İs aleyhisselamdan sonra yaşayıp, peygamber olduğu rivÂyet edilen buyuk bir zÂt. Vehb bin Munebbih’ten rivÂyet edildiğine gore Îs aleyhiselÂmın havÂrîlerinin talebesidir. Îs aleyhiselÂmın dîninin hukumlerini bildirmiş ve pekcok kimse ona tÂbi olmuştur.

TicÂretle uğraşan, kazancını fakir muminlere sadaka olarak veren Circîs aleyhisselÂmın yaşadığı Musul bolgesinde putperest ve zÂlim bir kral vardı. Bu kral taptığı Eflûn adındaki puta secde etmeyenleri ateşe attırıyordu. Circîs aleyhisselÂm, onları gorup mucÂdele etmeye karar verdi ve kralı Allahu teÂlÂya îmÂn etmeye dÂvet etti. Kral, Circîs aleyhisselÂmın dÂvetini kabul etmediği gibi, onun da puta tapmasını, aksi takdirde ağır cezÂlara carptıracağını soyledi. Circîs aleyhisselÂm kralın istediğini reddettiği icin, bir ağac direk diktirip, Circîs aleyhisselÂmı direğe bağlattı ve soyup vucûdunu demir taraklarla tarattı. Demir taraklar ile tarandıkca etleri lime lime parcalandı. Circîs aleyhisselÂm Allahu teÂlÂnın korumasıyla hic acı duymadı. Etleri iplik iplik olduğu hÂlde olmedi. Kral keskin sirke ve tuz getirtip, Circîs aleyhisselÂmın yaralarına bastırdı. Allahu teÂlÂnın yardımıyla hic acı duymadı ve olmedi. Bu işkenceden netîce alamayan kral, buyuk bir demiri ateşte kızarttırıp Circîs aleyhisselÂmın başı uzerine koydurdu. Kızarmış demir başını yakıp, beynini kaynattı ve beyni yuzune aktı. Fakat Allahu teÂl Circîs aleyhisselÂma yine acı hissettirmedi ve tekrar eski hÂle cevirip korudu. Âciz kalan kral başka işkence yollarına saptı. Ateşte ısıtılmış ve icinde eritilmiş sıcak bakır bulunan kazana attırıp ağzını kapattırdı. Kazanın ağzını acınca Circîs aleyhisselÂmın olmediğini gorup, onu zindana hapsettirdi. Zindanda el ve ayaklarını civiletip, yirmi kişinin zor kaldırdığı mermer taş sutunu onun uzerine yasladılar. Allahu teÂl bir melek gonderip onu bu hÂlden de kurtardı.

Zindandan kurtulan Circîs aleyhiselÂm, tekrar krala giderek onu Allahu teÂlÂya inanmaya dÂvet etti. Onun zindandan kurtulduğunu gorup şaşıran ve hiddetlenen kral, bir ağacı ikiye ayırtıp arasına Circîs aleyhisselÂmı kıstırttı. İyice bağladıktan sonra, vucudunu kucuk parcalar hÂlinde kesip insan eti yiyen arslanların arasına attılar. Arslanlar onun etini yemediler. Allahu teÂlÂnın gonderdiği bir melek Circîs aleyhisselÂmın vucudunun parcalarını bir araya topladı. Allahu teÂl Circîs aleyhisselÂmı yeniden diriltti. Bu durumu gorup iyice şaşıran kral, sihir yaptırmak sûretiyle Circîs aleyhisselÂmı şehid ettirmek istediyse de, ulkesinin en buyuk sihirbazı, Circîs aleyhisselÂm karşısında Âciz kalıp, îmÂn etti. Kral sihirbazın dilini kestirdi. Halktan dort bin kişi de îmÂn etti. Kral butun muminleri toplatıp, şehid ettirdi. Bundan sonra zÂlim kral ve avÂnesi Circîs aleyhisselÂmı da şehid ettiler.
__________________