın ismini de soylediğini işitince, şuursuz olarak ayaklarına kapandım. Gaflet icinde olduğumu anladım ve Abdulgafûr HÂlidî hazretlerinin buyukluğunu anladım." dedi.

Şeyh İbrÂhim Fasîh şoyle anlatır:

Allahu teÂlÂya hamd olsun ki, Seyyid Abdulgafûr HÂlidî hazretlerinin hizmetinde bulundum. MubÂrek nazarlarıyla şereflendim. Âlim, fazîlet sÂhibi, olgun bir velî ve murşid olan şeyhimiz Ahmed Eğribozî ile Bağdad'da MevlÂn HÂlid hazretleriyle ve halîfeleriyle karşılaşıp sohbetleriyle şereflendim. Hatt kucuk ve hasta olduğumdan amcam beni alıp Abdulgafûr HÂlidî'nin hatm-i şerîflerine gotururdu. Onun duÂsı ve mubÂrek nazarlarıyla hastalıktan kurtuldum. Onun vefÂtından sonra da pekcok hayırlara kavuştum. Nitekim Bağdad vÂlisi Muhammed Necîb Paşa Âlûsî'yi fetv işleriyle ilgili vazîfeden alınca, Âlûsî, HÂlidiyye yoluna îtirÂz etmek ve MevlÂn HÂlid'in halîfelerini kotulemek icin bir risÂle yazdı. Cunku o vÂli MevlÂn HÂlid hazretlerinden istifÂde ve ona intisÂb etmiş, hatt Bağdad'daki eski HÂlidiyye dergÂhını yıktırıp yerine daha guzelini yaptırmıştı. Tarîkat-ı Âliyyeye cok fazla sevgisi olduğundan Paşa'yı tÂciz etmek ve uzmek icin, soz konusu olan Âlûsî boyle tehlikeli bir işe girmişti. O esnÂda Âlûsî'nin yazdığı risÂleyi reddetmek icin bir kitap yazdım. Butun halîfeler ve diğer Âlimler onu pek beğendiler. Hatt bir gece ruyÂmda MevlÂn HÂlid hazretlerini gordum. Şeyh Abdulgafûr HÂlidî de yanında ayakta duruyordu. Hemen gelip MevlÂn HÂlid hazretlerinin ayaklarına kapanıp, optum. MubÂrek ellerini başıma ve arkama koyup; "Ne guzel iş yaptın İbrÂhim." buyurdular. Sabah olunca bu ruyÂyı kardeşlerimize haber verdim. Hepsi gorduğum ruyÂdan dolayı beni tebrik ettiler.

Âlûsî'nin o kitabı yazmasının sebebi, HÂlidiyye halîfeleri hakkındaki sû-i zannı yÂni kotu duşuncesi idi. Adı gecen vÂlinin kendisini HÂlidiyye halîfelerinin işÃ‚retiyle fetv vazîfesinden aldığını zannediyordu. Oysa durum oyle değildi. Nitekim zannın coğu yalandır. Enteresan bir hÂdise olarak hitÂbetiyle meşhûr olan Âlûsî, İstanbul'dan geldikten sonra dili tutuldu ve o şekilde vefÂt etti.

BİR GENC GİBİ...

Şeyh İbrÂhim Fasîh Efendi bir gun MevlÂn HÂlid-i BağdÂdî hazretlerinin dergÂhında yuksek bir yerde duruyordu. Seyyid Abdulgafûr HÂlidî hazretlerinin dergÂhın yuksek olan yerine cıkmak istediğini duşunerek kendi kendine; "Ben bu genc hÂlimde buraya cıkamıyorum. Nerede kaldı ki bu kadar ihtiyÂr bir zat buraya cıkacak!" dedi. Bir de baktı ki, Abdulgafûr HÂlidî on beş yaşındaki bir genc gibi yuksek yere cıkıp geldi. Sonra da şoyle buyurdu: "Ey İbrÂhim! Sen benim buraya cıkamayacağımı mı zannediyordun?"

Onun yuksek hÂl ve kerÂmet sÂhibi olduğunu anlayan Şeyh İbrÂhim Fasîh hemen Abdulgafûr HÂlidî'nin ellerine kapanarak optu. O da Şeyh İbrÂhim Fasîh'in başını ve sırtını şefkatle okşadı.)
__________________