TÂbiînden, meşhûr hadîs hÂfızlarından ve velî. İsminin ŞehrÂp, olduğu da bildirilir. Kunyeleri değişik şekillerde, Ebû Abdullah, Ebû Eyyûb ve Ebû Muslim olarak bildirilmiştir. Aslen İranlıdır. KÂbil’de doğdu. Orada yaşı biraz ilerleyince, esir edildi. Mısır’da, Huzel kabîlesinden bir kadının azÂdlısıdır. Onun icin Huzelî denmiştir. 731 (H.113)de Şam'da vefÂt etmiştir.

ZamÂnında, Şam’ın en buyuk fakîhi (İslÂm hukûku Âlimi) idi. Resûlullah efendimizin hadîs-i şerîflerini oğrenmek icin cok memleketleri dolaştı. Irak ve Medîne’ye gitti. Enes bin MÂlik, Ebû UmÂme, Mahmûd bin Rebî’, Ubeydullah bin Muhayrız, Anbese bin Ebî SufyÂn, SuleymÂn bin YesÂr, TÂvûs bin KeysÂn ve başkalarından (rahmetuullahi aleyhim) hadîs-i şerîf rivÂyet etti. EvzÂî, AbdurrahmÂn bin Yezîd bin CÂbir, Sevr bin Yezîd, SuleymÂn bin Mûs da (rahmetullahi aleyhim) ondan hadîs-i şerîf bildirmişlerdir. Hadîs ilminde sika (guvenilir) bir Âlimdir. Mekhûl hazretleri kendisine sorulan suÂllerin hepsine cevap vermezdi. Teymî bin Atıyye el-Ansî; “Mekhûl’dan (bilmiyorum) diye cevap verdiğini cok işitmişimdir.” der. Zuhrî; “Şu dort yerde, dort buyuk Âlim yetişmiştir. Saîd bin Museyyib Medîne'de, Şa’bî Kûfe’de, Hasan el-Basrî Basra’da, Mekhûl Şam’da. Şam’da, Mekhûl zamÂnında, fetv vermekte ondan daha yetkili kimse yoktu. L havle ve l kuvvete ill billÂh demeden fetv vermezdi. Ben bu kadar anlıyabildim. Bu fetvÂm, hatÂlı da olabilir doğru da derdi.” diye bildirdi.

Mekhûl eş-ŞÃ‚mî buyurdu ki:

“Dinde Âlim olduktan sonra, dunyÂlık bir menfaat alırım duşuncesiyle zarûret olmadan pÂdişÃ‚h ve sultanların yanına gidip, yaltaklık edenler, attıkları adımlar kadar, Cehennem’in derinliklerine, dalmış olurlar.”

Mekhûl eş-ŞÃ‚mî, bir cenÂze gorunce; “Siz sabahleyin gidiyorsanız, biz de akşamleyin geleceğiz. Şu cenÂze acık bir oğut ve ibret alınacak bir şey. Fakat, gaflet cok. Oncekiler gecip gidecekler, fakat arkadakiler hic aldırış etmezler.” buyurmuştu.

“Kim, bir gecesini Allahu teÂlÂyı zikir ile ihy eder, gecirirse, anadan doğmuş gibi gunÂhsız ve tertemiz olarak sabahlar.”

“Bir ummet icerisinde, her gun, yirmi beş kişi Allahu teÂlÂya, yirmi beş def istiğfÂr ederse (bağışlanmalarını dilerse), umûma Âit azabla Allahu teÂlÂ, onları cezÂlandırmaz.”

“Eğer sen Kur’Ân-ı kerîm okuyup da, seni kotuluklerden uzaklaştırmıyorsa, senin gercekten Kur’Ân-ı kerîmi okumadığın anlaşılır.”

“İlmi kendisine fayda vermeyen kimseye, cehÂleti de zarar verir.”

“İnsanların en yumuşak ve ince kalblisi, gunÂhı az olanlardır.”

“SÂlih bir zÂtı seven, dolayısıyla, Allahu teÂlÂyı sevmiş olur. İlim oğrenmeye giden kimse, donunceye kadar, Cennet yolunda sayılır.”

Mekhûl eş-ŞÃ‚mî, Pazartesi ve Perşembe gunleri oruc tutardı ve; “Pazartesi gunu Resûlullah efendimiz dunyÂya teşrif buyurdular. Yine bugun, Peygamber olduğu bildirildi. Pazartesi gunu Âhirete irtihÂl (vefÂt) buyurdular. Pazartesi ve Perşembe gunu ameller Allahu teÂlÂya arz olunur.” dedi.

“Muminler yumuşak ve musÂmahakÂrdır. Eğer, onları cekip goturursen, karşı cıkmaz, kabûl edip giderler.”

“Âlimler bozuluncaya kadar, insanlara Allahu teÂlÂnın azÂbı gelmez.”

“Ana babaya itÂat, buyuk gunÂhlara keffÂrettir. Bir kimse Âilesi icinde yaşlılar bulunduğu muddetce, Allahu teÂlÂnın rızÂsını kazanma imkÂnına sÂhiptir.”

Mekhûl hazretlerine birisi geldi. “Y Eb Abdullah! “Size duşen kendinizi korumaktır. Siz hidÂyette olunca, dalÂlet uzere olanlar size zarar veremez.” Âyet-i kerîmesinin tefsîrini yapar mısınız?” deyince; “Nasîhat eden korktuğu, nasîhatı dinleyen de kabûl etmediği zaman, senin vazîfen kendini muhÂfaza etmektir. O zaman, dalÂlette olan kimse sana zarar veremez.” dedi.

Mekhûl hazretleri, kendi cemÂati ile berÂber oturuyordu. O sırada Mervan’ın torunu Yezîd bin Abdulmelik geldi. Orada bulunanlar, hemen ona yer ayırmak ve hazırlamak icin kalktıklarında, Mekhûl hazretleri; “Yerinizde oturunuz, bırakın, bulduğu bir yere otursun. Boylece tevÂzûu oğrenmiş olur.” buyurdu.

1) Hilyet-ul-EvliyÂ; c.5, s.177
2) Tehzîb-ut-Tehzîb; c.10, s.289
3) El-A’lÂm; c.7, s.284
4) VefeyÂt-ul-A’yÂn; c.5, s.280
5) MîzÂn-ul-İ’tidÂl; c.4, s.177
6) Tezkiret-ul-HuffÂz; c.4, s.107
7) TabakÂt-ı İbn-i Sa’d; c.7, s.453
8) TabakÂt-ul-KubrÂ; c.1, s.45
9) ŞezerÂt-uz-Zeheb; c.1, s.146
10) İslÂm Âlimleri Ansiklopedisi; c.2, s.299
__________________