Gebelik (Ektopik Gebelik)
•Genital Enfeksiyon Hastalıkları (Pelvik Enfeksiyonlar)
•Tuba Overyan Abse (Tuplerin İltahabi Hastalıkları)
•Ovulasyon Ağrısı (Yumurtlama Ağrısı)
•Rahim Travmaları (Rahim Yırtılması Veya Delinmesi)
•Adet Ağrısı (Dismenore)
•Toksik Şok Sendromu
•Overyan Hiperstimulasyon (OHSS)
•Duzensiz Rahim Kanamaları (Disfonksiyonel Uterin Kanamalar)
•Endometriozis
Dış Gebelik (Ektopik Gebelik)
Rahim boşluğu dışında yerleşmiş gebelik olarak adlandırılır. En sık rahim tuplerinde (%95) ve sıklıkla da tuplerin ampula denen yumurtalıklara en yakın bolgesinde karşımıza cıkar. Dış gebeliğin klinik onemi, rahim dışında yerleşen gebeliğin buyumesi icin ortamın uygun olmaması ve sonucta tuplere verdiği hasar sonucu (yırtılma) hayatı tehtid edici kanamalara sebep vermesidir. Gebelikler icinde %1-2 oranında gorulur.
Risk Faktorleri
Gecirilmiş genital enfeksiyonlar, daha once gecirilmiş dış gebelikler (%50 artmış risk), tuplere uygulanan cerrahi mudahale ve sprel taşımak.
Belirtileri
Adet gecikmesi ile başlayan duzensiz, coğu zaman lekelenme tarzında kanama, gebelik testinin (beta –HCG) pozitif olduğu halde ultrasonda rahim icinde gebelik kesesinin gozlenmemesi halinde ektopik gebelik mutlak ekarte edilmelidir. Bunun yanında en onemli bulguları karın ve kasık ağrısı (%85-90), ultrasonda yumurtalık yakınlarında veya alt karında kitle gorunumu (%50), batın icinde sıvı gozlenmesi, muayenede tuplerde hassasiyet sayılabilir. Kanama bulgularına gore hemodinamik bozukluklar tanıyı kolaylaştırır.
Tanı
Kanda olculen beta-HCG değerlerinin takibi onemlidir. İlk olculen değer 36-48 saat sonra normal seyreden rahim ici gebelikte %85 kendisini ikiye katlar. Bir gun ara ile yapılan takipte ikinci değer en az %70 kadar artmalıdır. Yapılan ultrasonda rahim icinde gebelik kesesinin etrafındaki desidua goruntusu ile birlikte gozlenmesi dış gebeliği ekarte eder. Ektopik gebelik tanısında klinik hikaye, bulgular,ultrasonografi ve beta-HCG değeri normal ve ektopik gebelik tanısını koymada en onemli belirteclerdir.
Laparoskopi tanıda altın standarttır ve tedavisinde de sık kullanımdadır.
Tedavisi
Medikal veya laparoskopik yolla olabilir. Tedavi genelde hastanın durumunun aciliyetine , daha sonraki cocuk isteğine ve diğer pelvik patolojik bulgulara gore duzenlenir. Medikal tedavide kullanılan ilac Methotrekxate’dir. Genel olarak erken yakalanan, rupture olmamış olgular icin gecerlidir. Hasta klinik şartlar altında sıkı gozlemde tutulmalı ve beta-HCG testi sıfırlanana dek takipte kalmalıdır.Methotrexatın yan etkilerine yonelik karaciğer ve bobrek değerleri de kontrol altında olmalıdır.
Ayırıcı tanıda akut apandisit, over kisti torsiyonu, enfeksiyonlar, gastroenterit de duşunulmelidir.
Laparatomi (acık ameliyat), acil mudahale gerektiren durumlarda veya laparoskopide yoğun kanama nedenli goruntu kısıtlamalarında yapılabilir.
Genital Enfeksiyon Hastalıkları (Pelvik Enfeksiyonlar)
Pelvik enflamatuar hastalık, tuplerin, yumurtalıkların ve rahimin komşu dokular ve karın zarıyla birlikte tutulduğu kronik veya akut enfeksiyonlardır. Bu tur enfeksiyonlar hayati tehlike yaratan ağır klinik tablolara sebep verebildiği gibi buyuk oranda kısırlığa da neden olabilir. Erken tanı ve tedavi mutlak gereklidir.
Risk Faktorleri
Multiple cinsel partner, sık rastlanan genital enfeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, sık kuretajlar, duşuk komplikasyonları, rahim ici arac (sprel) uygulamaları ve cinsel alışkanlıklar sayılabilir.
Semptom ve Bulgular
Hastalığın seyrine ve organ tutulumuna gore değişkendir. En belirgin bulgu ağrı, vajinel pis kokulu bazen kanlı akıntı, beraberinde karın ve kasıklarda hassasiyet, muayenede rahim ağzında ve rahimde hassasiyet olarak seyreder. Bulantı ve kusma eşlik edebilir.Ultrason bulgularında ise, tuplerde veya rahim icinde sıvı (iltahap), tupleri ve yumurtalıkları kapsayan kitle izlenimi verir. Aynı anda kanda enfeksiyon bulguları gozlenir. Akut batın ağrısı ile başvuran olgularda idrar yolu enfeksiyonu ve dış gebelik te ekarte edilmelidir. Vajinal kultur ve ultrasonun yetersiz kaldığı durumlarda tomografi , ayırıcı tanıda uygun yaklaşımlar olabilir.
Bu tur enfeksiyonlar sonrası kısırlık, dış gebelik, kronik kasık ağrıları (yapışıklıklara bağlı olarak), adet bozuklukları ve tekrarlayan enfeksiyonlar en sık rastlanan risklerdir. Ayırıcı tanıda akut apandisit, catlamış yumurtalık kisti, enfekte duşukler, myom torsiyonu, idrar yolu enfeksiyonu , atlanmış dış gebelik, barsak enfeksiyonları da duşunulmelidir.
Tedavi
Bulgulara yonelik, ağır enfeksiyonlarda klinik gozlem altında ve intravenoz olmalı ve hasta tedavi sonrası da ayaktan bir sure kontrol altında tutulmalıdır. RIA (Rahim İci Arac) bulunana hastalarda antibiyotik tedavi başlangıcından 48 saat sonra RIA cıkarılmalıdır.
Tuba Overyan Abse (Tuplerin İltahabi Hastalıkları)
Akut salpenjit (tup absesi) olarak ta adlandırılır. Ciddi boyutta kasık ve alt karın ağrısına mide bulantısı, kusma ve ateş eşlik eder. İleus ( barsak duğumlenmesi) tablosu ile karıştırılabilir. Akut batın ve septik şok tablosuna kadar giden bulgulara rastlanabilir. Ayırıcı tanıda kan tablosu ve ultrasonun yeri onemlidir.
Tedavi kliniğe gore değişim gosterebilir. Hastanın vital bulgularının yakın takibi amaclı klinikte takibi ve tedavisi esastır. Tedavi sonrası halen sebat eden abse bulgularında, laparoskopik veya laparotomik yontemlerle mudahale gerektirebilir. Tedaviye iyi yanı veren olgularda cerrahi mudahale oranları %30’larda seyreder. Tedavi yanıtı iyi olmayan hastalar cerrahi mudahalenin kapsamı ve beraberinde getirebileceği dezavantajları (organ yapışıklığı, ,kronik ağrılar,organ zedelenmesi, organ kaybı, kalıcı yapışıklıklar, kısırlık ve nuksler) yonunden detaylı bilgilendirilmelidirler.
Ovulasyon Ağrısı (Yumurtlama Ağrısı)
Orta ağrı (mittelschmerz) olarak da bilinir. Duzenli adet goren kadınlarda adetin 12-14. gunler arası yumurtalıkta gelişen, korpus luteum olarak bilinen ve icinde dollenmeye hazır yumurtayı taşıyan yumurtalık kistinin (follikul) catlamasıyla yumurta karın boşluğuna atılır. Karın icine yumurta ile birlikte az miktarda follikul sıvısı ve bazen de az miktarda kan atılır. Bu sıvılar cok hassas olan karın icini kaplayan ,periton olarak ta bilinen karın zarının irritasyonuna ve ağrı hissine sebep olur. Tedavisi yoktur. Birkac saat te surebilir. Basit nonsterod antienflamatuar ağrı kesiciler yeterlidir. Yoğun ağrıları olan genc bayanlarda doğum kontrol hapları da cozum olabilir.
Rahim Travmaları (Rahim Yırtılması veya Delinmesi)
Hemen hepsi genellikle cerrahi girişimler esnasında karşımıza cıkarlar. Kriminal gebelik sonlandırması, kurtajlar, rahim icine yapılan cerrahi girişimler (histerometri, histerokopik ameliyatlar) sırasında komplikasyon olarak meydana gelir. Nadiren de eski sezeryanlı gebe olgularda , doğum esnasında veya gunu gecmiş gebelerde doğumu tetikleyici olarak kullanılan ilacların etkisiyle gelişen komplikasyonlar olarak karşımıza cıkarlar. Kucuk rahim delinmelerinde hasta klinikte yatarak takibe alınmalı, rahimi kasıcı ilaclar verilmelidir.Gereğinde laparoskopi veya laparotomi ile delik onarılmalıdır.
Toksik Şok Sendromu
Acil gelişen, coğul organ yetmezliğine sebep olan ve %2-5 oranında olumle sonuclanabilen, % 90 ureme cağındaki kadınlarda gozlenen ateşli bir hastalık olarak karşımıza cıkabilr. Olguların %50’si adet esnasında veya cerrahi mudahale sonrası kullanılan vajinel tamponların kullanımıyla ilişkilidir.Genelde S. Aereus bakterileri sorumlu tutulur. Ani başlayan ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, ishal, kusma ve deri dokuntuleri eşlik eder. Enfeksiyon odağı araştırılmalı, varsa vajinel tampon cıkarılmalı, abse direne edilmelidir. Laboratuvar testlerinden ve vajen kulturunden yararlanılmalıdır. Hasta antibiyotik tedavi altında yakın klinik takipte olmalıdır.

[h=2]Bursa Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]