CEŞTİYE TARİKATI PİRİ

Hindistan'ın buyuk velîlerinden. İsmi, Hasan bin GıyÂsuddîn, lakabı Muînuddîn'dir. Peygamber efendimizin neslinden olup seyyiddir. 1136 (H.531) senesinde Horasan'da doğdu. 1236 (H.634) yılında Ecmîr'de vefÂt etti. Kabri oradadır.Hace Muinuddin Hazretleri, Hindistan Şeyhleri arasında "Tarikat imamı" diye bilinirlerdi.Mubarek nazarları her kime yonelirse, o kimse Allah'ın manevi yakınlığına ererdi. Yedi gunde beş miskal (20-25 gram) kuru ekmeği su ile ıslatır, yerlerdi. Hırkalarını yamayıp giyerler ve yıprandıkca eski bezleri yıkayıp uzerine dikerlerdi.


Soy zinciri şoyledir:
2

"Seyyid Muinuddin Hace Hasan Senceriyy-i Ceşti, Onun babası Seyyid Gıyasuddin, Onun babası Seyyid Kemaluddin, Onun babası Seyyid Ahmed Huseyin, Onun babası Seyyid Tahir, Onun babası
Seyyid Abdul'azız, Onun babası Seyyid ibrahim, Onun babası Seyyid imam Ali Rıza, Onun babası Seyyid imam Musa Kazım, Onun babası Seyyid imam Ca'fer-i Sadık, Onun babası Seyyid Muhammed
Bakır, Onun babası Seyyid Zeynul'abidın Ali, Onun babası Seyyid imam Huseyin, Onun babası Seyyiduna imam Ali bin Ebu Talib."


Horasan'da buyuyup yetişen Muînuddîn-i Ceştî'nin babası GıyÂsuddîn Hasan, aslen Senceristanlı olup, sÂlih ve muttekî bir zÂt idi.Annelerinin ismi "Hassulmeleke" dir. Uc evlÂdı vardı. Muînuddîn on bir yaşında iken babası vefÂt edince, kalan mîrÂs uc kardeş arasında taksim edildi. Bu taksimde, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerine bir bağ duştu. Bağla meşgûl olduğu bir gun, İbrÂhim Kunduzî adında bir velî yanından geciyordu.Ayağa kalkıp ona hurmet gosterdi ve elini optu. Sonra bağına dÂvet edip golgeye oturttu, uzum ikrÂm etti. Fakat o zÂt uzume rağbet etmeyip, koynundan bir parca kuru ekmek cıkardı. Dişi ile biraz koparıp, Muînuddîn-i Ceştî'ye yedirdi. Ekmek parcasını yer yemez, kalbinde birdenbire bir nûr hÂsıl oldu. DunyÂdan tamÂmen soğudu. Kalbinde buyuk bir zevk ve muhabbet-i ilÂhî hÂsıl oldu. Sonra, babasından kalan bağı ve diğer malları fakirlere sadaka verdi. İlim oğrenmek icin seyÂhatlere cıktı. Once Horasan'a gidip orada Kur'Ân-ı kerîmi ezberledi. Aklî ilimleri oğrendi. Buradan Semerkand'a gecti. Irak'a gitmek icin yola cıktı. Yolu HÂrun kasabasına uğradı ve zamÂnının en meşhûr velîsi OsmanHÂrûnî hazretlerini tanımakla şereflenip talebesi oldu.


Seyyid Muinuddin Hasan Hazretleri'nin Tarikat Silsilesi:
Seyyid-i Kainat, Efdal-i Mevcudat Hazret-i Muhammed Mustafa (Sallallahu Aleyhi Vesellem)
Seyyiduna Ali el-Murtaza
Şeyh Hasan-ı Basri
Şeyh Abdulvahid bin Zeyd
Şeyh Fuzayl bin Iyaz
Şeyh ibrahim bin Edhem
Şeyh Huzeyfe el-Mer'aşı
Şeyh Hubeyre el-Basri
Şeyh Uluvvi Dineveri
Şeyh Ebu İshak Şamı
Şeyh Ebu Ahmed Ebdal-i ceşti
Şeyh Ebu Muhammed bin Ebu Ahmed ceşti
Şeyh Ebu Yusuf Hasan ceşti
Şeyh Mevdud-i ceşti bin Ebu Yuısuf ceşti
Şeyh Ahmed bin Mevdud-i ceşti
Şeyh Hacı Şerit Zendeni
Şeyh Hace Osman Haruni

Muînuddîn-i Ceştî'ye cok alÂka gosteren HÂceOsman HÂrûnî bir gun ona; "Muînuddîn, abdestini tÂzele!" buyurunca, tÂzeledi. Sonra; "Kıbleye karşı otur, Bekara sûresini oku!" dedi. Dediklerini hemen yaptı. Sonra; "Yirmi def salevÂt oku" buyurdu. Bu emri de yerine getirdi. Sonra başına sarık sarıp, hırka giydirdi ve buyurdu ki: "Bir gece bir gun mucÂhede yap ve İhlÂs sûresini bin def oku!" Muînuddîn-i Ceştî, hocasının bu emrini de yerine getirip, tekrÂr huzûruna gelince, hocası; "Muînuddîn! Başını yukarı kaldır bak!" buyurdu.Kaldırıp bakınca; "Ne goruyorsun?" diye sordu. CevÂbında; "Yedi kat semÂyı veArş'ı goruyorum." dedi. "Tekrar bin İhlÂs sûresi daha oku!" buyurdu. İhlÂs sûresini bin def daha okudu. Sonra, "Başını semÂya kaldır bak!" buyurdu. Kaldırıp baktı; "Ne goruyorsun?" deyince, "Azamet perdesine kadar her şeyi goruyorum" cevÂbını verdi. Sonra; "Gozlerini yum!" buyurdu. O da gozlerini kapattı. "Tekrar oku!" buyurdu, emri yerine getirdi. "Ne goruyorsun?" deyince, "On sekiz bin Âlemi seyrediyorum" dedi. Bunun uzerine hocası; "Ey Muînuddîn, senin işin tamam oldu" buyurdu. Onlerinde bir kerpic duruyordu. "Bunu al!" buyurdu. Alınca, kerpic altın oldu. "Bunu, burada bulunan dervişlere paylaştır." deyince, hemen paylaştırdı. Yirmi sene bu hocasının hizmetinde ve sohbetinde bulunup, pek cok feyze kavuştu ve tasavvufta yukseldi.

Bir defÂsında hocası ile birlikte KÂbe-i muazzamayı ziyÂrete gitmişlerdi. KÂbe yanında el acıp du ettiklerinde, "Muînuddîn bizim dostumuzdur" diye bir ses işitildi. Sonra buradan Medîne-i munevvereye, Peygamberimiz server-i kÂinÂtın mubÂrek kabr-i şerîfini ziyÂrete gittiler. Kabrin başına vardıklarında, hocası; "Muînuddîn, selÂm ver!" buyurdu. O da selÂm verdi. Kabirden; "Ve aleykesselÂm ey şeyhlerin kutbu!" diye ses gelip, selÂmına cevap verildi. ZiyÂretten sonra BağdÂt'a donduler.

Senelerce hocası Osman HÂrûnî'nin derslerine ve sohbetlerine devÂm edip, tasavvufda yukseldi ve halîfesi oldu. Elli iki yaşına gelince, seyÂhatlere cıktı. BağdÂt'a gidiyordu. Yolculuğu sırasında, Sencer kasabasında buyuk Âlim Necmuddîn-i Kubr ile tanışıp, birlikte BağdÂt'a geldi. Bir muddet kalıp, Hemedan'a gecti.Hemedan'da, murşîd-i kÂmil Yûsuf HemedÂnî'yi tanıyarak sohbetlerinde bulundu ve cok istifÂde edip, feyz aldı. Buradan da Herat'a ve Belh'e giderek ilimde ve tasavvufta cok yukselip pek cok talebe yetiştirdi.

Muînuddîn-i Ceştî hazretleri, Hindistan meşÃ‚yihi arasında Ceştî tarîkatının imÂmı sayılır. Cunku Hindistan'da İslÂmiyet, onun gayreti ve hizmetleri ile yayılmıştır. Sohbetinde bulunan kimseleri cok kısa zamanda tasavvuf hÂllerinde yukseltirdi. Bir kimse uc gun onun sohbetine devÂm etse, yukselir, kerÂmet ve mÂrifet sÂhibi olmakla şereflenirdi. MubÂrek nazarları kime tesÂduf etse, doğru yola kavuşurdu. Yedi gunde bir, beş miskal (24 gr) kuru ekmeği suya batırır ve oyle yerdi. Hırkasını yamayıp giyer, eskidikce yine eski yamaları temizleyip, tekrar yamardı. Her gece ve gunduz bir hatim okurdu. Kur'Ân-ı kerîmi hatmedince, gÂibden; "Ey Muînuddîn! Hatmin kabûl edildi" diye bir ses işitilirdi.

Aldığı mÂnevî işÃ‚ret uzerine Medîne-i munevvereden ayrılan Muînuddîn-i Ceştî hazretleri derhal Hindistan'ın yolunu tuttu. Kendisini sevenlerden kırk kişi de birlikte idi. Bir muddet yolculuktan sonra Hindistan'a ulaştılar. Ecmîr'e yaklaştıklarında, bolgenin racası (prensi), Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin Ecmîr'e gelmekte olduğunu oğrenince; onu tÂrif ederek, gorulduğu yerde oldurulmesini emretti.

Muînuddîn-i Ceştî hazretleri ise, yanında kırk kişi ile birlikte acıkca yollarına devÂm ettiler. Geldiklerini duyan ve oldurmek uzere Ecmîr racasından emir alanlar, Muînuddîn-iCeştî'yi yolda gordukleri hÂlde, hic biri kendinde onun yanına yaklaşmak cesÂret ve gucunu bulamadı. Boylece Muînuddîn-i Ceştî yola devÂm edip, Ecmîr'e girdi. Yanındakiler ile birlikte, bir ağacın altına oturup, istirÂhat etti. Oturdukları yer, Ecmîr racasının develerinin yattığı bir meydan idi. Orada bir muddet oturduktan sonra, bir kervancı (deveci) geldi. Kalabalık bir cemÂatin oturduğunu gordu. Ey fakirler, bu oturduğunuz yer sizin değildir. Burada MihrÂce'nin (Ecmîr prensinin) develeri yatar dedi. Oradakiler hic karşılık vermediler. Bunun uzerine adam şiddetle yanlarına yaklaştı. Muînuddîn-i Ceştî hazretleri adamın bu davranışı karşısında ayağa kalktı ve; "Biz buradan gidiyoruz, fakat sizin develeriniz buradan kalkamazlar" dedi. Sonra hoşa giden guzel bir havuzun başına kondular. Burada ibÂdetle meşgûl olup, sohbet ederlerken, ilk oturdukları yerden kalkmalarını soyleyen deve bakıcısı yanlarına geldi. Muînuddîn-i Ceştî'ye; "Sizi kaldırdığımız yere akşam develer bırakıldı.Sabah olunca, kervancı, develeri kaldırmak icin cok uğraştı. Fakat kaldırmak mumkun olmadı. Develer asl kalkmıyor" dedi. Muînuddîn-i Ceştî'yi ilk oturduğu yerden kaldırmaları sebebiyle bu iş başlarına gelmişti.

Muînuddîn-i Ceştî, havuz başında iken, bir şahıs; "Ey muhterem zÂt! Bu oturduğumuz yer Mîr Seyyîd Huseyin'in makÂmıdır. ZamÂnında bu diyÂr, onun emrinde idi" dedi. Muînuddîn-i Ceştî bunu oğrenince; "Allahu teÂlÂya hamd olsun ki kardeşimin mulkunde bulunuyorum! Ecmîr şehrinde putperestlere Âit pek cok puthÂne vardır. İnşÃ‚allah Peygamberimiz Muhammed aleyhisselÂmın işÃ‚ret ve yardımı ile bunları yıkacağım." buyurdu.

Muînuddîn-i Ceştî geldiği bu yerde oturuyordu. Hizmetcileri arada bir, inek satın alıp kesiyor ve birlikte yiyorlardı. Bu durum ineğe tapanlar ve putperestler tarafından oğrenilince, şiddetli bir kızgınlık ve duşmanlıkla kıvranmaya başladılar. Toplanıp, Muînuddîn-i Ceştî ve talebelerini oradan cıkarmayı kararlaştırdılar. NihÂyet buyuk bir kalabalık hÂlinde, ellerinde taş, sopa ve silÂhlar olduğu hÂlde uzerlerine saldırdılar. Putperestler yanlarına geldikleri sırada, Muînuddîn-i Ceştî namaz kılıyordu. Namazda iken, kocaman bir değirmen taşını uzerine yuvarladılar. Taş uzerine gelmek uzere iken talebeleri haber verdiler. Bunun uzerine Muînuddîn-i Ceştî selÂm verip namazdan cıktı. Ayağa kalktı ve yerden bir avuc toprak aldı. Âyet-el-kursî'yi okuyup avucundaki toprağı gelen putperestlere doğru attı. Atılan toprağın isÂbet ettiği her putperest, olduğu yerde kaskatı kesilip, hareket edemez hÂle geldi.Ne yapacaklarını şaşırıp perişÃ‚n oldular.

Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin kerÂmetleri karşısında tutunamayan putperestler, savaşmaktan vazgectiler. PuthÂnelerine donup gittiler ve Âciz kaldıklarını belirterek rÂhiplerinden yardım istediler. RÂhib bir muddet susup, sonra; "Ey dostlarım! Sizin o karşılaştığınız zÂt, kendi dîninde kemÂlÂta ulaşmış bir kimsedir. Onu ancak sihir ve efsun yaparak yenerim." dedi. Bildiği butun sihirleri yeniden tÂlim edip okudu. Sonra putperestlerin onune duştu. Muînuddîn-i Ceştî'nin bulunduğu yere doğru yuruduler. Muînuddîn-i Ceştî'ye durum bildirilince; "Onun sihri bÂtıl bir iştir, hic tesiri olmaz. İnşÃ‚allah onların rÂhibi doğru yola girecek" buyurdu. Sonra namaza durdu. Yanlarına geldiklerinde, namaz kıldığını gorduler. Hic birinin yurumeye tÂkatı kalmadı. Oldukları yerde donup kaldılar, yaklaşamadılar. Muînuddîn-i Ceştî, namazını bitirince donup onlara baktı. Onlerine duşup gelen rÂhipleri, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin mubÂrek yuzunu gorunce, soğut yaprağı gibi titremeye başladı. Bu hÂlden kurtulmak icin, her ne kadar putlarının ismini soylemek, rÂm, rÂm demek istediyse de, ağzından hep Rahîm, Rahîm, sesi cıkıyor, Allahu teÂlÂnın ismini soyluyordu. Muînuddîn-i Ceştî hazretleri, yanındakilerden birine bir bardak su verip, rÂhibe vermesini soyledi. RÂhip, verilen suyu alıp şevkle icti. İcer icmez gonlu temizlenip musluman oldu. Muînuddîn-i Ceştî, rÂhibin ismini ŞÃ‚dî koydu.

Raca, bu hÂdiseden sonra, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerine karşı, Hindistan'ın en meşhûr sihirbÂzı olan EcipÂl'ı, Ecmir'e cağırdı. EcipÂl, Muînuddîn-i Ceştî'ye doğru giderken yapmak istediği sihri duşunup hazırlamak istiyor, fakat aklına gelen sihiri hemen unutuyordu. Bir turlu zihnini toplayıp, sihir yapma gucunu kendinde bulamadı. EcipÂl, Muînuddîn-i Ceştî'nin yanına gelince, Muînuddîn hazretleri ŞÃ‚dî'yi yanına cağırdı ve bir bardak vererek; "Ey ŞÃ‚dî! Şu bardağı al ve şu havuzdan doldur. Doldururken, "Y Bedûh, de!" buyurdu. ŞÃ‚dî "Y Bedûh!" diyerek bardağı havuzun icine daldırdı. Bardak doldu, havuzda hic su kalmadı. Bu kerÂmet karşısında putperestler, hayretler icinde kalıp, şaşkınlıklarından ne yapacaklarını bilemediler.

Muînuddîn-i Ceştî'nin kerÂmeti karşısında Âciz ve cÂresiz kalındığını goren sihirbaz EcipÂl, geri donup Raca'ya; "Butun sihirbÂzlar Âciz kaldılar. Bu iş benim işimdir. Ancak ben bu işi tek başıma başarırım." dedi. Fakat o da Âciz kaldı. Sonunda, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin verdiği bir bardak suyu icince, hemen değişti, gonlu aydınlanıp kufur ve sapıklıktan kurtuldu. Kelime-i şehÂdet soyleyerek musluman oldu. Muînuddîn-i Ceştî'nin teveccuhu ile yuksek makÂmlara ve ustun derecelere kavuştu.

Butun bu hÂdiseler, Ecmir racası ve Hindistan'ın diğer racaları tarafından hayret ve şaşkınlıkla tÂkib edildi. Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin karşısında Âciz ve cÂresiz kaldılar. Musluman olup, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerine uymakla şereflenen ŞÃ‚dî ve EcipÂl, hocalarına; "Efendim, Ecmîr şehrinin ortasında bir yere yerleşmenizi, boylece butun halkın sizden istifÂde etmesini arzu ediyoruz" dediler. Bu teklifleri kabûl edildi. Muînuddîn-i Ceştî, Muhammed adında bir talebesine; "Git, şehrin ortasında bizim icin munÂsib bir yer hazırla, oraya yerleşeceğiz." buyurunca, emri yerine getirildi. Muînuddîn-i Ceştî, hazırlanan bu yerde dergÂhını kurup, talebeleriyle birlikte oraya yerleşti. Sonra, talebelerinden bir kac kişiyi Raca'ya gonderdi. Ona; "Ey katı kalbli kimse! Putperestliği bırak! Allahu teÂlÂya îmÂn edip, musluman ol! Yoksa hakîr, zelîl ve cok pişmÂn olur, Âh edersin" demelerini tenbîh etti. Talebeleri emir uzerine, Raca ile goruştuler. Soylenilen sozleri aynen bildirdiler. Fakat Raca'nın kalbindeki zulmet kilidi acılmadı ve asl îmÂn etmedi, musluman olmaktan mahrum kaldı. Gelenleri geri cevirdi.

Raca'yı İslÂma dÂvet etmek icin giden talebeler, Raca'nın kabûl etmemesi uzerine gelip, durumu Muînuddîn-i Ceştî'ye bildirdiler. Bunun uzerine gozlerini yumup, bir muddet murÂkabeye daldı. Sonra gozlerini acıp; "Eğer bu bedbaht kimse, Allahu teÂlÂya îmÂn etmezse, onu İslÂm ordusunun askerlerine teslim ederim." buyurdu. Aradan kısa bir muddet gecti. Gercekten İslÂm ordusu Ecmîr'e geldi.

Sultan Muizzuddîn (ŞihÂbuddîn) Gûrî, Horasan'da bulunduğu sırada, ruyÂsında Muînuddîn-i Ceştî hazretlerini gordu. Onun huzûrunda edeble ayakta duruyordu. Muînuddîn-i Ceştî ona; "ŞihÂbuddîn! Allahu teÂl sana Hindistan sultÂnlığını ihsÂn etmiştir. Hemen bu tarafa doğru harekete gec! Bedbaht Raca'yı tutup, cezÂsını ver." buyurdu. Uyanınca hayrete duşen Sultan ŞihÂbuddîn, ruyÂsını fazîlet sÂhibi Âlimlere anlatıp, tÂbirini sordu. Âlimler; "Sana mujdeler olsun ey Sultan ŞihÂbuddîn, oraları fethedeceksin! Endişelenme, gonlunu hoş tut. Muînuddîn-i Ceştî hazretleri sana himmet edecek" dediler. Bunun uzerine SultanŞihÂbuddîn, ordusunu alıp, Hindistan'a hareket etti. Hindistan'da Ecmîr racasının ordusuyla karşılaştı. Şiddetli savaşlar yapıldı. Netîcede, Sultan ŞihÂbuddîn gÂlip geldi ve Raca yakalanıp esîr edildi. Sultan ŞihÂbuddîn ve ordusu, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin himmetiyle zaferden zafere koştu. Ecmîr'den Dehli uzerine yuruyen İslÂm ordusu, Dehli racası Pethûra'nın ordusunu mağlûb edip, kendisini esir aldılar. Sultan ŞihÂbuddîn, Dehli'de saltanat tahtına oturdu. Dort-beş sene kadar Hindistan'da kaldıktan sonra Gazne'ye dondu. Muînuddîn-iCeştî hazretlerinin himmet ve tasarruflarıyla, İslÂmiyet, Hindistan'da her tarafa yayıldı. Pekcok insan kufur hastalığından kurtulup, musluman olmakla şereflendi. Muînuddîn-i Ceştî'nin talebeleri ve bunların da talebeleri, Hindistan'da asırlarca İslÂma hizmet ettiler.

Bir gun Muînuddîn-i Ceştî'nin rahmetullahi, aleyh huzûruna biri geldi. Edebli bir tavırla oturup; "Coktan beri sizin sohbetinize kavuşmak isterdim, hamdolsun ki bugun bu buyuk saÂdet nasib oldu." dedi. Adamın bu sozu uzerine, Muînuddîn-i Ceştî ona doğru bakıp tebessum etti. Bir muddet durduktan sonra da; "Haydi, buraya ne maksatla gelmişsen onu yapsana!" dedi. Adam bu sozu işitince, maksadının anlaşıldığının farkına varıp, şiddetle titremeye başladı. Başını yerlere koyup durmadan yalvarıyordu. Sonra şoyle dedi: "Ey efendim! Beni bir kimse buraya sizi oldurmem icin gonderdi. Siz onu da kerÂmetinizle bilirsiniz. Benim, aslında size bir kastım ve duşmanlığım yoktu." dedi. Sonra elini koynuna sokup bir bıcak cıkardı ve orada bulunanların onune attı. Ortaya cıkıp, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin ayaklarına kapandı ve; "Bana dilediğiniz cezÂyı verin!" dedi. Bunun uzerine Muînuddîn-i Ceştî; "Bizim yolumuzda, bize kotuluk yapana biz iyilik yaparız!"buyurdu. Sonra yerde perişÃ‚n bir hÂlde ezilip, buzulen, pişmanlığından ne yapacağını şaşıran adamı tutup kaldırdı. "Seni buraya gonderen kimsenin de ismini acıklama" buyurdu. Sonra; "Ey yuceAllah'ım! Bu kuluna iyilikler ve muvaffakiyet ihsÂn eyle." diyerek, ona du etti. Bu adam, tovbe edip Muînuddîn-iCeştî hazretlerinin duÂsını aldıktan sonra ona talebe oldu. Aldığı duÂnın bereketiyle, cok nîmetlere kavuştu. Kendisine kırk beş def hac yapmak nasîb oldu. NihÂyet KÂbe'nin civÂrında vefÂt etti ve Mekke-i mukerremede mucÂvirlerin defnedildiği kabristana defnedildi.

Muînuddîn-i Ceştî bir defÂsında Şeyh Evhaduddîn KirmÂnî ve ŞihÂbuddîn OmerSuhreverdî ile birlikte oturmuş sohbet ediyorlardı.Bu sırada, henuz o zaman kucuk yaşta olan SultanŞemsuddîn TurkmÂnî, elinde ok ve yay olduğu hÂlde ava gidiyordu. Yanlarından gecti. Muînuddîn-i Ceştî hazretleri ona dikkatle baktı.Sonra birden şoyle buyurdu: "Ey dostlar, bana keşf olundu ki, şu kucuk cocuk Dehlî şÃ‚hı olacak ve Dehlî sultanlığı yapmadan bu dunyÂdan gocmeyecek." buyurdu. Neticede işÃ‚ret ettiği gibi Şemseddîn TurkmÂnî bir muddet Dehli sultanlığı yaptı.

Muînuddîn-i Ceştî hazretleri sevenleriyle ve talebeleriyle birlikte olduğu zaman buyurdu ki:

"SÂdık talebe, hocasının, rehberinin soylediği sozleri, onun nasîhat ve tavsiyelerini can kulağı ile dinler. Onun sozunden dışarı cıkmaz. RiyÂzet ve mucÂhede yÂni, nefsin istemediği şeyleri yapar, istediği şeyleri yapmaz. Buyuk Âlimlerin yolunda gidip calışır ve gayret gosterir. Bizim yolumuzun buyukleri, on dort şeyi usûl edinmişler ve yapmışlardır. Maksada kavuşmakta bunu zarûrî gormuşler ve bunları yapanlar maksada kavuşmuşlardır. Bu on dort makam şunlardır:






1. Tovbe, tovbekÂrlar makamıdır. Bu, Âdem aleyhisselÂmın makÂmına işÃ‚rettir.

2. İbÂdet makÂmı. Bu makam, İdrîs aleyhisselÂmın makÂmıdır.

3. ZÂhidlik, dunyÂya ve dunyÂlığa duşkun olmamak. Bu makam, Îs aleyhisselÂmın makÂmıdır.

4. Rız makÂmı. Kadere rız gostermek. Bu makam, Eyyûb aleyhisselÂmın makÂmıdır.

5. KanÂatkÂrlık. Bu makam, YÂkûb aleyhisselÂmın makÂmıdır.

6. Cehd, gayret ve nefsin isteklerine uymamak. Bu makam, Yûnus aleyhisselÂmın makÂmıdır.

7. Sıddîklık makÂmı. Bu makam, Yûsuf aleyhisselÂmın makÂmıdır.

8. Tefekkur makÂmı. Bu makam, Şuayb aleyhisselÂmın makÂmıdır.

9. İrşÃ‚d makÂmı. Bu makam, Şist aleyhisselÂmın makÂmıdır.

10. SÂlihler makÂmı. Bu makam, DÂvûd aleyhisselÂmın makÂmıdır.

11. Muhlisler makÂmı. Bu makam, Nûh aleyhisselÂmın makÂmıdır.

12. Ârifler makÂmı. Bu makam, Hızır aleyhisselÂmın makÂmıdır.

13. Şukredenler makÂmı. Bu makam, İbrÂhim aleyhisselÂmın makÂmıdır.

14. MakÂm-ı Muhibbandır (muhabbet makÂmıdır). Bu makam, Peygamberlerin en ustunu olan Sevgili Peygamberimiz Muhammed MustafÂ'nın makÂmıdır.

Bir defÂsında; "TovbekÂr murid kime denir? diye sorulunca; "Şu hÂle gelen kimsedir ki, amelleri yazan melekler, onun hic gunahını bulup yazmazlar. Hic gunah işlemezler. Hocam Osman HÂrûnî'den işittim. Buyurdu ki: Bir kimsede şu uc haslet bulunursa, o kimseAllahu teÂlÂnın dostudur, sevgili kuludur. Birincisi; comertliktir, cunku comertlik bir deryÂdır. İkincisi, şefkattir. Şefkat, guneş gibi aydınlatıcıdır. Ucuncusu, tevÂzudur. TevÂzu, toprak gibidir (toprakta gul biter)."

Ceşitli zamanlardaki sohbetlerinde buyurdu ki:

"Muhabbetin alÂmeti itÂat etmektir. Muhabbette gevşeklik olmaz."

"Derviş o kimsedir ki, kendisine ihtiyÂcını soyleyen hic kimseyi mahrum etmez, ihtiyaclarını karşılar."

"Senelerce ilim ve mÂrifet taleb edip, dergÂhta kaldım. Neticede, hayret ve heybet buldum. Boylece kurb, Allahu teÂlÂya yakınlık menziline ulaştım. Duny ehlini, dunyÂya duşkun olanları, duny ile meşgûl buldum. Âhıreti duşunen Âhiret ehlini mahcûb buldum. Tasavvuf ehli ve takv sÂhibi olduğunu iddi eden sahtekÂrlardan uzak durup, yuz cevirdim."



"Kurtuluş; sÂlihlerin, buyuklerin sohbetindedir. Bir kimse her ne kadar kotu de olsa, buyuklerin sohbetinde bulunmak onu kurtarır ve yukseltir. SÂlihlerin sohbetine devÂm eden kimse iyi bir kişi ise, kısa zamanda olgunlaşıp yukselir."

"Hakîkat ehli olmak icin şu on şarta uymak lÂzımdır:

1. Tam bir mÂrifete sÂhip olup, Allahu teÂlÂnın rızÂsına kavuşmak. 2. Hic kimseyi incitmemek ve hic kimse hakkında kotuluk duşunmemek. 3. DÂim hak yolu gosterip, insanlarla hep faydalı şeyler konuşmak. 4. TevÂzu sÂhibi olmak. 5. Uzlet. 6. Butun muslumanları iyi bilip,kendini herkesten aşağı gormek. 7. RızÂ, kadere rÂzı olmak ve teslimiyet. 8. Sabır ve tahammul. 9. Yanıp erimek, acz ve niyÂz icinde olmak. 10. KanÂat ve tevekkul uzere olmak.

Yine buyurdu ki: "Rabbini tanıyıp seven kimse, her Ân O'nun aşkıyla kendinden gecer. Ancak Allahu teÂlÂnın zikri ile ayakta durur ve yuruyebilir. Cunku o, Allahu teÂlÂnın azameti karşısında kendini unutmuş, kaybetmiştir.

HÂce Muînuddîn-i Ceştî hazretleri, vefÂtından kırk gun evvel, Dehli'de bulunan talebesi HÂce Kutbuddîn'in Âcilen Ecmîr'e gelmesini istedi. Bu haber HÂce Kutbuddîn'e ulaşır ulaşmaz hemen yola cıktı.Ecmîr'e geldi. Bir gun talebelerine; "Ey dervişler! Biliniz ki ben bir muddet sonra bu dunyÂdan ayrılırım" buyurdu. Bu soz talebelerine ve kendisini tanıyıp sevenlerin uzerine bir uzuntu bulutu gibi cokuverdi. Yanında bulunan ve yazıcılık hizmetini goren Ali Sencerî'ye, HÂce Kutbuddîn-i BahtiyÂr KÂkî'nin, Dehli'ye gitmesini emreden bir fermÂn yazdırdı. "Onu, vekîl tÂyin ettim. Bizim Ceştî hÂcegÂnının (Ceştiyye yolu buyuklerinin) mukaddes emÂnetlerini (bunlara mahsus olan bÂzı eşyÂyı) ona verdim" buyurdu ve HÂce Kutbuddîn'e hitÂben; "Senin yerin Dehli'dir." buyurdu. HÂce Kutbuddîn hazretleri bundan sonrasını şoyle anlatıyor: "Dehli'ye gitmek uzere Ecmîr'den ayrılacağım zaman hocamın huzûruna cıktım. KulÂhını başıma koydu. MubÂrek elleriyle sarığı sardı. Sonra, hocası Osman HÂrûnî'nin ÂsÂsını, kendi okuduğuKur'Ân-ı kerîmi, seccÂdesini, nalınlarını verdi ve; "Bunlar, bana hocam HÂce OsmanHÂrûnî tarafından emÂnet edilen ve Ceştiyye buyuklerinin elden ele devrederek bize ulaştırdıkları mukaddes emÂnetlerdir. Şimdi bunları sana veriyorum. Bunlara lÂyık olduğunu, senden once bu emÂnetleri taşıyanların yaptıkları gibi guzel hizmet ederek isbÂt etmelisin. Eğer bunlara lÂyık olmazsan, ben, bu emÂnetleri lÂyık olmayan birine teslim ettiğim icin kıyÂmet gunu Allahu teÂlÂnın, Resûlullah'ın ve bu emÂneti bizlere ulaştıran mubÂrek buyuklerimizin huzûrunda mahcûb olurum" buyurdu.

Bundan sonra, HÂce Kutbuddîn, bu nîmetlere şukur olarak ve cok mesûliyetli olan vazifesinde kolaylık vermesi icin Allahu teÂlÂya niyÂz ile iki rek'at namaz kılıp goz yaşları icinde du etti. Sonra, HÂce Muînuddîn-i Ceştî hazretleri, bu kıymetli halîfesinin (vekîlinin) elini tutarak; "Kendimde bulunan butun ilim ve hÂlleri sana vererek, bulunduğum mertebeye seni yukselterek vazifemi yapmış bulunuyorum ve seni Allahu teÂlÂya emÂnet ediyorum." dedi. Sonra şoyle buyurdu: "Biliniz ki, şu dort şey tasavvufun esÂslarındandır: 1) Bu yolda yurumek arzusunda bulunan bir sÂlik, ac ve fakir olsa da, hÂlinden şikÂyetci olmamalı, dışarıdan tok ve hÂli vakti yerinde gorunmelidir. 2) Fakirleri maddî ve mÂnevî olarak doyurmalıdır. 3) Allahu teÂlÂnın ihsÂn ettiği nîmetlere şukredemediği, O'na lÂyık ibÂdet yapamadığı ve Âkıbetinin nasıl olacağını bilemediği icin, dÂim uzgun bir hÂlde bulunmalı, fakat başkalarını uzmemek icin dışarıdan cok neşeli, mesûd ve memnun gorunmelidir. 4) Kendisine eziyet ve sıkıntı verenleri affetmeli; insanlara karşı luzumlu olan nezÂket ve sevgiyi her zaman gostermelidir." Bundan sonra, HÂce Kutbuddîn hazretleri, opmek icin hocasının ayaklarına eğildi. Hocası musÂade etmeyip, hemen kaldırdı. Muhabbetle sarıldılar. HÂce Muînuddîn hazretlerinin talebelerine bir tavsiyesi de; "Buyuklerimizin bildirdiği saÂdet yolundan ayrılmayınız! Bu mubÂrek vazifede cesûr bir er olduğunuzu isbÂt ediniz, gosteriniz!" şeklinde idi. Bundan sonra, muhabbetin ve acı ayrılığın tesiri ile tekrar birbirlerine sarıldılar ve gozyaşları icinde ayrıldılar. HÂce Kutbuddîn, Dehli'ye geldikten yirmi gun sonra da, HÂce Muînuddîn-i Ceştî hazretleri vefÂt etti.

HÂce Muînuddîn-i Ceştî hazretleri, vefÂt edecekleri gece, yatsı namazından sonra odasının kapısını kapayıp, iceriye hic kimseyi, hatt husûsî eshÂbını bile almadı. Ancak bÂzı talebeleri kapının onunde durmuşlardı. Butun gece odadan sesler geldi. Sabah namazı vaktinde ses kesildi. Sabah namazına kaldırmak icin, kapısına ne kadar vurdularsa da kapı acılmadı. Kapıyı acıp iceri girdiklerinde, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin vefÂt edip, Hakk'a kavuştuğunu gorduler. Peygamber efendimiz, o gece oradaki bir cok evliyÂya ruyÂlarında; "Biz bugun, Allah'ın sevgili kulu Şeyh Muînuddîn'i karşılamağa geldik." buyurmuştur.

Ecmîr'de dergÂhının bulunduğu yerde defnedildi. Kabri once kerpicten, daha sonra taştan yapıldı. Once HÂce Hasan NÂgûrî tarafından tÂmir ettirildi. Sonra ŞihÂbuddîn Muhammed ŞÃ‚h CihÂn tarafından, turbesi yanına mermerden gÂyet guzel bir mescid yaptırıldı.

Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinden dort asır sonra Hindistan'da yetişen ve ikinci bin yılının muceddidi olan, İslÂmiyeti Hindistan'a ve diğer beldelere yayan İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri, 1623 (H.1033) senesinde Ecmîr'e gittiğinde, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin turbesini ziyÂret etmiş ve; "HÂce hazretleri merhamet eyledi. İhsÂnda bulundu. Husûsî bereketlerinden ziyÂfetler verdi. Cok konuştuk, esrÂr, sırlar acıldı." buyurmuştur.

İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri onun kabrini ziyÂret ettiği sırada, turbesine hizmet eden turbedarlar, kabri uzerindeki ortuyu ona hediye verdiler. İmÂm-ı RabbÂnî hazretleri de kabûl ederek; "HÂce hazretleri, en yakın elbisesini bize ihsÂn etti. Bunu kefenim olması icin saklayalım." buyurdu. Bir sene sonra vefÂt edince, o ortuyu kefen yaptılar.

Muînuddîn-i Ceştî hazretleri Allahu teÂlÂnın rızÂsına kavuşmak icin cırpınır, talebelerini de bu gÂyeye sevk ederek buyururdu ki:

Irmak akarken zaman zaman gurultu cıkarır ve zaman zaman etrÂfını zorlar. Ancak sonunda denize kavuşarak sukûnete erişir. Allahu teÂlÂnın rızÂsına kavuşmak arzûsu ile yanan kimsenin de hÂli boyledir."

Kendisi hakîkaten Allah adamıydı. Guneş gibi herkesi faydalandıran bir davranış icinde ve toprağın herkesi kabûl etmesi gibi misÂfirseverdi. "İyi olan Allah adamları ile birlikte bulunmak, hayırlı bir iş yapmaktan daha iyidir, bunun gibi kotulerle ve İslÂm duşmanlarıyla bulunmak, kotu bir iş yapmaktan daha kotudur. İnsana en cok zarar veren gunÂh, kendi gibi olan insanları aşağı gormektir." buyururdu.

Allahu teÂlÂnın butun kullarına nehirler gibi sınırsız yardım ederdi. "Allahu teÂlÂyı ibÂdetler icinde en cok rÂzı eden ibÂdet, zayıf ve mazlûmları sevindirmek ve rahatlatmaktır. İhtiyac sÂhibini hayal kırıklığına uğratmayan kimse, hakîkî derviştir. Cehennem ateşinin sondurulmesinin en iyi yolu, acı doyurmak, susuz olanın susuzluğunu gidermek, ihtiyac sÂhibinin ihtiyÂcını gormek ve sefÂlet icinde bulunanla dostluk kurmaktır." buyururdu.

Kendisi sabırlı olup, sevdiklerine sabırlı olmayı tavsiye ederdi: "Sabır, şikÂyet etmeksizin uzuntuye katlanmak ve sıkıntılara goğus germektir." buyururdu.

Olume hazırlıklı olmayı tavsiye eder, olumle ilgili olarak şoyle buyururdu: "Ârif, olumu dost, rahatlığı da duşman gorur. Allahu teÂlÂyı devamlı hatırlamayı en buyuk saÂdet bilir. Başının ustunde dolaşan olumu duşunerek son yolculuğu icin hazırlığını tam yapar."

Kendisi guler yuzlu olup; "Ârifin bir ozelliği insanlara karşı devamlı guler yuzlu olmasıdır." buyururdu.

Omru boyunca pekcok insanın îmÂnla şereflenmesine vesîle olan Muînuddîn-i Ceştî, bircok talebe yetiştirdi. Bunların en meşhûrları: Kutbuddîn BahtiyÂr KÂkî el-Ûşî, kendi oğlu HÂce Ferîduddîn, Hamîduddîn NÂgûrî Sûfî, Şeyh Vecihuddîn Sa'd bin Zeyd, HÂce BurhÂneddîn, kızı Bibi HÂfıza-i CemÂl, Şeyh Muhammed Turk, Şeyh Ali, Sencerî, HÂce YÂdigÂr, Abdullah BeyÂbÂnî gibi pekcok kıymetli kimselerdir.

MUÎNUDDÎN CEŞTÎ'Yİ CAĞIRIN!

Muînuddîn-i Ceştî, gittiği her beldede kabristanları ziyÂret eder, orada bir muddet kalırdı. Vardığı yerde tanınıp meşhûr olunca, orada durmaz, kimsenin haberi olmadan, gizlice cıkıp giderdi. Bu seyÂhatlerinden biri de Mekke'ye olmuştur. Mekke-i mukerremeye gidip, KÂbe-i muazzamayı ziyÂret etti. Bir muddet Mekke'de kalıp, oradan Medîne-i munevvereye gitti. Peygamberimiz server-i Âlem Muhammed aleyhisselÂmın kabr-i şerîfini ziyÂret etti. Bir muddet de Medîne'de kaldı. Bir gun Mescid-iNebî'de iken, Ravda-i mutahheradan, Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellemin turbesinden; "Muînuddîn'i cağırınız!" diye bir ses işitildi. Bunun uzerine turbedÂr; "Muînuddîn!" diye bağırdı. Birkac yerden "Efendim!" sesi işitildi. Sonra; "Hangi Muînuddîn'i istiyorsunuz? BuradaMuînuddîn adında bir cok kişi var" dediler. Bunun uzerine turbedÂr geri donup, Ravda-i mutahheranın kapısında ayakta durdu. İki defÂ, "Muînuddîn-i Ceştî'yi cağır!" diye nid eden bir ses işitti. TurbedÂr bu emir uzerine cemÂate karşı; "Muînuddîn-i Ceştî'yi istiyorlar!" diye bağırdı. Muînuddîn-i Ceştî hazretleri bu sozu işitince, bambaşka bir hÂle girdi. Ağlayıp, gozyaşları dokerek ve salevÂt okuyarak Peygamberimizin turbesine yaklaştı ve edeble ayakta durdu. Bu sırada; "Ey Kutb-i meşÃ‚yıh iceriye gel!" diye bir ses işitince; kendinden gecmiş bir hÂlde, Resûl-i ekremin turbesine yaklaştı ve sevgili Peygamberimiz Muhammed aleyhisselÂmı gormekle şereflendi. Peygamberimiz; "Sen benim dînime hizmet edicisin. Senin Hindistan'a gitmen gerekir. Hindistan'a git! Hindistan'daEcmîr denilen bir şehir vardır. Orada benim evlÂdımdan (torunlarımdan) Seyyid Huseyin adında biri var. Oraya cihÂd ve gaz niyetiyle gitmişti. Şu anda şehîd oldu. Orası kÂfirlerin eline gecmek uzere, senin oraya gitmen sebeb ve bereketiyle, İslÂmiyet orada yayılacak ve kÂfirler hakîr olacaklar, gucsuz ve tesirsiz kalacaklar" buyurdular. Sonra ona bir nar verip; "Bu nara dikkatle bak ve nereye gitmen gerekiyorsa, gorup, anla!" buyurdu. Muînuddîn-i Ceştî hazretleri, Server-i Âlemin verdiği narı alıp, emredildiği gibi baktı, şark ve garbı tamÂmen gordu. Gideceği Ecmîr şehrini ve dağlarını da gorup dikkatle baktı. Bundan sonra Peygamberimizi goremedi. FÂtiha okuyup du etti ve yardım dileyip, Ravda-i mutahheradan (Peygamberimizin turbesinden) ayrıldı.

FAZLA ALMA

Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin en başta gelen talebesi ve halîfesi Kutbuddîn BahtiyÂr KÂkî şoyle anlatmıştır: "Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin cok hizmetinde bulundum. Hic kimseye îtirÂz edip, azarladığını gormedim. Bir gun hocamla birlikte bir yere gidiyorduk. Yanımızda talebelerinden Şeyh Ali Rız da vardı. Biz yolda giderken bir adam gelip, Şeyh Ali RızÂ'nın yakasından tutarak; senden alacağım var, borcunu ver diyerek alacağını istedi. Onun ise o anda odeyecek durumu yoktu. Bu sebepten cok mahcûb oldu. Muînuddîn-i Ceştî hazretleri adama yaklaşarak, son derece yumuşak ve gÂyet nÂzik bir hÂlde birkac gun daha muhlet vermesini soyledi. Fakat adam diretip, asl kabûl etmedi. Bunun uzerine cubbesini cıkarıp yere serdi ve cubbesinin altı altın ve gumuş ile doldu. O adama; "Alacağın ne kadarsa onu al, fazla alma." dedi. Fakat adam altınları ve gumuşleri gorunce, tamahkÂrlık ederek alacağı miktardan fazla aldı. Bunun uzerine hemen eli kuruyup, tutmaz oldu. FeryÂd ederek; "Tovbe ettim, bana du ediniz, bu hÂlden kurtulayım" diyerek yalvardı. Muînuddîn-i Ceştî adamın bu hÂline acıyıp lutfederek, kuruyan eline kendi elini surdu. Adamın eli eski hÂline geldi. Adam, Muînuddîn-i Ceştî hazretlerinin ayaklarına kapandı. Bundan sonra ona talebe olup, omrunu ona hizmetle gecirdi. Sohbetinden ve derslerinden ayrılmadı. Boylece saÂdete kavuştu."

FELÂKETE UĞRAMASINLAR

Talebesi HÂce Kutbuddîn-i ŞîrÂzî'ye yazdığı mektubda, Muînuddîn-i Ceştî şoyle buyuruyor: "Kıymetli kardeşim DelhiliHÂce Kutbuddîn. Allahu teÂl sana her iki cihÂn saÂdeti nasîb eylesin. Şunu yazmak isterim ki, Hakk'ı arayan hakîkî talebelerime bildireceğim mÂnevî bilgileri bildir de, felÂkete uğramasınlar. Allahu teÂlÂyı tanıyan, O'ndan bir şey istemediği gibi, herhangi bir arzuya sÂhib olmaz. O'nu tanımayanlar bunları anlamaz. Diğer bir nokta ise, ac gozluluğu, tamaı bırakmaktır. Tamaı bırakan, istediği şeylere kavuşur. Allahu teÂl boyle kimseler hakkında; "İsteklerine gem vuran, Cennet'e girer." buyurdu. Kalbini Allahu teÂlÂdan ceviren ve aşırı isteklere duşen, bel kefenine sarılır ve pişmanlıklar mezÂrına gomulur. Aşırı isteklerini bırakıp, kalbini Allahu teÂlÂya ceviren, af kefenine sarılır ve kurtuluş mezÂrına gomulur. Allahu teÂlÂnın istediğini kabûl eden, O'nun korumasına kavuşur.

Şimdi, eğer tasavvufun ne olduğunu bilmek istersen, her turlu rahatlığı bırak, bu yolun buyuklerinin sevgisini kalbine yerleştir. Eğer bunları yaparsan, tasavvufun sırları sana acılmaya başlar. Allahu teÂlÂyı isteyen, bunu, hem kalbi, hem de rûhu ile berÂber yapmalıdır. İnşÃ‚allah kalb, şeytanın şerrinden korunur ve her iki dunyÂda isteklerine kavuşur. Benim hocam, Allahu teÂl ona yuksek dereceler versin, bir kere bana; "Muînuddîn, Allahu teÂlÂnın huzûrunda bulunan kimseyi biliyor musun?" diye sordu ve şoyle buyurdu: "O dÂim itÂattedir. Allahu teÂlÂdan ne gelirse kabûl eder, verilenlerdeki nîmetleri gorur. İşte bu, bağlılıkta en onemli şeydir. Buna sÂhib olan, duny sultÂnıdır. SelÂm ederim."

NASÎHAT

Muînuddîn-i Ceştî hazretleri vÂz, nasîhat ve sohbetleriyle insanların kurtuluşu icin gayret ettiği gibi, sultanlara ve devlet adamlarına sozlu ve yazılı nasîhatlarda bulunurdu. Sultan ŞihÂbuddîn Gûrî'ye şu vasiyetnÂmeyi yazıp gonderdi. "Allahu teÂl Delhi hukumdÂrı Muizzuddîn SÂm'ı mubÂrek eylesin. Bu fakîr size ve emriniz altındakilere mÂnevî ve maddî rahatlık icin du ettikten sonra derim ki: Peygamber efendimiz beni, Allahu teÂlÂnın izniyle bu ulkeye mÂnevî şefÂatci ve idÂreci olarak mÂsûm insanları korumak, onların emniyetini sağlamak, onları hukumdÂrların ve şeytÂnî kuvvetlerin baskı ve zulumlerinden korumak icin tÂyin etti. Bu fakîr Allahu teÂlÂnın izniyle bu vazîfeyi tam olarak yapmaya calışıyorum. Bu vazîfeyi kalbimin butunuyle, sınıf, inanc ve din farkı gozetmeksizin hayatta olduğum surece yapmaya devÂm edeceğim.

Bu fakir size ve arkadan geleceklere iyi bir hukumdÂrlık icin aşağıdaki kÂidelere uymayı tavsiye ve îkÂz ediyorum. Hakîkatte bu kÂideler bu ulkedeki, hindû olsun, musluman olsun, mûsevî olsun, hıristiyan ve mecûsî olsun butun hukumdÂrlar icin gecerlidir. Kim bu kÂideleri din farkı gozetmeksizin tatbik ederse, Allahu teÂl onu muvaffak kılar ve o duşmanlarından korkusu olmaksızın, sağlık ve sıhhatle tebeasını idÂre eder. Her kim ki bu kÂideleri gozardı eder onlara uymazsa, Allahu teÂlÂnın gazÂbı onunla olur, ulkelerinde ayaklanmalar ortaya cıkar. Sağlıklı bir hayat suremez ve netîce olarak ulkesi dağılır, gider. Bu kÂidelere bu sebepten butun insanlık icin uyulması gerekir.

Bu kÂideler şunlardır: Birincisi; Allahu teÂlÂnın sana tebea olarak verdiği kimselere zulmetme. Cunku Allahu teÂl insanları sever ve onlara zulmedenleri sevmez. İkincisi; gunahlar icinde bir hayat yaşayıp hukumdÂrlık vazîfelerini ihmÂl etme. Ucuncusu; benim talebelerime ve onların tÂbilerine, Allah adamlarına ve zamÂnın velîlerine sevgi ve nezÂketle muÂmeleyi ihmÂl etme. Cunku onlara boyle muÂmele etmeyi Allahu teÂl ve Peygamber efendimiz sever. Dorduncusu; yukarıdaki kÂideler aynı zamanda butun diğer hukumdÂrlar, vÂliler ve devlet teşkilÂtlarında vazîfeli olan butun vazîfeliler icin gecerli ve gereklidir."
__________________