HAMZA IBN ABDULMUTTALIB (r.a)

(Hz. HAMZA)

Hz. Peygamber'in amcasi, Sehidlerin efendisi.

Kunyesi; Ebn Ya'la veya Ebû AmmÂre; Lakabi; Esedullah (Allah'in Aslani)dir. Babasi Abdulmuttalib, annesi HÂle'dir.

Hz. Hamza, Peygamberimizin amcalarinin en kucugudur. Dogumdan bir kac gun sonra, Peygamberimizi emziren Ebû Lebeb'in cÂriyesi Suveybe daha onceleri Hz. Hamza'yi da emzirmis oldugundan, Hamza Peygamberimizin sut kardesi idi.

Hz. Hamza, orta boylu, guclu kuvvetli, heybetli, onurlu bir sahabîdir. Hz. Hamza (r.a) iyi bir avci, keskin nisanci, Kureys'in en sereflilerindendir. Mazlumlara yardim etmeyi seven cesur bir savasciydi. Av donusu evine gitmeden Ka'be'yi tavaf edecek kadar kutsal kabul ettigi degerlere saygili, karsilastigi sahislara selÂm verip sohbet etmesini seven muruvvetli bir insandi. Onun genclik donemine ait bilgilerimiz yok denecek kadar azdir (Ibnu'l-Esîr, Isdit'l-GÂbe, II, 52).

Peygamberimiz yakinlarina IslÂm'i teblig etmis olmasina ragmen, Hz. Hamza henuz musluman olmamisti. Ebû Cehil'in Peygamberimize yaptigi bir hakaret sonucunda musluman olmustur. Peygamberimiz bir gun Saf tepesinde iken Ebû Cehil ve arkadaslari onun yanina gelirler. Ebû Cehil Peygamberimize hakaret eder. Abdullah b. CudÂ'nin cÂriyesi bu olayi seyredin av donusu Kabe'ye ugramayi Âdet edinen Hz. Hamza'ya anlatir. Hz. Hamza, eve gitmeden Ebû Cehil'in yanina ugrayarak elindeki yayi Ebû Cehil'in kafasina calar, basini yaralar ve hakaret eder. Bir gun sonra da Allah Rasûlunun yanina giderek (Bi'set'ten iki yol sonra) musluman olur.

Hz. Hamza'nin musluman olmasi Peygamberimizi cok sevindirmistir. Onun IslÂm'a girmesiyle muslumanlar guclendi. Musrikler rahatsiz oldular.

Mekke musrikleri, hicretten sonra da rahat durmadilar. Peygamberimizin ve muslumanlarin Medine'den cikarilmasi icin Abdullah b. Ubeyy, Hazrec ve Evs kabilesi musrikleriyle iliski kurdular. Muslumanlarin hac yollarini da kapadilar.

Musriklerin gozlerini korkutmak, Sam ticaret yollarini keserek onlari sikintiya dusurmek gerekiyordu. Peygamberimiz bu amacla Hz. Hamza'yi Sifu'l-Bahr'a gonderdi. Otuz kisilik bir kuvvetle Hz. Hamza belirtilen yere vardi. Musriklerin kervam Sifu'l-Bahra gelmisti. Kervanda Ebû Cehil de bulunuyordu. Ucyuz kisilik bir kuvvetleri vardi.

Hz. Hamza, musriklerle carpismak istiyordu. Yaninda bulunan muslumanlar da ayni duyguyu yasiyorlardi.

Henuz musrik olan Mecdi b. Amr b. Cuhenî bu iki grubun arasina girdi. Hem muslumanlarla hem de musriklerle gorustu. Sonunda iki tarafi carpismaktan vazgecirdi.

Bundan Sonra Hz. Hamza'yi Bedir savasinda goruyoruz. Bedir savasinda Utbe, Vefid, Seybe meydana ciktilar. Carpismak icin er dilediler. Hz. Hamza, Seybe ile carpisti. Bir hamlede Seybe'yi oldurdu. Daha sonra Utbe'yi ve Tuayma b. Adiyy'i oldurdu.

Hz. Hamza, Bedir savasinda kahramanca savasti. Allah ve Rasûlunun hosnutlugunu kazandi.

Bedir savasinda Hz. Hamza (r.a)'nin etkinligi ileri boyutlara ulasti ve musriklere karsi amansiz bir savas verdi. HÂrisû't-Temîmî, HzHamza'nin Bedir'deki durumunu anlatan bir rivayetinde soyle diyor: "Hamza b. Apdulmuttalib(r.a)'in, Bedir savasinda uzerinde, deve kusu olan kim" diye sordu. "Hamza b. Abdulmuttalib" diye cevap verildi. O musrik: "Ne yaptiysa O bize yapti" diye mirildandi" (M. Yusuf Kandehlevi, Hadislerle muslumanlik, ll, 553).

Hz. Hamza, Bedir Savasini mutekaib Kaynukogullari gazvesine katildi.

Peygamber Medine'ye geldiginde Yahudilerle anlasma yapmisti. Yahudiler, Bedir savasini muslumanlarin kazanmasini hazmedemediler.

"Siz savasin ne demek oldugunu bilmeyen adamlarla carpistiniz" dediler. Savas icin firsat kollamaya basladilar.

Kaynuka gazvesi'nin genel sebebi bir kadina karsi yapilan terbiyesizliktir. Kadincagiz bazi esyalarini Kaynuka pazarinda sattiktan sonra bir kuyumcuya giriyor. Kuyumcu yahudi kadinin eteginin alt kismini ust kismina bir dikenle igneliyor. Kadincagiz ayaga kalktiginda uzeri aciliyor. Utaniyor, sikiliyor, feryat ediyor, cevresinden yardim istiyor. Kadinin yardimina kosan muslumanlar Yahudiyi olduruyor. Yahudiler de muslumanin basina ususuyorlar ve onu sehid ediyorlar.

Oldurulen muslumanin akrabalari Peygamberimizden yardim istiyorlar. Bunun uzerine-Peygamberimiz Yahudilerden antlasmanin yenilenmesini istedi. Yahudiler Peygamberimizin bu istegini reddettiler.

Bu olay uzerine Peygamberimiz beyaz sancagim Hz. Hamza'nin eline verip Kaynukaogullarinin uzerine gonderdi. Kaynukaogullari Yahudileri bekledikleri yardima kavusamayinca teslim olmak zorunda kaldilar.

Bedir savasi'nin acisini unutmayan Kureysliler yeniden savas icin hazirliga basladilar. Bir yil onceki kervanin gelirini savas icin harcamaya karar verdiler. Savas icin degisik musrik kabilelerden yardim isteyerek buyuk bir kuvvet olusturdular.

Bu kez de Kureys'in kadinlari da katilacakti. Bedir Savasi'nin bozgunla bitmesi sebebiyle musrik kadinlar erkeklerini sucluyorlardi. Bedir'in matemini tutarak erkekleri savasa tesvik ediyorlardi.

Cubeyr b. Mut'i'nin Vahsi adinda Habesli bir kolesi vardi. Bu kole harbe (Habeslilere ozgu bir mizrak) atmakta oldukca maharetli idi. Hz. Hamza, Cubeyr b. Mut'im'in amcasi Tuayma b. Adiyy'i Bedir savasinda oldurmustu. Cubeyr, amcasinin acisini unutmamisti. Kolesi Vahsi ile konustu. Hz. Hamza'yi oldurmesi sartiyla kendisini serbest birakacagini bildirdi.

Peygamberimiz, Medine'nin icinde kalmayi, savunma savasi yapmayi dusunuyordu. Bedir Savasi'na katilmayanlar dusmanla yuz yuze gelmek, Medine disinda savasmak istiyorlardi. Peygamberimiz Ashabin bu tavri karsisinda Medine disinda savasilmasina karar verdi.

Hz. Hamza'da Medine disinda savasilmasina taraftardi. Hatt Peygamberimize "sana, kitabi indirmis olan Allah'a yemine eder, and icerim ki, bu kilicima Medine disinda Kureys musrikleriyle carpismadikca yemek yemeyecegim" demisti.

Hz. Hamza Cuma gunu oruclu idi. Cumartesi musriklerle karsilastigi zaman da oruclu bulunuyordu.

Peygamberimiz, sabahleyin "Ruyada, meleklerin, Hamza'yi yikadiklarini gordum" diye buyurdu. Uhut bolgesine varildi, orduya savas duzeni verildi. Kureys'in birinci bayraktari Talha b. Ebî Talha, Hz. Ali tarafindan, ikinci bayraktari Osman b: Ebî Talha da Hz. Hamza tarafindan olduruldu. Sancaktarlarin olmesi Kureys'i saskina cevirdi. Sarsildilar, sendelediler. Halid b. Velid'in saldirilari da sonuc vermedi: Musrikler, kacismaya basladilar. Hz. Hamza Uhud gunu "ben Allah'in Arslaniyim" diyerek kihc salladi. SÂfvÂn, Hz. Hamza'yi savasirken goruyor, "Ben, bugune kadar kavmini oldurmeye onun kadar hirsli bir kimse daha gormedim" buyuruyor. Uhud savasinda musriklerin cogunu Hz. Hamza oldurmustur.

Kureysliler bozguna ugrayip kacmaya baslayinca Peygamberimiz tarafindan gorevlendirilen okcular yerlerini birakmaya basladilar. Birbirlerine "ne duruyorsunuz? Allah, dusmani bozguna ugratti. Siz de, musriklerin ordugahina giriniz. Kardeslerinizle birlikte ganimet toplayiniz" dediler. Diger bir kismi bu teklife itiraz ettiler. "Siz Rasûlullah'in: Bizi arkamizdan koruyunuz! Sakin yerinizden ayrilmayiniz! Bizim olduruldugumuzu gorurseniz de yardimimiza kosmayiniz! Ganimet topladigimizi gorurseniz de, bize katilmayiniz! Bizi arkamizdan koruyunuz" buyurdugunu bilmiyor musunuz?" dediler.

Okcular, komutanlari Abdullah b. Cubeyr'i dinlemediler; "ganimetten nasibimizi alacagiz" diyerek yerlerini terkettiler. Abdullah b. Cubeyr'in yaninda cok az bir kuvvetin kaldigini goren Halid b. Velid bu firsati degerlendirmek istedi. Kuvvetlerini bir araya topladi, okcularin uzerine yurudu. Abdullah b. Cubeyr, kendilerine dogru bir kuvvetin geldigini gorunce arkadaslarina dagilmamalarini soyledi. Musluman okcular, uzerlerine gelen Kureys musriklerini ok yagmuruna tuttular. Oklari bitinceye kadar kahramanca savastilar. Abdullah b. Cubeyr, oklari bitince mizragi ile savasti. daha sonra kilicini kinindan siyirdi. Sehid dusunceye kadar carpisti. Digerleri de ayni sekilde savastilar. Kureys'in suvarileri insanliga yakismayan bir davranisla Abdullah b. Cubeyr'in karnini destiler, barsaklarini doktuler.

Okcularin yerlerini birakmasi, kalan kisminin sehid edilmesiyle muslumanlar gÂfil avlandilar. Hem arkadan, hem onden kusatildilar. Muslumanlar saskinlikla birbirlerine kilic sallamaya basladilar.

HÂris b. Amr kizi ile Utbe'nin kizi Hind de Hz. Hamza'yi oldurmesi icin Vahsi'yi. tesvik ediyorlardi. Vahsi, acik dovusmekten korkuyor, gizli dovusmeyi tercih ediyordu.

Vahsi, Uhud Savasindaki durumu soyle acikliyor: "Halk arasinda Ali'yi aradim. Cok uyanik, girisken, cevik, cekingen ve etrafina cok bakinan bir adamdi. Kendi kendime:"benim aradigim adam bu degildir" dedim. O sirada Hamza'yi gordum. Halki kasip kavuruyor, kesip biciyordu. Firsat kollamak icin kayanin arkasina gizlendim. Bir ara Siba'b. Ummu EmmÂr "var mi benle carpisacak bir yigit' diyerek meydan okuyordu. Hamza ona: "Allah ve Rasûlune sen misin meydan okuyan' dedi. Goz actirmadan, bacaklarindan vurdu yere serdi. Sel sulari arkalarina eristigi sirada ayagi kayip dusunce mizragimi firlatip attim; bogrunden vurdum."

Hz. Hamza'yi Sehid eden Vahsi daha sonra bir kenara cekilir. Hind uzerindeki takilarini cikarir Vahsi'ye verir. Hz. Hamza'nin yanina gelen Hind, onun burnunu, kulaklarini keser, cesedine iskence yapar, hatta cigerini bile cigneyerek parcalar.

Vahsi musluman olusunu anlatirken: "Mekke'nin fethinden sonra Mekke'ye gelerek Rasûl-i Ekremi gordum. Bana dedi ki: "Sen Vahsi misin?" Ben cevap verdim: "Evet" Hamza'yi sen mi oldurdun? buyurdular. "Oyle oldu" dedim. Bunun uzerine Allah Rasûlu buyururdular ki: "bana yuzunu gostermemen mumkun mu? Ben de cikip gittim. Rasûlullah'in vefatindan sonra yalanci peygamber Museyleme ortaya cikti. Belki bu herifi oldururum de gunahimi oderim, diye dusundum. Muslûmanlarla birlikte YemÂme'ye gittim ve bildiginiz gibi Mûseyleme'yi oldurdum (Sahihi Buharî, V, 36, 37).

Allah Rasûlunun Hz. Hamza'ya derin bir sevgisi vardi. Bu sevgiden dolayi elinde olmayarak "Vahsi"ye karsi olumsuz bir tutum icinde olmaktan da cekiniyordu. Bu sebeple de Vahsi'yi gormek istememisti.

Peygamberimiz, Hz. Hamza'nin sehit oldugunu ogrenince onun basi ucuna gelir ve dua eder. Hz. Hamza, kiz kardesi Safiyye'nin getirdigi bir hirka ile kefenlendi. Peygamberimiz, amcasi HamzÂ'nin cenaze namazini kildirdi. Hz. Hamza, Uhud'a defnedildi.

Hz. Peygamber'den iki veya dort yas buyuk olan Hamza, olduruldugunde elli yedi yasinda idi. Hz. Peygamber (s.a.s) oldurulen her sehid ile beraber Hamza'nin namazini tekrarlamis; o gun yetmis iki defa onun cenaze namazini kildirmistir. Hz. Peygamber (s.a.s)'in ilk cenaze namazi kildigi sehidin de Hz. Hamza oldugu soylenmistir. Hz. Hamza'nin esi, cocuklari Medine'de olmadigi icin sehÂdetine aglanmamis bunu goren Hz. Peygamber "Hamza'nin niye aglayanlari yok" buyurmustur. Bunu duyan EnsÂr once Hamza icin sonra kendi sehidleri icin aglamaya basliyorlar. Tarihci VÂkidî (V. 207/223) benim zamanima kadar bu adet devam etmekteydi diye naklediyor (Ibnu'l-Esir, Usdu'l-GÂbe, II, 51, 55).

Hz. Hamza, bir gun Peygamber Efendimize gelerek Cebraîl (a.s)'i asli yapisiyla gormek istedigini bildirdi. Peygamberimiz, Hz. Hamza'ya "O'nu gormeye dayanabilir misin?" diye sordu. Hz. Hamza, "Evet, dayanabilirim" diye cevap verdi. Bunun uzerine Peygamber Efendimiz "otur, oyleyse" buyurdular. Cebrail (a.s.) musriklerin KÂbe'yi tavaf edecekleri zaman elbiselerini uzerine koymakta olduklari kutuge indi. Peygamberimiz Hz. Hamza'ya "Kaldir gozunu, bak" dedi. Hz. Hamza'ya bakip, Cebrail'in zebercede yesil cevhere benzeyen ayaklarini gorunce bayildi. Arkasinin uzerine dustu. Bu olayi Ibn Sa'd Tabakat'inda anlatmaktadir.

Hz. Hamza Peygamber (s.a.s)'den su hadisi rivÂyet etmistir: "Su duayi hic birakmayin; "Allahumme inni es'eluke bismike'l-a'zam ve ridvÂnike'lekber" (Ibn Esîr, Usdu'l-GÂbe, II, 55).


__________________