"Ey İnsanlar! Size Rabbinizden bir oğut, gonullerinizdekine bir şifa, muminler icin bir hidayet ve rahmet gelmiştir." (Yunus Sûresi, 57.Âyet)

Kur'an Okumanın Fazileti

"Ummetimin ibadetinin en faziletlisi, Kur'Ân okumaktır." (Suyûtî, CÂmiu's-Sağîr,, I, 51)

"Evlerinizi namaz kılmakla ve Kur'an okumakla nurlandırınız." (Suyûtî, Camiu's-Sağîr, II, 188)

"Bir kimsenin Allah'ın kitabından bir harf okuması bir hasenedir. Hasene de on misli sevap (mukÂfat)la karşılanır. Ben size, 'Elif-Lam-Mim' bir harftir demiyorum. Belki "Elif" (başlı başına) bir harf, "Lam" da bir harf, "Mim" de bir harftir." (Tirmizî, FedÂilu'l-Kur'an, 16)

"Kur'an okuyunuz, zira Kur'an, kendisini okuyanlara kıyamet gununde şefaatci olarak gelir." (Muslim, Musafirun, 252)

Kur'an Hatmi

Hatim, hadis ilmiyle ilgili bir kavramdır. Hatim kelimesi "ortmek, muhurlemek, bir şeyi tamamlayıp sonuna ulaşmak" gibi manalara gelmektedir. Kur'Ân-ı Kerîm'i baştan sona kadar yuzunden veya ezberden okumaya da hatim denilmektedir. Aynı zamanda hadis kitaplarını okuyup bitirmek de hatim olarak isimlendirilmiştir.

Hatim Adabı

- Hatim, NÂs suresinin okunmasıyla sona ererse de ardından Fatiha ve Bakara suresinin ilk beş ayetinin okunması yeni bir hatme başlangıc sayılmıştır.
- Hatim tamamlandıktan sonra dua edilir.
- Olunun yıkanıp kefenlenmesinden sonra yahut defnedildiği gun veya gece Kur'an okunması veya hatim indirilip dua edilmesi bazı musluman cevrelerde Âdet hÂline gelmiştir.

Hatim Duası

Kur'Ân-ı Kerîm'i başından sonuna kadar okuduktan sonra, yani hatmettikten sonra yapılan duaya "hatim duası" adı verilir.

Resulullah (A.S.M.) "Kim Kur'Ân'ı hatmederse, onun kabul olunmuş bir duası vardır." (Suyûtî Camiu's-Sağîr, II,175) buyurmuştur. Kendisinin de hatimden sonra dua ettiği bildirilmekte ve bu dualardan bazıları nakledilmektedir. Gerek ezberden, gerekse yuzunden Kur'Ân'ı hatmeden kişinin, duasının Allah katında makbul olduğunu ve bir diğer hadislerinde de Allah'ın bu kimselere "cennette bir ağac ihsan edeceğini" haber vermişlerdir. (Suyûtî, CÂmiu's-Sağîr, I, 96)

Enes b. MÂlik'ten rivayet edilen bir hadise gore Hz. Peygamber (asm), hatim yapacağı zaman ehl-i beytini toplar ve hatim duası yapardı (el-Fûrî, Kenzu'l-UmmÂl, I, 392) İbn Mes'ud'un rivayetine gore de, Hz. Peygamber (asm) ehl-i beytini toplar, dua eder, onlar da "Âmîn" derlerdi (Sehavi, Cemalu'l KurrÂ, vd. 34).

İbnu'l-Cezerî, CÂbir b. Abdullah'dan rivayet edilen; "Kur'an sahibinin kabul olunmuş bir duası vardır. Allah isterse onu sahibine hemen dunyada verir, dilerse onu Âhirete bırakır." hadisine işaret ederek, "Kur'an'ı hatmedenin bu hadisin zÂhirî manasına gore, dua etmesi mustehaptır" demektedir. (İbnu'l-Cezerî, Takrîbu'n-Neşr, 194)

Sahabeden Abdullah b. Mesud, Abdullah b. Abbas ve Enes b. MÂlik başta olmak uzere bazı sahabilerin de hatim dualarına katıldıkları, aile fertleriyle birlikte hatim duası yaptıkları rivayet edilmiştir. (DÂrimî, FazÂilu'l-Kur'an, 33) MucÂhid de, sahabenin hatim duasına iştirak etmeye ozel bir onem verdiğini belirtmek uzere "Ashab-ı Kiram, ilÂhî rahmet iner diye hatim esnasında hazır bulunurlardı" demektedir. (Suyûtî, ltkÂn, I, 311)

Hatim duasına gecmeden once NÂs ve FÂtiha sureleri ile Bakara suresinin başından beş Âyet okumak sunnettir. Bu konuda Ubey b. Ka'b: "Resûlullah, Nas suresini okuduğu zaman, Fatiha suresine başlar, sonra Bakara suresinin başından "ve ulÂike humu'l-muflihûn"a kadar okur, hatim duasını yapar, daha sonra da kalkardı" (Suyûtî, ltkÂn, I, 313) demektedir. Resûlullah'ın, Kur'Ân-ı Kerîm'i terkedilmiş bir vaziyette bırakmamak icin boyle yaptığı rivayet edilmektedir (Kurtubî, Tefsir, I, 30).

Peygamberimiz (asm) ve Hatim

"Hz. Peygamber (asm), Ramazan gecelerinde Kur'an'ı Cibril'e arz ederdi." (Buharî, Bed'u'l-Vahy)

"Cibril her sene Peygamberle (asm) karşılıklı olarak Kur'an'ı birbirlerine arz ederler, son senesinde ise bu arz işi iki defa vÂki olmuştur." (Muslim, FedÂilu's-Sahabe, 99)

Peygamber Efendimiz (S.A.V.) Kur'an'ı Ramazan ayında (Cebrail A.S.) karşılıklı olarak baştan sona okumuşlardır. Bu yuzden Kur'an'ın bu ayda sıkca okunması mustehap kabul edilmiştir.

Muslumanlar da o zamandan beri Ramazan ayında genellikle camilerde ve bazı evlerde Kur'an okutup dinlemek suretiyle hatim indirmeyi Âdet hÂline getirmişlerdir. İşte camilerde, ozellikle Ramazan aylarında, hafızlar tarafından okunup, cemaat tarafından dinlenme ve takip edilme şeklinde guzel bir anane olarak yerleşen mukabele, bu aziz hatıradan kalma guzel ve anlamlı bir gelenektir.

Enes b. MÂlik'ten rivayet edilmiştir: Hz. Peygamber (asm): "Âmellerin en hayırlısı, Kur'an okumaya başlamak ve hatmetmektir." buyurmuşlardır (Kurtubî, TezkÂr, 127)

Sahabeler ve Hatim

Abdullah b. Amr şoyle anlatıyor:
Peygamber (sav) bana:
-Kur'an'ı bir ayda hatmet, dedi. Ben,
-Kendimde bundan daha fazlasına guc buluyorum, dedim.
- O hÂlde on gunde hatmet, dedi.
- Kendimde bundan da daha fazlasına guc buluyorum, karşılığını verdim.
Bunun uzerine şoyle dedi:
- Yedi gunde hatmet, daha az bir muddette hatmetme. (Muslim, Savm, 35)

Teravih ve Hatim

Teravih namazını Kur'an-ı Kerîm'i en az bir kere hatmederek kılmak sunnet, birden fazla hatimle kılmak ise bir fazilettir. (Serahsî, Mebsut, 2/146; KÂsanî, Bedaius's-Sanai fi Tertibi'ş-Şerai', 2/276)

Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) Ramazan ayında bir gece mescide cıktı ve mescidin bir kenarında namaz kılan insanlar gordu ve sordu "Bunlar ne yapıyorlar?" orada bulunanlardan biri şoyle cevap verdi "Bunlar Kur'an'ın tamamını ezberleyememiş yani hafız olmayanlar kimseler, Ubeyy b. Ka'b onlara hatimle namaz kıldırıyor." Resulullah (sallallahu aleyhi ve selem) bu cevaba sevinerek memnuniyet ve takdirlerini şu şekilde ifade ettiler: "Doğru yapmışlar, yaptıkları şey ne kadar guzel." (Ebu Davut, Ramazan, 1)

Sahabe doneminde teravihin hatimle kılınmasına onem verilmiştir.

Hz. Omer Kur'an hafızlarından uc kişiyi cağırmış, hepsine Kur'an okutmuş sonra okuma hızlarına gore birisine her rekatta 30, bir diğerine 25 oburune de 20 ayet okuyarak hatimle teravih namazı kıldırmalarını istemiştir. (Abdurrezzak, Musannef, 4/261)

Sahabeden sonraki donemlerde de teravihin hatimle kılınmasına onem verilmiştir.

Omer b. Abdilaziz karilere (Kur'an hafızları) her rekatta on ayet okuyarak teravih namazını hatimle kıldırmalarını emretmişti. (Said İbn Sahnun, el-Mudevvenetu'l-kubra, 1/194, İbrahim Halebî, Multeka'l-Ebhur, (Ta'lik: Vehbi Suleyman el-Gavci) 1/120)

İmam-ı A'zam'ın Ramazan'da gunduz bir hatim, teravihte de bir hatim olmak uzere toplam altmış bir defa Kur'an'ı hatmettiği rivayet edilmektedir. (Tahtavi, Haşiye ala meraki'l-felah şerhi nuri'l-izah,s.337)

Muhammed b. İsmail el-Buhari, Ramazan ayının ilk gecesinde ashabı, eşi dostu talebeleri toplanır onlara teravih namazı kıldırırdı. Her rekatta yirmi ayet okuyarak hatmederdi. Ayrıca gecenin yarısından başlayarak son ucte birine kadar olan zaman diliminde Kur'an okur ve bu şekilde de her uc gecede bir hatmederdi. Gunduz de her gun bir hatim indirir, hatmi de iftar vaktinde bitirir ve "her hatim yapıldığında mustecap (kabul olunan) bir dua vardır" derdi. (Beyhaki, Şuabu'l-imÂn, 2/416)

kaynak:cuzmatik
__________________