Mustafa Sabri efendi
Mustafa Sabri Efendi son devir IslÂm Âlimlerindendir. Yuzyirmiyedinci Osmanli Seyh-ul‘IslÂm‘i olan Mustafa Sabri Efendi 1869 yilinda senesinde Tokat‘ta dogdu.
1954‘te Misir‘da vefat etti.
Ilk tahsilini memleketinden yaptiktan sonra Kayseri‘ye gidip, Kayseri Medresesi‘nde Divrikli Haci Emin Efendi‘den ilim ogrendi. Daha sonra Istanbul‘a gelerek huzur dersleri mukarriri (padisahin huzurunda bir konuyu etraflica anlatan) Ahmed Asim Efendi‘den ilim ogrenip icÂzet (diploma) aldi.
1890 senesinde yapilan ruus (dini ilimlerde bir derece) imtihanini kazanarak, yirmi iki yasinda Fatih Camii‘nde ders vermeye basladi. Eliiden fazla talebeye icÂzet verdi.
Besiktas Asariye Camii imÂmligi da yapan Mustafa Sabri Efendi, dorduncu rutbeden OsmÂni ve Mecidi ilim nisÂnlarini aldi.
1900 yilinda II.AbdulhÂmid Han‘in kitapciligina getirildi, bir adet altin liyÂkat madalyasi ve dorduncu rutbeden OsmÂni nisani verildi. 1908‘de Tokat meb‘usu secildi. Bu arada Fatih Camii muderrisligi gorevini de yuruttu.
Ittihat ve TerÂkki Partisine karsi cikip, o zaman yayinlanan BeyÂn-ul HÂk dergisinde bas yazar olarak yazilar yazdi. Ittihat ve TerÂkki Partisine mensub olanlarin kendisini oldurme tesebbusleri uzerine Romanya‘ya giderek bir muddet orada kaldi. Daha sonra Istanbul‘a donup Suleymaniye Medresesi‘nde hÂdis-i serif muderrisligi yapti. 4 Mart 1919 tarihinde Seyh-ul‘IslÂm oldu.
Yedi ay suren bu vazifesinden sonra gorevden alindi.
1920‘de yeniden Seyh-ul‘IslÂm olup iki ay daha bu vazifede kaldi. 1922 yilinda Istanbul‘dan Kahire‘ye giderek orada yerlesti ve Ezher Universitesi‘nde muderrislik yapti. Turkce ve Arapca cesitli eserler yazmistir.
Ilimde cok kuvvetli bir derecede olan Mustafa Sabri Efendi, Misir‘da Ezher Medresesinde bulundugu sirada verdigi derslerde son derece faydali oldu.
Dogru yoldan ayrilarak kendi gorusune gore sapik bir yol tutan Abduh ve ona aldananlarla yaptigi ilmi munazÂralarda, onlarin bozuk fikirlerini curuterek sapikliklarini ortaya koydu. Boylece bircok kimsenin bunlardan etkilenmesini onledi. Ehl-i Sunnet itikadina saldiranlarin maskelerini indirdi. Mezhepsizlere karsi sagladigi basariyi soyle ifÂde etmistir. "Benim bu basarim Hakk‘i mudafa etmis olmamdandir."
Mustafa Sabri Efendi Mevkif-ul Akli vel Ilmi adli eserinde Abduh icin soyle demektedir:
"Abduh‘un tuttugu bozuk yolun hulasÂsi sudur : Ehl-i Sunnet itikÂdi uzere tedrisÂt yapmasiyla taninmis olan Ezher Universitesi‘ni karistirip Ezherlilerin cogunu adim adim dinsizlere yaklastirmis, ama dinsizlerin bir adim bile dine, yaklasmamistir. Hocasi CemÂleddin EfgÂni vÂsitasiyla Ezher‘e masonlugu sokan odur. Nitekim birtakim yanlis islerin revac bulmasi hususunda Kasim Emini‘yi tesvik eden de odur..."
Mes‘eletu Tercemet-il-Kur‘an, Savm RisÂlesi, El-Kavl-ul Fasl gibi bircok eseri vardir.
Kaynak : Yeni Rehber Ansiklopedisi
__________________