Son devir Turkistan velîlerinden. İsmi Âbid Nazar olup oturduğu yerin isminden dolayı "Halîfe-i Kızılayak" diye şohret bulmuştur.

1877 (H.1294) yılında şu anda Rusya'nın Turkmenistan Cumhûriyeti icinde bulunup o zaman BuhÂra Emirliğine bağlı olan Kerki şehrinin Kızılayak koyunde dunyÂya geldi. İlk tahsîlini Âlim bir zÂt olan babasının da yardımıyla burada tamamladı. Sonra, kucuk yaşına rağmen, tahsîlini devÂm ettirmek icin BuhÂra'ya gitti. Burada bircok Âlimden ceşitli dallarda ders alarak, talebelikte en yuksek dereceye ulaştı. Kendi anlattığına gore BuhÂra'daki tahsîlini daha cok zamÂnın buyuk Âlimlerinden Ebu'l-Fazl-ı Sîret'in yanında yapmıştır. BuhÂra'da tahsîlini tamamladıktan sonra kendisine Emir tarafından BuhÂra KÂdılığı teklif edildi. Ancak, kabul etmeyip memleketine dondu. Bu teklif ısrarla devÂm edince de bir muddet evini, hatt memleketini terk etmek mecburiyetinde kaldı.

Daha sonra tasavvufa yonelerek zamÂnın meşhûr Âriflerinden olup aynı zamanda amcası olan Halîfe Hudaynazar'dan feyz ve icÂzet aldı. Hocası ona icÂzet verdikten sonra, kendisine gelenlere; "Artık Âbid'e gidin. Bende olanlar, bendi kaldırılmış bir ırmak gibi oraya aktı, gitti." buyururdu. Fakat o yine de hocası vefÂt edinceye kadar talebe kabûl etmedi. Tasavvufta silsilesi HÂce Muhammed Saîd Mucedidî'ye ulaşır.

Bir muddet sonra hocası Hudaynazar ile hacca gitti. O zamÂnın şartlarında yolculuk cok uzun ve sıkıntılı gecti. Hudaynazar hazretleri zÂten yaşlı olduğundan hastalandı ve yuruyemez hÂle geldi. Sedye ile yol alıyordu. Âbid Nazar hocasının her hizmetine canla başla sarılıyordu. Hocası da devamlı du ve niyazda bulunur ve; "Âbid'im inşÃ‚allah dolacak ve taşacaksın." derdi.

NihÂyet Mekke ve oradanMedîne'ye vardıklarında Hudaynazar hazretleri vefÂt etti. Hocasını Cennetu'l-BÂkî'de defnettikten sonra yanındakiler ona talebe olmak isteyerek kendilerini kabûl etmesi icin ricÂda bulundular. Fakat o, bir turlu kendini buna lÂyık gormuyordu. Cok ısrar edilince bir gece muhlet istedi. Ertesi gun musbet veya menfî kararını acıklayacaktı. Halîfe-i Kızılayak o geceyi Peygamber efendimizin kabr-i şerîfleri yanında murÂkabe ile gecirdi. Ertesi gun cok neşeli bir şekilde talebe kabûl edeceğini bildirdi ve Mescid-i Nebevî'nin mubÂrek mihrÂbında oturarak musÂfeha ile ilk talebesini kabûl etti. Hac sonrası memleketine dondu.

Halîfe-i Kızılayak, Bolşevik İhtilÂli sırasında Kalişof hÂdisesinden îtibÂren Ruslara karşı cok gaz ve cihÂdlarda bulundu. BuhÂr Emirliği Rusların eline gectikten sonra da cihÂdı bırakmadı. Ancak silÂh ve gıd yetersizliğinden Afganistan'a hicret etmek mecburiyetinde kaldı. Buyuk bir kalabalıkla Afganistan'a gecen Halîfe-i Kızılayak, bundan sonra devamlı cihÂd hareketini destekledi. Habîbullah Han zamÂnında RusyaAfgan sefîri bulunan GulÂm Nebi Han, Rusların yardımıyla Pettekeser mevkîi uzerinden Belh şehrine saldırdı. Burayı işgÂl ederek ayrı bir devlet gibi davranmaya başladı. Bunun uzerine Halîfe-i Kızılayak, Ruslara karşı cok iyi savaş tecrubesine sÂhib bulunan Turk mucÂhidlerini bizzÂt kardeşi Âlim Han ile Belh'e gonderdi. Buyuk mucÂdeleler netîcesinde Belh işgÂlden kurtuldu ve Âlim Han gecici bir sure icin Belh'i idÂre etti. Her şey normale dondukten sonra Belh'i hukûmete teslîm ederek geri dondu.

Halîfe Kızılayak, Afganistan'a gectikten sonra ilk once Andhoy kazÂsının Altıbolek koyunde oturmuşsa da bÂzı hÂdiseler sebebiyle CuzcÂn vilÂyetine yakın bir yere yerleşti. Buraya eski koylerinin ismi olanKızılayak adı verildi. Bundan sonra Kızılayak'ta bir cÂmi, medrese ve hÂnegÂh inşÃ‚ edildi.Burası her taraftan gelen talebelerle dolup taşmaya başladı. HÂnegÂh, cemiyetin her tabakasından fakir, zengin, Âlim, fÂzıl, devlet adamı ve her turlu insanın uğrak yeri hÂline geldi. Bu hÂli goren ve daha once Afganistan'da oturmakta olan bÂzı Âlimler ilk once bu durumu yadırgadılarsa da dergÂha geldikten ve Halîfe-i Kızılayak'ı gordukten sonra tam bir teslîmiyetle geri donduler. KÂbil'de oturan ve İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin torunlarından olup Âlim bir zÂt olan hazret-i ŞûrbÂzÂr da Kızılayak'a teşrif etmiş ve Halîfe-i Kızılayak'ın sohbetlerinde bulunmuştur.

Halîfe Âbid Nazar, Afganistan'a gectikten sonra, sırasıyla Afganistan Emîri olan EmÂnullah Han, NÂdir ŞÃ‚h ve ZÂhir ŞÃ‚h ile gerek şahsen, gerek mektupla irtibÂtlar kurmuş ve hepsinden saygı gormuştur. İnşÃ‚ ettiği medrese ve hankÂh icin devlet tarafından vakıf olmak uzere arÂzi tahsis edilmiş ve pekcok maddî yardımlar yapılmıştır.

MÂnevî yonu pek kuvvetli olmayan EmÂnullah Han, bir keresinde Belh'e gelerek bir toplantı duzenlemişti. Bu toplantıya Halîfe-i Kızılayak'ı da dÂvet etti. Fakat toplantı oncesi oradaki devlet erkÂnına Halîfe-i Kızılayak iceri girdiğinde ayağa kalkmamaları husûsunda sıkı sıkıya tenbihte bulundu. Halîfe-i Kızılayak, yanında hazret-i ŞurbÂzÂr olduğu halde Belh'e gelerek toplantı yerine gitti. Onun teşrifini goren EmÂnullah hemen ayağa kalkarak saygıyla karşıladı. EmÂnullah ayağa kalkınca diğer devlet erkÂnı da ayağa kalkmak mecburiyetinde kaldılar. Daha sonra bu durum kendisinden sorulduğunda EmÂnullah şoyle cevap vermiştir: "Halîfe-i Kızılayak'ı gorduğum vakit her iki yanında buyuk birer arslan vardı. Korkumdan ve kendimde olmadan birden ayağa kalkıverdim."

Turkistan'da Enver Paşanın olumunden sonra onun yardımcısı durumunda olan İbrÂhim Lakay Afganistan'a gecerek butun askerleri ile birkac gun Kızılayak'ta kaldı. İbrÂhim Lakay, Halîfe-i Kızılayak'la yalnız olarak yaptığı goruşmede kendisine bir isteğini iletti. Elinde bulunan kuvvetiyle KÂbil hukûmetini basarak iktidÂrı eline alacaktı. Bunun icin sÂdece izin ve du istiyordu.

Ancak Halîfe-i Kızılayak, bu isteği kabul etmedi. "Bunun icin musluman kanı dokulmesine rÂzı olmayız. Ayrıca bize iyilik edene kotuluk etmeyiz." buyurdu. Bunun uzerine İbrÂhim Lakay Belh'e doğru yurudu. Kunduz vilÂyeti civÂrında biraz savaştıktan sonra isteyen kumandanlarını Afganistan'da bırakarak kendisi Rusya'ya gecti.

ZÂhir ŞÃ‚h zamÂnında bir ara Halîfe-i Kızılayak'ın gozleri gormez olmuş ve tedÂvî icin KÂbîl'e gitmişti. Yol boyunca halk onu gruplar hÂlinde karşılıyor ve bir kerecik bile olsa, musÂfeha edebilmek icin can atıyordu.

KÂbil'e vardıklarında, onu bizzat ZÂhir ŞÃ‚h karşıladı. ZÂhir ŞÃ‚h Halîfe-i Kızılayak'ı gorduğu anda hemen ayağa fırlayarak ellerine sarıldı ve; "Ben sizi daha once de gormuştum." diyerek şunları anlattı: Daha Şah olmamıştım. Babam sağdı. Bir gun av icin Dere-i Acer denilen yere gittim. Heyecanla av peşinde koşarken atımla birlikte oradaki bir kuyuya yuvarlandım. O anda; "Yetiş ya pîr." şeklinde haykırmıştım. Hemen goğsumden kavrayan bir el beni kenÂra koymuştu. İşte o vakit karşımda sizi gordum. "Korkma yavrum." diye beni sÂkinleştirdikten sonra nereye gittiğinizi anlayamamıştım.

ZÂhir ŞÃ‚h, bundan sonra Halîfe-i Kızılayak'a daha cok hurmet gosterdi ve onu mÂnevî baba kabûl etti. Ayrıca ozel olarak Turkiye'den getirtilen bir doktorun başarılı tedÂvisi netîcesinde Halîfe-i Kızılayak'ın gozleri sağlığına kavuştu.

Afganistan'ın siyÂsî istikrÂrı husûsunda pekcok musbet tesirleri gorulen Halîfe-i Kızılayak'ın varlığı muslumanların sulh ve selÂmet icerisinde yaşaması husûsunda da buyuk bir nîmetti.

Bolşevik ihtilÂlinden sonra Afganistan'a gecen Turk muhÂcirleri ile bÂzı Peştun kabîleleri arasında munÂzaralar ortaya cıkmıştı. Hatt ufak capta catışmalar da gorulmuştu. Bu hÂdiseler devÂm ederken Peştunların kabîle reisi butun adamlarını toplayarak bu durumu goruşmek uzere Kızılayak'a hareket etti.

Bunu duyan Halîfe-i Kızılayak, kırk elli kadar kişiyi silÂhlı olarak yolun iki kenarına yerleştirdi. Adamlarıyla kızgın bir şekilde gelmekte olan han, Kızılayak'a on beş km kadar yaklaştığında urpermeye ve endişeye kapılmaya başladı. Yaklaştıkca ezilip buzuldu ve Âdet kuculdu. Han, nihÂyet dergÂh kapısına geldiğinde mecalsiz bir halde edeple iceri girdi. Ozurler beyÂn ederek butun anlaşmazlıklara son vermek uzere huzurdan ayrıldı.

Boylece felÂkete sebeb olabilecek bir mesele kendiliğinden halledilmişti. Daha sonra yakın adamları reise, kendisinde gorulen değişikliği suÂl ettiklerinde; "Yolun iki kenarında bir ordu bekleşiyordu." diye bahsetmiştir.

Halîfe-i Kızılayak, gerek sozleriyle, gerek ameliyle Ehl-i sunnet îtikÂdı ve İslÂm ahkÂmına tam uymuş ve onu yaymak icin uğraşmıştır. Uzun omrunu cihÂdlarla suslemiştir. Kendisine gosterilen saygılara mukÂbil onda kesinlikle bir kibir ve gurur hÂli gorulmezdi. Her hÂliyle cok mutevÂzi idi.

Herkese iyi davranırdı. Kendisine kotu davrananlara karşı da yumuşak ve merhametli idi. Cocuklar dÂhil herkese selÂm verirdi. Kimse kendisinden once ona selÂm veremezdi. Bircok def daha once selÂm vermek niyetiyle huzûruna cıkanlar bunu başaramamış, hep selÂm almak mecbûriyetinde kalmışlardır.

Kimseyi incitmemeye cok dikkat ederdi. "Cocukluğumda sapanla bir serce vurmuştum. Bunu her hatırlayışımda korkudan kalbim titriyor." buyururdu. En kucuk mustahaba bile ehemmiyetle riÂyet ederdi. Hep kıble tarafına donerek otururdu. HelÂl ve temiz yemeye cok dikkat ederdi. Seyyitleri cok sever ve onlara hurmet gosterirdi. Her hareketi Resûlullah'a tam tÂbi olduğunu gosteriyordu.

Şohretin cok zararlı olduğunu soyler, Peygamber efendimizin bu konudaki "Şohret Âfettir." hadîsine istinÂden; "Koşandan yuruyen, yuruyenden duran, durandan oturan, oturandan da yatan daha iyi, daha rahattır." buyururdu.

Afganistan halkını bir hicretin beklediğini ve bunda once davrananların kurtulacağını, sona kalanların ise cok telef olacağını soylerdi. Rusya ile cok sıkı irtibÂt kurulacağına hatt iki yurdun bir olacağına işÃ‚ret ederdi. "İslÂmı yaşamak avuc icinde koz (ateş) tutmaktan daha zor olacaktır." buyururdu.

Cocukları cok severdi. BÂzan torunlarını onune alıp, hem sever hem de hıckırarak ağlardı. Oyle ki goz yaşları sakalının ucundan damlardı. Sebebi sorulduğunda da; "Onların doğduklarına seviniyorum, ama gorecekleri gunler icin ağlıyorum." buyururdu.

Duny malına tamah edenlere; "Altın alma, du al. Du altından daha kıymetlidir." buyururdu. Hic kahkaha ile gulmezdi. Kahkaha atanları gorduğunde; "Sıratı gecmeden nasıl gulebiliyorsunuz, şaşıyorum. Musluman sıratı gectikten sonra guler." derdi. Birisi halk arasındaki Âdete dayanarak; "Gece tırnak kesmede mahzur var mıdır?" diye sorunca; "Pislik, gorulduğu anda yok edilir." buyurdu.

Halîfe-i Kızılayak cÂmide vÂz etmezdi. Fakat ikindi namazından sonra akşam namazına kadar Sûfî Allahyar hazretlerinin Farsca manzûm olarak yazdığı bir fıkıh kitabı olan Mesleku'l-Muttakıyn'ı okur ve acıklardı. Kitap, senede iki def bitirilirdi. Boylece herkesin bilmesi gereken fıkıh bilgileri musÂit bir zamanda cemÂata anlatılmış olurdu. Diğer vakitlerde ise sohbet dergÂhta olurdu. Bu sohbet sırasında daha cok, İmÂm-ı RabbÂnî hazretlerinin MektûbÂt'ı okunurdu.

Ramazan aylarında dort gecelik bir hatim duzenlenirdi. Bu hatime ulkenin her tarafından binlerce insan gelirdi. Ceşitli yerlerden gelen Âlimler burada buluşurlardı. Ayrı ayrı yerlerde toplanırlar, konuşup tartışırlar, sorulara cevap verirlerdi.

Hatim tertîbi şoyle olurdu: İkişer rekat kılınan terÂvih namazında okunacak zamm-ı sûre icin Kur'Ân-ı kerîm baştan îtibÂren okunmaya başlanırdı. Bu işi hÂfızlardan kurulu bir ekip yapardı. HÂfızlar ve cemÂat tesbihlerden sonra beş on dakika cay icip dinlenirlerdi. Boylece sahur zamÂnına kadar devÂm eden terÂvih namazında birkac cuz okunurdu. NihÂyet dorduncu gecenin sonunda Kur'Ân-ı kerîm hatmedilmiş olurdu. Hatîm, bayram havasında gecerdi.

Gelen Âlimler iftar ve sahur yemeklerini hankÂhın avlusundaki sofada Halîfe-i Kızılayak'la birlikte yerlerdi. Buradaki sohbet o kadar tatlı, oylesine bir kudsiyet icinde gecerdi ki, orada bulunanlar kendilerini başka bir Âlemde zannederler, iclerinde ulvî bir zevk ve ozlem kalırdı.

Yine mevlid kandilleri ayrı bir guzellikte ihy edilirdi. O gun de her yerden insanlar akın akın gelirlerdi. Herkes toplandıktan sonra Halîfe-i Kızılayak'ın odasında ve kendisinin oturduğu yerde başının uzerinde yuksekte bir yerde duvara yapışık duran ozel sandukada bulunan Sakal-ı şerîf ile ŞÃ‚h-ı Nakşibend hazretlerine Âit hırka-i şerîf başlar uzerinde getirilirdi. EmÂnetler, ozel olarak yapılmış ve baş hizÂsında bulunan mevkiine konulurdu. Ortuler edeple ve salevÂt-ı şerîfe okunarak acılırdı. Sonra belli bir tertîb icerisinde nÂtlar okunur, Kur'Ân-ı kerîm kırÂat edilir ve konuşmalar yapılırdı. En sonunda Hırka-i şerîf oraya gelenlerin arasında dolaştırılır, edep ve ihlÂsla opup koklanırdı. Daha sonra şerbet ikrÂm edilir, du ile meclise son verilirdi. Kandile, vÂli ve kÂdı gibi bÂzı devlet adamları da katılırdı.

Halîfe-i Kızılayak dergÂhında her akşam buyuk kazanlarda yemek pişirilerek halka dağıtılırdı. Fakir Âileler evlerine buradan yemek gotururlerdi. Ayrıca her Perşembe gunduzleri devÂmlı yemek pişer ve dağıtılırdı. Ağır muhÂceret şartlarında zayıf duşen Âileler icin burası bir umid kapısı idi. Ayrıca fakirler her zaman gelerek ceşitli ihtiyaclarını buradan giderirlerdi. Bundan başka her gun pekcok misÂfir ağırlanırdı. Yemek aynı olcude pişmesine rağmen her zaman kÂfi gelirdi.

Halîfe-i Kızılayak, hayÂtının sonlarında felcli olarak uc sene hasta yattı. Sağlığında olduğu gibi, hastalık zamÂnında da hep şukreder ve; "Beterinden koru y Rabbî!" diye yalvarırdı.

Nihayet BuhÂrÂ'daki Gogeldaş Medresesini kerÂmet ile inşÃ‚ ettiği soylenen buyuk velî hazret-i Îşan'ın torunlarından olan hanımı vefÂt edince, Halîfe-i Kızılayak; "Artık gitme zamÂnımız geldi." buyurdu. Hakîkaten hanımının vefÂtından bir gun sonra kendisi de Hakk'ın rahmetine kavuştu. VefÂtına yakın, Allah ism-i şerîfini devamlı tekrarlamaya başladı. Bu sırada birkac kez bayıldı. Her zaman gizliliği dustûr edinmiş olmasına rağmen, son anlarında kendisini gorulmedik bir muhabbet ve iştiyak hÂli kapladı. Dili kımıldamamasına rağmen goğus kafesinden cıkan Allah lafz-ı şerîfi bitişik odalardan acık şekilde duyuluyordu. NihÂyet 1955 (H.1375) yılı ŞÃ‚ban ayında Hakk'ın rahmetine kavuştu.

VefÂt ettiği gun mevsim yaz olmasına rağmen hava simsiyah bulutlarla kapandı ve gun boyu ince bir yağmur yağdı.

VefÂtı uzerine pekcok insan Kızılayak'a geldi. Araba ve binek hayvanlarına yer bulunmaz oldu. Sokaklar, araba zincirleri ile kilitlendi. CenÂze namazı safları sokaklara taştı. CenÂze namazına katılmak icin ağaclara cıkanlar bile goruldu. CenÂze namazına ZÂhir Şah vekÂleten yardımcılarından birini gonderdi. Namaz, Mevlevî Abdulvudûd'un imÂmetinde ed edildi. Kabri, Kızılayak'ta cÂmi bitişiğinde ve medresenin avlusundadır. Turbesine kendi isteği ile kubbe yapılmadı, ustu acık bırakıldı. Turbenin ustunde kendisinin gazÂlarda yanında taşıdığı bayrak gondere dikilmiş ve ustunde beyaz bir alem dalgalanmaktadır.

VefÂtından sonra ikinci oğlu SirÂcuddîn'e MevlÂn Seyyid Âbid tarafından icÂzet verilmiş, ancak bu oğulları cok gecmeden zehirlenerek şehîd edilmiştir. Onun kabri de babasının kabri yanındadır. Daha sonra buyuk mahdumları Hamid, icÂzet almışsa da birkac sene sonra o da vefÂt etmiştir. Son olarak Siracuddîn'in oğlu Nûreddîn'e BuhÂra'da Halîfe-i Kızılayak'la berÂber medresede okuyan ve yine Halîfe-i Kızılayak'ın emri ile Belh'e yerleşen MevlÂn Berat tarafından icÂzet verilmiştir.

Bundan sonra medrese yine eski guzelliğine kavuşmaya ve Âlimlerin uğrak yeri olmaya başlamıştı. Ayrıca bu zamanda cÂmi ve medrese CuzcÂn vÂlisi Dr. Muhammed Sıddîk ve sonraki vÂli M.Kerîm Furûten'in katkılarıyla yeniden tesis edilmiştir. Yine eskisi gibi hatim ve merÂsimler tertiblenmeye başlanmıştı. Fakat, DÂvûd ihtilÂli ile bunlara son verildi. NihÂyet 1978'de Afganistan, komunist ihtilÂlle calkalandı. Bir sene sonraHalîfe Nûreddîn de komunist yoneticiler tarafından şehîd edildi.

Halîfe-i Kızılayak'ın Turkce ve Farsca olarak bastırdığı Farz-ı Ayn adında bir risÂlesi vardır. RisÂle herkesin bilmesi gereken îtikÂt bilgileri ile bÂzı zarûrî vecîbeleri ihtiv etmektedir.

Halîfe-i Kızılayak hazretlerinin sağlığında da, vefÂtından sonra da pekcok kerÂmetleri gorulmuş olup bunlardan birkacı şu şekildedir:

Halîfe-i Kızılayak doğduğu vakit etrÂfa guzel bir koku yayılmıştı. Bunu ilk farkeden komşuları; "Yeni cocuk doğmuş evden bez kokusu gelmesi gerekirken, nedense cicek kokusu geliyor." diye soylenirlerdi.

Afganistan'a hicret etmelerinden once bu hususta işÃ‚ret sayılabilecek bir kerÂmet zÂhir olmuştu. Halîfe-i Kızılayak'ın hucresinin yanında bulunan yeşil bir ağacın, govdesindeki bir gozden on-on beş dakika gibi kısa aralıklarla su akmıştı. Cok tatlı olan bu sudan her akışında bir ibrik doldurulabiliyordu. Bunu gorenler ağaca "ağlayan dut" demişlerdi.

Talebelerinden biri icilmesi uygun olmayan maraşotuna (nas) muptel olmuştu. Bu talebe bir gun memleketinden Kızılayak'a geldi. DergÂha gelirken de "nas" bulunan kutusunu kimsenin goremeyeceği bir yere gizlice gomdu. Evine doneceği vakit diğer talebelerle birlikte kendisini yolcu eden Halîfe-i Kızılayak bu şahsa donerek; "Bıraktığınız yoldaşınızı unutmayın." diyerek tembihledi. Hocasının bu sozunden cok utanan talebe, tovbe etti ve bir daha o ottan icmedi.

Bir gun dergÂhın avlusunda bulunan kuyu temizlenmekteydi. Fakat kuyuya giren şahıs dibe vardığında kuyu catırdayarak, orta yerinden taşlar harekete başladı. Yukarıdakiler, Halîfe-i Kızılayak'ın rûhÂniyetini hatırlayarak kuyuya inen şahsa; "Ne yaptıysan tovbe et." diye bağırdılar. Onun tovbe etmesinden sonra kuyunun taşları geriledi ve catırdama durdu. Sonra onun boy abdesti almadan kuyuya girdiği anlaşıldı. Kuyunun ortası, hÂl hafifce iceri girmiş vaziyettedir.

Seyyid bir zÂt şoyle anlattı: "Bir gun Halîfe-i Kızılayak'ın turbesinde oturuyordum. Bir ara turbe şiddetli bir şekilde sallandı. Kabir sanki birden acılıp kapandı. Bu hÂdiseden cok muteessir olmuştum. Gucum kuvvetim kesilmiş olarak bir muddet oturduktan sonra dışarı cıktım. Hep bu hÂdiseyi duşunuyordum. Fakat bu hÂlim uzun surmedi. Cunku Halîfe-i Kızılayak'ın Belh tarafına seyÂhate cıkan oğlu SirÂcuddîn o gun zehir verilerek şehîd edilmiş ve o gunun akşamı nÂşı Kızılayak'a getirilmişti."

Hırsızın biri Halîfe-i Kızılayak'ın carşıdaki dukkanına girmişti. EşyÂları topladıktan sonra tam pencereden dışarı cıkmaya calışırken, pencere birden daralmaya başladı ve hırsız sıkışıp kaldı. Cok uğraşmasına rağmen bir turlu kurtulamadı. NihÂyet Halîfe-i Kızılayak'ın ismini anarak yalvardı. O anda pencere genişledi ve acıldı. Hırsız malları bırakarak cıktı ve hemen o sabah huzûra geldi ve yaptığını îtirÂf ederek pişmanlığını bildirdi, şeyhin talebelerinden oldu.

1978 yılında komunistler Afganistan'da ihtilÂl yapmış, buna karşı cihÂdın alevlenmesi netîcesinde Rusları cağırmışlardı. Fakat catışmalar hızlanarak devÂm etmişti. İşte bu savaşlar sırasında Kızılayak'ın bÂzı yerleri komunist devlet askerleri tarafından bombalanmıştı. Bir keresinde iki zırhlı helikopter Halîfe-i Kızılayak'ın hucre ve hÂnegÂhının avlusuna birkac roket fırlattıktan sonra cÂmi bitişiğinde ve medresenin icinde bulunan havuza bir bomba attılar. Bu bombadan cÂmi bir hayli hasar gordu. Helikopterler bundan sonra da cÂminin diğer tarafındaki Halîfe-i Kızılayak'ın turbesine yoneldiler. Fakat turbeye tam yaklaştıkları an helikopterlerin biri bir anda alevler icinde kaldı ve koyun hemen dışına kadar gittikten sonra yere cakıldı. Helikopterin icindekiler zor kurtarıldılar. Halbuki orada ne ucaksavar ne de mucÂhid birlikleri vardı. O zaman birkac asker hÂnegÂha gelerek hucrede bulunan bÂzı kıymetli kitapları almışlar ve yerine komunizm muhtevÂlı kitaplar bırakıp gitmişlerdi. Ayrıca daha once Ruslara karşı kullanılan ve orada durmakta olan birkac eski silÂhı da goturmuşlerdi.

Bu olayın uzerinden cok zaman gecmemişti ki, hÂnegÂha girenler bir bir delirdiler. Durmadan kendi ellerini ayaklarını dişliyorlardı. Hic bir şekilde de tedÂvî edilemediler. NihÂyet durumu anlayan bÂzıları tarafından bu kişiler Halîfe-i Kızılayak'ın dergÂhına getirildiler. Goturulen silÂhlar yerlerine bırakıldı. Boylece tovbe ettikten sonra deliler iyileşebildi.

Diğer taraftan komunistler helikopterlerin ucaksavarla vurulduğunu iddi etmelerine rağmen, pilotlar bunu reddetmiş ve şoyle anlatmışlardır: "Tam turbeyi vurmak uzereydik. Turbe kapısından uzun boylu nohudî elbiseli sarıklı biri cıktı. Avucunun ici ateş doluydu. Elindeki ateşi bize doğru fırlattı. Helikoptere gelen ateş bir anda her tarafımızı kaplayıverdi."

BU YOLDA EDEB GEREK

Bir gun zengin biri, kendisiyle ilgili bir anlaşmazlıktan dolayı, diğer şahıslarla birlikte Halîfe-i Kızılayak'ın huzûruna cıktı. Fakat o, huzurda da edepsiz hareketlerde bulunarak taşkınlık yapmaya devÂm etti. Cıkacakları sıra yanındakiler boyle gitmemesini ve Halîfe-i Kızılayak'ın duÂsını alarak cıkmasını kendisine soyledilerse de, gururundan bunu kabûl etmedi ve oylece cıkmak uzere ayağa kalktı. Halîfe-i Kızılayak tam o sırada başını kaldırarak ona bir nazar etti. O andan îtibÂren zengin kişinin hÂli kotuleşmeye başladı. Evine gittiğinde yakınları doktor getirmek istedilerse de artık buna gerek olmadığını soyleyerek; "DergÂhın kapısından cıkarken Halîfe-i Kızılayak'ın bana baktığı anda icimden bir şeylerin gectiğini hissettim. Artık son hazırlıkları yapın." dedi. Hakîkaten cok gecmeden vefÂt etti.

KUSURUNU AFFET

Bir gun Halîfe-i Kızılayak, birkac talebesiyle birlikte bir mezarlığın yanından geciyordu. Bir ara yeni gomulmuş bir mezarın başında durdu. Sonra mezarın kime Âit olduğunu sorup oğrendi ve mezar sÂhibinin evine gitmek istediğini soyledi. Mezar bir gun once gomulmuş bir gence Âitti. Hep birlikte gencin evine gittiler. Gencin babası cıkıp onları karşıladı. Halîfe-i Kızılayak ondan, olen oğlunun yerine kendisini evlat kabûl etmesini istedi. Herkes bu istek karşısında şaşırmış durumdaydı. Halîfe-i Kızılayak; "Eğer istediğimi kabûl ettiysen beni istediğin gibi azarla, hatt dov. Fakat dun olen oğlunun kusurunu affet. Cunku onun azaptan kurtulması buna bağlıdır." dedi. Bunu duyan baba oğlunu affetti ve gonlu hoş bir şekilde onları uğurladı.
__________________