Radyoterapi ve kemoterapide ağız ve diş sağlığıRADYOTERAPİDE AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI
Radyoterapiden Once Dişler İcin Ozel Onlemler Gerekir mi?

Radyoterapi goren hastalarda alınan ışınlar baş-boyun, ağız diş ve diş eti sorunlarına neden olurlar. Eğer daha onceden sorunlar varsa bu sorunlar daha ağır seyreder. Bu nedenle radyoterapiye başlamadan once mutlaka bir diş hekimi ile işbirliği yapmak gerekir. Gerekli tedaviler yaptırılmalı, hasta radyoterapi sırasında surekli kontrol altında olmalıdır.Radyoterapide Diş Curukleri Artar mı?
Radyasyon direkt olarak diş curuklerine neden olmaz. Fakat tukuruğun akış hızını ve tamponlama kapasitesini etkiler. Dişlerin daha cok diş dişeti birleşimlerine yakın yerlerde siyah gorunumlu “radyasyon curuğu” denilen hasarlar oluşur.



Radyoterapiden Once Diş Cekilir mi?
Radyoterapiden en az 3 hafta once gerekli gorulen dişler cekilmelidir. Tedavi sırasında alınan radyasyon sert ve yumuşak doku iyileşmesini bozar. Yeni hucreler oluşamaz. Saclar da bu nedenle dokulur. Eğer radyoterapi almanız cok acilse diş cekimini ertelemeniz daha iyi olabilir.

Radyoterapide Ağız Kuruluğunun Olması Normal midir?
Radyoterapi sırasında tukuruk bezlerinin yeterince tukuruk salgılayamamasından dolayı ağız kuruluğu oluşabilir. Dişler ve ağız ici, kuruluk nedeniyle yeterince yıkanamadığından curuk, dişeti hastalıkları ve ağız kokusu oluşabilir.

Terapi sırasında oluşan en kucuk bir ağız yarası bile ciddiye alınmalı hemen hekime danışarak gerekli ilaclar kullanılmalıdır.

Radyoterapide Ağız ve Diş Sağlığı İcin Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
• Radyoterapi sırasında ve sonrasında ağız ve diş sağlığının korunması icin, normal bir ağız bakımından daha fazla ozen gosterilmelidir.
• Yemekten hemen sonra dişler fırcalanmalı, ozellikle yapışkan, karbonhidratlı gıdalardan sonra su ile gargara yapılmalıdır.
• Diş etlerinde tahrişe ve cizilmelere neden olacak sert gıdalar alınmamalıdır. (Sert ekmek kenarları, kemikli etler, kılcıklı balıklar vs.)
• Ağız kuruluğu nedeniyle gun icinde yudum yudum su icilmelidir.
• Sorun cıkaran, protezler cok ciddi yaralara neden olabileceği icin kullanılmamalıdır. Protezler rahatsızlık vermiyorsa bakımına dikkat edilmeli, geceleri uyumadan once cıkarılıp yıkandıktan sonra ozel kutusunda ve ilaclı suda muhafaza edilmelidir.
• Sorun olmasa da 3 ayda bir diş hekimine gidilmelidir.
• Radyoterapiden sonra oluşan başlangıc curukleri tedavi edilmeli, diş taşları temizlenmelidir.
• Tedavi sırasında fırcalama gucluğu cekiliyorsa bir başkasından yardım alınabilir. Bu donemde yumuşak bir fırca ile dişler fırcalanabilir.
• Radyasyon nedeniyle cene kaslarında da ceşitli değişimler olabilir. Cene eskisi gibi acılıp kapanmayabilir. Bu durumda doktora başvurulmalıdır. Egzersizlerle bu sorun cozumlenebilir.
Radyoterapi Oncesi Ağız ve Diş Bakımı
• Diş taşı temizliği yapılarak, sert ve yumuşak artıklar uzaklaştırılmalı.
• Ağız hijyeni sağlanarak yumuşak dokular sağlığına kavuşturulmalı.
• Curuk dişlerin dolgusu ya da kanal tedavileri yapılmalı, herhangi puruzlu ve keskin yuzeyler duzeltilmeli.
• Derin curuklu, sağlıksız diş eti olan ve kanal tedavili dişler en az 3 hafta once cekilmelidir.
• Dişler mutlaka florlanmalı ve uygun gunluk florlu gargaralarla uygun gorulen surelerde devam edilmelidir.
• Kısacası 5 yıl icinde sorun cıkarma ihtimali olan dişlerin cekilmesi gerekir.

Radyoterapi Sırasında Ağız Bakımı
• Tedavi sırasında hastalar her hafta kontrol edilmeli.
• Ağız, karbonatlı, tuzlu su veya iyileşmeyi hızlandıran ozel gargaralarla sık sık gargara yapılmalı.
• Mukozanın kayganlığını sağlamak ve travmayı onlemek icin yapay tukuruk kullanılabilir.
• Cene acılmasında oluşan sorunlar icin onleyici egzersizler ihmal edilmemeli.

Radyoterapi Sonrasında Ağız Bakımı
• Radyasyon tedavisini takip eden ilk ay icinde hastalar bir veya iki kere, daha sonra 3 ayda bir kontrol edilmelidir. Radyoterapi oncesinde uygulanan tedaviler aksatılmamalıdır.
• Hastaların ağız ve diş sağlığının korunması diş hekimi, hasta ailesi ve hasta arasındaki işbirliğine bağlıdır.

KEMOTERAPİDE AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI

• Kemoterapi de radyoterapi gibi baş-boyun bolgesi, ağız, diş ve diş etlerini olumsuz yonde etkiler. Bu hastalar da radyoterapi hastalarında olduğu gibi koruyucu diş hekimliği hizmetlerinden yararlanmaları gerekir.
• Hasta eğer diş ipi kullanıyorsa diş etlerini tahriş etmeyen mumlu ve şerit diş ipi kullanması onerilir. Eğer diş ipi kullanmıyorsa kullanmaya bu sırada başlamamalıdır. Diş etlerine zarar verebilir.
• Dişler fırcalandıktan sonra gunde en az dort defa karbonatlı su ile gargara yapılmalıdır. Bir su bardağı kaynatılıp soğutulmuş suya yarım cay kaşığı karbonat ilave edilerek bu gargara hazırlanabilir. TESCO markası ile satılan hazır karbonatlı gargaralardan da kullanılabilir.
• Ozellikle kemoterapiden 7-10 gun sonra dişler diş etlerinde kanama ve iltihaplanmaya neden olmaması icin fırcalanmamalıdır. Onerilen değişik ağız gargaraları kullanılmalıdır.
• Kemoterapi sırasında gorulebilen kusmalardan sonra karbonatlı su ile hasta sık sık gargara yapmalıdır. Ağza gelen mide asidi dişlere oldukca fazla zarar verebilir.
• Eğer diş macunu hassasiyete veya bulantıya neden oluyorsa macunsuz da dişler fırcalanabilir.
• Tum tedaviler suresi icinde mumkunse hareketli protezler kullanılmamalıdır.
• Mantar enfeksiyonu varsa tedavi sadece ağız ici dokulara değil protezlere de uygulanmalıdır.
• Kurumaya karşı dudaklar ve diş etleri ozellikle gece yatarken vazelin ile yağlanmalıdır.
• Ağız kurumasında alınacak genel onlemler
- Sakız, şeker, buz parcaları
- Sıvı iceceklerin sık sık alınması
- Asitli veya baharatlı gıdalardan kacınma
- Havayı nemlendirme
- Tukuruk akışını hızlandıran diş hekiminin tavsiye edeceği preparatlar
- Tum alkollu gargaralar ileri derecede ağız kuruluğuna neden olur. Mumkunse her zaman alkolsuz ağız gargarası kullanılmalıdır.

• Kolay yutmayı sağlamak icin sulu yiyecekler tercih edilmeli ve gunde en az iki litre sıvı icilmelidir.
• Tahrişe neden olabilecek asitli, cok sıcak ve cok soğuk iceceklerden, alkol ve tutun kullanımından kacınılmalıdır.
• Baş- boyun bolgesine uygulanan radyoterapide, yaşam boyu fluor uygulaması, mevcut dişlerin korunması ve kemik yıkımının onlenmesi icin oldukca onemlidir.
• Tum bu onlemlere rağmen ağzınızda, gorunum, his veya tat yonunden bir değişiklik olduğunda diş hekiminize haber vermelisiniz.
• Tedavi sırasında acil bir diş problemi olduğunda diş hekimi hastayı onkologlarla iş birliği icinde tedavi etmelidir.
• Dişler icin mutlaka tedavi ve cekim gerekiyorsa, bunun kesinlikle kemoterapi başlamadan once kan değerleri normal sınırlarda iken yapılmalıdır.

Kemoterapi Ağız İcini Nasıl Etkiler?
• Bazı kemoterapi ilacları ağız yaralarına ve iltihaplara neden olabilir.
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması nedeni ile bakteri, virus ve mantar enfeksiyonları oldukca sık gorulebilir.
• Tat alma duyusu değişebilir. Yiyeceklerin tadı daha tuzlu, ekşi ve metalik gelebilir. Kemoterapi bitince tat alma duyusu da normale doner.
• Tedavide yardımcı olarak kullanılan sakinleştirici ve ağrı kesicilerin uzun sure kullanılmaları tukuruk akışını azaltarak, curuk oluşumuna neden olabilir.

[h=2]İstanbul Diş Hekimi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]