Hasan El Nurani


İnsanları Hakk'a dÂvet eden, onlara doğru yolu gosterip, hakîkî saÂdete kavuşturan ve kendilerine “Silsile-i aliyye” denilen buyuk Âlim ve velîlerin otuz ikincisidir.

Diyarbakır velilerindendir. Aslen Eski Siirt Yeni Batmanlıdır. Hasan-El NurÂnî Hazretleri Hicri 1201 yılında Batman’ın El-Medine koyunde (eski adı Garzan Bolgesinin Koh Koyu) dunyaya gelmişti. Bu Koy Veysel Karani’ye yakın bir koydur. Adı Hasan Lakabı Nuranidir. Daha dunyaya gelmeden once babasını kaybetti. Annesi Saliha bir bayan olduğu icin abdestsiz oğlu Hasan’ı emzirmedi. Cok fakir olduklarından dolayı koyun ağası Huseyin Efendi bu Saliha hanımı hizmetlerinde kullanmak uzere yanında calıştırmaya başladı. O zaman cocuk olan Hasan-el NurÂnî de Huseyin Efendinin yanında hizmetlerine devam etti.

Altı yaşlarında iken kucuk Hasan ağılda karanlık bir yerde oturuyordu. Huseyin Efendi abdest almak uzere ağıla gittiğinde koşede bir Nur olduğunu gorup bu Nura doğru ilerledi. Nura elini vurduğunda, Nur’un Hasan’ın başında olduğunu fark etti. Bu olayın zuhur etmesinden sonra tum ahali cocuk yaştaki Hasan’a “NurÂnî” unvanını verdiler.

Huseyin Efendi bu olaydan sonra Hasan-el NurÂnî yi ilim tahsil etmesi icin devrin buyuk Âlimlerine gonderdi. İlim tahsilini yorece meşhur olan Molla Halil-i Siirtinin yanında yapar. Bu zat meşhur Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerinin Halifesidir. Fıkıh, Beşeri İlimleri tahsil ettikten sonra Molla Halil-i Sîirtî Hazretlerinin yanına giderek Geometri ve Matematik ilimlerini tamamladı. Evliyanın buyuklerinden Şeyh SÂlih-i Sıbkî’nin sohbetlerine katılarak zÂhirî ve bÂtınî ilimleri oğrenip hilÂfetle şereflenerek icÂzet diplomasını aldı. Artık Şeyh Salihi-i Sıbki’nin halifesi oldu. Yaşı 25 ile 35 arası genc bir yaş. Hurmeten Şeyh Salih-i Sıbki Hazretleri; talebelerinden hilafete hak kazanan Şeyh İbrahim, Şeyh Hasan-i Nurani ve Şeyh Hamid-i Mardini’ye der ki; “Siz hilafete hak kazandınız ancak edeben gidin ustadım olan Şeyh Halid-i Cezeri’den hilafeti alınız! Demiş ve bu uc zat da gidip Şeyh Halid-i Cezeri’den hilafet alırlar.

Ustun kabiliyetini iyi bilen hocası, o donemin kendisi ile arası cok iyi olan Padişah Sultan Abdulmecid’e yazdığı bir mektupla talebesinden bahseder. Padişah, anında Diyarbekir’e bağlı cok eski tarihi bir koy olan Aktepe koyu arazisinden 52 parselin tapusu ve o koyde bir tekke ve medrese kurma emrini gonderir. Bundan sonra Şeyh Hasan Efendi Şeyh SÂlih Sıbkî’nin vasiyeti uzerine Diyarbekir’in Bismil ilcesi Aktepe koyu yerleşerek, insanları irşÃ‚d ile meşgul oldu ve bolgenin halkını irşÃ‚d ederek bircok talebe yetiştirdi.

Yaptığı ilmi ve manevi hizmetler icin kendilerine donemin Padişahı Sultan Abdulmecid tarafından bir Sancak ve ceşitli hediyeler gonderilir. Şeyh Hasan efendi 1 kez hacca gitmiştir. Kendileri orta boylu, kumral ve sakalı tamamiyle beyazlanmamış, sireten de; cok halim selim bir zattır.

Şeyh Hasan efendi bircok eser yazdığı halde, bunların bircoğu zamanla ceşitli olaylardan dolayı kaybolmuş veya zayi edilmiş, dolayısıyla isimlerini de tesbit edemedik. Yapılan araştırmalar sonucunda torunlarında yalnızca kendisinin istinsah etmiş olduğu bir eseri bulabildik. Eserin adı: “El Miftah ul Maiyye. Fit Tarîkatin Nakşibendiyye.” Kitabın Muellifi: Şeyh Abdulğani en-Nablûsidir.

Şeyh Hasan-i Nurani Hazretlerini bıraktığı halifeleri :
1- Abdurrahman-i Aktepe, (oğludur)
2- Molla Hasan-i Barê. (Barê Cınar’ın Bir Koyudur)
3- Şeyh Kasım El-ToğÂrî (El-ToğÂr şimdiki ismi Altunakar Cınar’ın Bir Koyudur)
4- Şeyh Eyyub-i Cırnık (Cırnık Terkan’ın Bir Koyudur)
5- Şeyh Ahmed-i Hanevi. (teberruken hilafet vermiştir)
6- Şeyh Muhammed Emin-i Şeyh Selemeta Hazretleri suluk yoluyla irşÃ‚d ettiği, icazet ve diploma verdiği talebelerindendir.

Şeyh Hasan-i Nurani tasavvufta uveysilik yolunda birkac evliyanın ruhaniyetinden feyz alarak buyuk muceddit ve sancak sahibi oldu. KerÂmetleri pek coktur.

1865 (H.1283) senesinde Diyarbakır’ın Bismil İlcesine bağlı Aktepe koyunde vefÂt etti. Turbesi bu koydedir. Vefatından sonra buyuk oğlu Abdurrahman Aktepe postuna oturarak irşÃ‚da devam etti. Seyyid Kasım El-ToğÂrî’yi de Diyarbakır’ın Cınar ilcesine bağlı El-ToğÂr (şimdiki ismi Altunakar) koyune irşÃ‚d vazifesi ile gorevlendirdi.

Yuce Allah sırrını mukaddes ve mubarek kılsın.


Kaynak :
1) KitÂbu AhvÂl-ud-Durriyye fî Silsilet-iz-ZibÂriyye
2) 19 Kasım 1998 Perşembe gunu Aktepede Şeyh Hasan’ın torunu Şeyh Şafii’den iktibas edilmiştir.
3) Tezkire-i Meşayih-i Amid Diyarbekir Velileri I-II M.Şefik Korkusuz s.250
__________________