Daru'l-Erkam, Hz. Peygamber (asv)'in bi'setin ilk yıllarında Mekke'de İslÂmiyet'i tebliğ ettiği evdir.

İslÂm tarihinde dÂrulislÂm diye de bilinen bu ev, ilk Mmuslumanlardan Erkam b. Ebu'l-Erkam el-Mahzûmi'ye aitti. Mekkeli muşriklerin giderek artan zulum ve baskıları yuzunden Hz. Peygamber (asv) Mescid-i Haram icinde Safa tepesinin eteklerinde bulunan bu evi kendine ikametgÂh olarak secti. Burada bir yandan ashÂb-ı kirama dinî bilgiler oğretirken bir yandan da ilÂhî gerceği arayan insanları İslÂm'a davet ediyor, onlara Kur'Ân-ı Kerîm okuyor ve onlarla birlikte namaz kılıyordu.

Hz. Peygamber (asv)'in bu evdeki faaliyetlerinin sonucunda bircok kimse Musluman olmuş, Omer de İslÂmiyet'i burada kabul etmişti. İslÂm'a davet icin bu evin secilmesinde, Kabe'nin haremine dahil oluşu, hac ve umre icin Mekkelilerle ve dışarıdan gelen pek cok kimse ile dikkati cekmeden temas kolaylığı sağlaması gibi hususlar goz onune alınmıştır.

Hz. Peygamber (asv)'in onderliğindeki Muslumanlar, işkence ve baskı ortamında bu evi kendilerine merkez yaptılar ve geceleri orada buluşmaya başladılar. Orada yeni din oğreniliyor; yeni gelen ayetler ezberleniyor; namaz kılınıyor; evinden kovulan, ac kalan, işkenceye uğrayan Muslumanlara kanat geriliyordu.

Hz. Peygamber (asv)'in DÂru'l-Erkam'da oturmaya başlaması ilk muslumanların İslÂmiyet'i kabul tarihlerine bir esas teşkil etmiş, sahÂbîlerin musluman oluşları, Resûlullah'in DÂrulerkam'a girmesinden once veya sonra şeklinde tarihlendirilmiştir.

Hz. Peygamber (asv)'in DÂrulerkam'a geliş tarihi nubuvvetin 4. yılı olarak kabul edilirse de bu doğru değildir. Erkam b. Ebu'l-Erkam'ın İlk Muslumanlar arasında yer almasından dolayı bu tarihi bi'setin 1. yılı, hatta bu yılın ilk ayları olarak kabul etmek gerekir. Hz. Peygamber (asv), nubuvvetin 6. yılı Zilhicce ayında Omer'in musluman olmasından sonra DÂrulerkam'dan ayrılmıştır. (bk. TDV. İslam Ansiklopedisi, Darulerkam md.)

Tarih boyunca bircok defa tamir goren DÂrulerkam III. Murad tarafından mescid olarak yenilendi (999/1590). Suudi Arabistan Krallığı'nca Harem-i Şerif icin yapılan cevre duzenlemesi sırasında DÂrulerkam yıkılarak arsası Harem arsasına katılmıştır.

İslam`ın ilk tebliğ doneminde Mekke şehrindeki İslami eğitim ve oğretim bu evle sınırlı kalmamış, pek cok evde sahabeler tarafından yurutulmuştur. Nitekim Said İbn Zeyd`in Hz. Omer`in kız kardeşi Fatıma bint el-Hattab`a ve kocası İbn` Amr`a Kur`an oğretmek uzere evde bulunduğu sırada Hz. Omer oraya gelmişti. Hadise Hz. Omer`in evde kardeşini dovmesi ve eniştesini tartaklaması, sonra da Said İbn Zeyd`in gizlendiği yerden cıkarak Kur`an`ın onemini zikretmesi hadisesi, Mekke doneminde eğitim ve oğretimin evlerde surdurulduğune dair belirgin bir ornektir.

Evlerin mektep vazifesi icin kullanıldığına Medine doneminde de rastlamaktayız. Hz. Peygamber (asv), hicretten once istek uzerine, Medineli Muslumanlara dini anlatmak, Kur`an`ı oğretmek icin Mus`ab İbn Umeyr`i Medine`ye gondermiş, Mus`ab da Medineli Muslumanların evlerinde onlara dersler vermiş ve onları eğitmiştir. Bunların dışında bazı evlerin ise “Darulkurra” olarak tanındığını ve bu evlerin sadece Kur`an eğitimine hasredildiğini gormekteyiz.

Peygamber Efendimiz (asv), hicretten sonra Medine`ye varışını muteakip bir arsa satın alarak bugunku Mescid-i Nebevi`yi inşa etmiş, bitişiğine de “Suffa” adıyla İslam tarihinde eğitim ve oğretim muessesesi olarak tanınmış olan ve bir mektep, bir universite işlevi goren guzide binayı yaptırmıştır. Bu bina gunduzleri bir okul şeklinde kullanılıp, geceleri ise barınacak yeri olmayanlar icin bir yatakhane vazifesi gormuştur. Bir de buna ek olarak Resulullah (asv)`ın, zevcelerine tahsis olunmuş bir-kac odadan ibaret ayrı bir kısım inşa edilmiştir.

Kaynak
__________________