ADENOMYOSİS
Adenomyozis Tanımı
Tanım: Adenomyozis, yalnızca uterus ic yuzunu sınırlaması gereken endometrial dokunun uterus kas tabakasına doğru ilerlemesi ile uterus kas tabakasının kalınlaşması anlamına gelir. Rahim kası olan myometrium icine endometrial dokunun penetre olması ve buyumesine adenomyosis veya internal endometriozis adı verilir. Bu hastalık external endometriozis adı verilen ve uterus kası dışında yumurtalıklar ve periton ustunde bulunan endometriozis ile bir arada gorulebilir.
Adenomyozis adacıkları bazen myometrium icinde kistik kitleler şeklinde gorulur, dikkatli değerlendirilmezse ozellikle endometrial kaviteye yakın olanlar gebelik kesesi izlenimini verebilir.
Myometrium icine penetre olan ve fonksiyon goren endometrial dokular ya diffuz olarak yayılır ya da lokal olarak bir alanda şişliğe neden olur ki bu durum adenomyozis olarak adlandırılır. Adenomyozis rahimde yer alan myom gibi diğer kitleleri taklit edebilir. Sıklıkla adenomyozis yanlış olarak uterin fibroid (myom) tanısı alır. Her iki tumor de anormal bir hucreden koken alır ve ostrojen hormonu etkisi ile giderek buyur. Cerrahi sırasında normal rahim dokusuna zarar vermeden myomun tamamı cıkartılabildiği halde, adenomyozis kitlesi rahim dokusu (myometrium) icine penetre olduğu icin rahim kasından ayrılamaz ve ancak bununla birlikte cıkartılabilir.
Adenomyozisin Semptomları
-Uzun suren şiddetli adet kanamaları
-Gittikce şiddeti artan ağrılı adetler
-İlişkide kasık ağrısı
Adenomyozis bazen hic semptom vermezken bazı durumlarda şiddetli bıcak saplanır tarzda anormal adet kanamaları ve pelvik bolgede ağrıya neden olabilir. Adenomyozis ağrısı adet harici zamanlarda da olabilir. Rahim globuler tarzda geniş ya da lokalize kitle tarzında olabilir. Pıhtılı fazla miktarda uzun suren anormal adet kanamaları olduğu gibi bazı durumlarda adet aralarında da leke tarzında ya da daha fazla miktarda kanama olabilir.
Bu hastalık ozellikle doğum yapmış, sezaryen ya da başka bir uterusla ilgili ameliyat olmuş 30 yaşın ustundeki kadınlarda daha sık gorulur. Adenomyozis 35 yaşın ustundeki kadınların yaklaşık %17'sinde gorulur. Adenomyozis ile gebelik şansı oldukca duşuktur. Buna rağmen gebelik olursa gebelikte rahim delinmesi (uterin ruptur), rahimde atoni kanaması veya aşırı kanama, plasenta accreta-increata gibi şiddetli ve tehlikeli kanamalara yol acan durumlar ile karşılaşılabilir.
Adenomyozis Tanısı
Adenomyozis; ultrasonografi, MR goruntuleme ve infertil hastalara cekilen HSG sırasında tespit edilebilir. En doğru adenomyozis tanısı MR ile konulabilir.
Adenomyozis, USG'de fokal adenomyozis alanları heterojen eko yapısında ve kalın olarak izlenir. USG' de myomdan şuphelenilmesine rağmen kitle net olarak izlenemediği halde fundusun ceşitli kısımları kalın, endometrial kavite irreguler olarak gozlenir. Bu durumda kitlenin daha net anlaşılması icin MR istenebilir.
Myometrium ekseriya duz kaslardan oluşan homojen bir kitle olarak bilinir. Buna rağmen magnetik resonas calışmaları ile myometriumun subendometrial myometrium(junctional zone) ve outer myometrium olmak uzere iki ayrı zondan meydana geldiği gorulur. Junctional zone yapısal ve fonksiyonel olarak dış myometriumdan farklıdır. Gebe olmayan kadınlarda siklus gunlerine bağlı olarak myometrial kontraksiyonlar (kasılmalar) ekseriya junctional zon tabakasından koken alır. Magnetik rezonans incelemesinde junctional zonda izlenen duzensiz (irreguler) kalınlaşma diffuz adenozis tanısı kriteridir. MR incelemesinde heterojen myometrial ekoda diffuz ya da fokal olarak ozellikle uterus on ya da arka fundusunda junctionel zonu'un 1 cm veya daha fazla kaılnlaştığı izlenir. Bu magnetik rezonans goruntusu, duz kas hiperplazisine sekonder olarak ic myometrial yapının bozulduğunu kanıtlar, fakat bu durum myometrium mukozal invazyonunun delili değildir. Adenomyozis ic myometrial yapı ve fonksiyonun bozulması ve ceşitli durumlara bağlı olarak endometrial elementlerin sekonder infiltrasyonu anlamına gelen bir hastalıktır. Disfonksiyonel uterin kanamalı hastalarda buyuk oranda adenomyozis tespit edilirken uterus normalden buyuk, konturları duzensiz olarak izlenir.
Adenomyozis, endometrium dokusunun myometrium iclerine uzanmasıdır. Adenomyozis uterusta yaygın (diffuz) ya da fokal olabilir. Bir kitle intibağını veren fokal alanadenomyoma olarak adlandırılır. Cerrahiden sonra yapılan patolojik incelemede myometrium icindeki endometrial dokunun uzantıları uterin kaviteye ulaşırsa adenomyozis akla gelebilir.
HSG'de spot radyografide, uterus konturleri irreguler olup HSG'de kullanılan kontrast maddenin kucuk kucuk cepler (cıkıntılar, divertikuller) oluşturduğu izlenir. Bu durumda diffuz adenomyozisten şuphelenilir. Adenomyozisli hastalarda genellikle pelvik ağrı ve anormal kanama gorulur.
Adenomyozis Tedavisi
Bu hastalığın tedavisinde medikal tedavi olarak ağrı kesici ilaclar, doğum kontrol ilacları, GnRH analogları, progesteron iceren RİA'lar kullanılabilmesine rağmen etkileri sınırlıdır. Cok şiddetli semptomları olan ve aşırı adet kanamaları belirlenen vakalarda cerrahi tedavi zorunludur.
A. Semptomatik Adenomyozisin Medikal Tedavisi
Orta derecede buyuk uterusta, adet sırasında şiddetli pelvik ağrı ve aşırı adet kanaması yoksa tedavi etmek gereksizdir. Şiddetli semptomları olan vakalarda semptomları gecici olarak duzeltebilmek amacıyla GnRH analogları kullanılabilir. Fakat bu ilaclar overlerin fonksiyonunu durdurarak ateş basması, terleme, kemik erimesi, kolesterol seviyelerinin yukselmesi gibi bir takım menopoz semptomlarının ortaya cıkmasına neden olabilir. Bu nedenle bu tur ilaclar altı aydan fazla kullanılmamalıdır. Aşırı adet kanamaları nedeniyle demir eksikliği anemisi gelişen kadınlarda, kan seviyesi normale donene kadar GnRH ilacları altı aylık sure boyunca kullanılabilir. Boylece adenomyozise bağlı anemi gelişen kadınlarda kan tranfuzyonuna gerek kalmayarak, transfuzyona bağlı olası komplikasyonlar onlenmiş olur. GnRH analogları bırakıldıktan sonra ağrılı periyotlar geri doner.
Adenomyozisli hastalarda genellikle infertilite de soz konusu olmasına rağmen yapılan calışmalarda GnRH analogları ile altı aylık tedaviden sonra başarılı gebelik vakalarına da rastlanmaktadır. Fakat ileri derecede adenomyozisi olan kadınlarda bu tedaviden de sonuc alınamaz. Adenomyozisde doğum kontrol ilacları ve yalnızca progesteron kapsayan ilacların etkisi sınırlı olup ancak gecici bir rahatlama sağlayabilir. Levonorgestrol ihtiva eden rahim ici sistemler (MİRENA gibi) de adenomyozisli hastalarda gecici olarak etkili olabilir.
B. Adenomyozis Cerrahi Tedavisi
Genellikle on ya da arka fundusta lokalize olan adenomyozis fokal odağının cerrahi olarak kaldırılması ile hem adenozis kitlelerinin yeniden buyumesine engel olunur hem de uterus normal boyutuna gelir, ağrılı ve aşırı kanamalı periyotları normale doner.
Buna rağmen yalnız adenozis kitlesini almak hastaları histerektominin (rahmin tamamının alınması) mahsurlarından koruduğu icin hasta memnuniyetini artırır.
Diffuz adenomyozis uterus duvarı derinliklerine lokalize olduğu icin endometrial ablasyon ya da uterin arter embolizasyonu gibi yontemler hastaların semptomlarını duzeltmez.
Cok şiddetli semptomları olan genc kadınlarda histerektomi son care olarak duşunulebilir.
Op. Dr. Kutlugul Yuksel



[h=2]Ankara Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]