GAZİANTEP
GENEL BİLGİLER

Guneydoğu Anadolu Bolgesinin en eski kultur merkezlerinden birisi olan Gaziantep, MO 4000 yıllarına kadar uzanan ve ilk uygarlıkların doğduğu, Mezopotamya ve Akdeniz arasında, tarihi İpek Yolu uzerinde konumlanmıştır.

Muzeler ve Oren yerleri
Muzeler
Arkeoloji Muzesi
Adres: İstasyon Cad. - Gaziantep
Tel: (342) 231 11 71
Faks: (342) 210 30 17

Etnografya Muzesi
Adres: Eyuboğlu Mah. Hanifioğlu Sok. No: 64 - Gaziantep
Tel: (342) 230 47 21
Hasan Suzer Etnografya Muzesi
Orenyerleri
Belkız-Zeugma - Nizip/Belkıs
Yesemek - İslahiye/Yesemek
Tilmen - İslahiye/Tilme
Duluk Orenyeri - Şehit Kamil/Duluk
Belkıs/Zeugma
Belkıs/Zeugma Antik Kenti, Gaziantep ili, Nizip İlcesi , Belkıs Koyu sınırları icerisinde Fırat Nehri'nin kıyısında yer alır. Yaklaşık 20 bin donumluk bir arazi uzerine kurulmuş olar Belkıs/Zeugma Antik Kenti; Fırat'ın gecilebilir en sığ yerinde olması, askeri ve ticari bakımdan cok stratejik bir bolge olması nedeniyle tarihin her doneminde onemini korumuştur.80 bin nufusu ile doneminin en buyuk kentlerinden biri olan Belkıs/Zeugma , tarihin değişik donemlerinde değişik isimlerle anılmıştır.


Buyuk İskender'in generallerinden ve daha sonra Suriye Kralı da olan Selevkos Nikator kendi adıyla, Fırat nehrinin adını birleştirerek M.O.300 yılında burada Selevkos Euphrates ( Fırat'ın Silifkesi ) adında bir kent kurar. Daha sonraları M.O.1.yy.'da kent Roma hakimiyetine girer .Bu hakimiyet değişikliğiyle birlikte kentin adı da değişerek kopru, gecit anlamına gelen ve butun dunyada bilinen şekliyle " Zeugma" adını alır. Roma İmparatorluğu'nun 4.Skitia Lejyon Garnizonu'nun burada konuşlandırılması ve ticaret sebebiyle kısa zamanda 80 bin nufusa ulaşan Zeugma'da Fırat manzaralı yamaclara villalar inşa edilir. 80 bin kişilik nufus Zeugma'yı dunyanın en buyuk kentlerinden biri haline getirir. Orneklemek gerekirse Zeugma , komşusu sayılan Antakya (Antiokheia) ile Mısır'daki İskenderiye'den ( Aleksandreia) 'dan daha kucuk, Atina (Athena) ile aynı buyuklukteydi. Pompei ve şimdi dev bir metropol olan Londra (Londinum) 'dan ise birkac kat buyuklukteydi.Unlu coğrafyacı Strabon da Zeugma'dan
bahsetmektedir. Hellenistik donemde Selevkos Nikator zamanında Zeugma'da onemli imar faaliyetleri yapıldığı bilinmektedir. Kentteki Akropolun uzerine kader tanrıcası Thyke'nin bir tapınağı yapılmıştır. Bu tapınak halen toprak altındadır. Zeugma Antik Kenti kendi şehir sikkesi de basmış Roma Kentlerinden biridir. Sikkeler uzerine bir tarafına Thyke tapınağı , diğer tarafına da gucluluğu simgeleyen Roma Kartalı motifi basılmıştır.

Duluk
Gaziantep kent merkezinin 10 km. kuzeyinde bugunku Duluk koyunde tarihi İpek Yolu'nun uzerinde bulunan bu antik kentte bulunan Şarklı Mağarada M.O. 6 bin yıllarında insanların yaşadığına dair taştan yapılmış aletler bulunmuştur.Tarihte Doliche olarak bilinen kent Hitit'lerin baş tanrısı Teşup'un din merkezi olmuştur. Duluk koyunun icinde ve cevresinde bir cok kaya mezarları ve kaya kiliseleri ziyarete acılmıştır.


Karkamış Harabeleri
Karkamış harabeleri bir kısmı Suriye sınırında bulunan Karkamış ilcesinin guneyine duşen gecmişi Neolitik donemlere dayanan yerleşim merkezi olduğu belirlenmiştir.Gılgamış Destanı, Gec Hitit doneminde Karkamış şehrinin ortostatlarında tasvir edilmiştir. Buradan elde edilen eserler gunumuzde Ankara Anadolu Medeniyetleri Muzesi'nde sergilenmektedir

KALELER
Gaziantep Kalesi
Gaziantep Kalesi, Turkiye'de ayakta kalabilen kalelerin en guzel orneklerinden birisidir.Kalenin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı hususunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.Roma doneminde bir gozetleme kulesi olarak yapıldığı, zaman icerisinde genişletildiği ve bugunku bicimini Bizans İmparatoru Justinyanus doneminde M.S. 6. yuzyılda aldığı yolunda bilgiler vardır. Kalenin uzerinde hamam kalıntıları, sarnıclar, mescit ve ceşitli yapı kalıntıları bulunmaktadır.


Rumkale
Bu tarihi yapının onceleri adı Hromgla iken bozularak Rumkale denilmiştir. Stratejik konumundan dolayı Asur cağından beri yerleşildiği, hatta burasının Asur Kralı III. Salmanassar tarafından M.O. 855'de zapt edildiği bildirilen "Şitamrat" olduğu, fakat esaslı olarak M.O. 9. yuzyıl sonlarında Gec Hitit doneminde tahkim edildiği zannedilmektedir.
Fırat ve Merzimeri in kıyılarından itibaren yukselen eteklerde bir dış sur ve kompleks odalardan oluşan bir gecidi ile iceri girilmektedir. Sur bedeninin inşasında bazı kesimlerde kayalık yapının dik ucurumlar gosteren topografyasından azami olcude yararlanılmıştır. Halen mevcut taş yapılarda, en eski donem olarak Gec Helenistik izler ile Roma donemi mimarisi algılanmaktadır. Ayaktaki mimari kalıntılar ise, Gec Roma ve Ortacağ karakteri taşımaktadır..
Bunların en ilginci, geniş ve silindirik bir havalandırma kuyusu ile bu kuyunun kenarından helezonik bir yolla aşağı giden ve Fırat sevivesinin altına kadar inerek su ihtiyacını karşılayan sistemdir. 11. yuzyılda Urfa Haclı Kontluğu doneminde Hromgla’nın onemli bir merkez olduğu bilinmektedir. HÂvarilerden Yohannes'in, burada bir sure inzivaya cekilerek İncil'in musveddelerini kopya ettiği ve sakladığı, daha sonra bulunan kopyaların Beyrut'a kacırıldığı soylenmektedir.

Ortacağ'da Ermenilerin "Hromkla, Suryanilerin ise Kala-Rhomata ismiyle andıkları kale-kent, XII. yy sonlarında Memlukların eline gecmiş ve Kal-at el Muslimin adı verilmiştir. Merc-i Dabık savaşından sonra Osmanlılar'ın eline gecen Rumkale, Halep Eyaletinin Birecik Sancağına bağlı bir kaza haline getirilmiştir.
Rumkale'de halen Turk-İslam donemine ait bazı yapılar ile harap vaziyette bir de Mescit bulunmaktadır. İlk yapımından itibaren Fırat boyunun guvenliği icin kullanıldığına şuphe olmayan kalede sivil ogelerden cok askeri karakterler hissedilmektedir.
Samsat ile Rumkale arasındaki Fırat Vadisi, ilk kullanımının prehistorik donemde olduğu şuphe goturmeyen mağaralarla doludur. Zaman zaman bir koridor izlenimi veren dik yamaclarda halen de gorulebilen mağaralar ise, Roma doneminde mezar odaları olarak kayaya oyulmuş olan mekanlardır. Bunların bircoğu daha sonradan, ozellikle de Haclı seferleri sırasında Fırat boylarının korunması icin araları acılıp gecitlerle yatay ve merdivenlerle dikey olarak birleştirilip savunma mekanları haline getirilmiştir.

Camiler, Turbeler, Kiliseler
Şeyh Fethullah Cami, Boyacı Cami, Omeriye Cami ve Ahmet Celebi Camileri onemli camileridir.
1860 yılında Fransız Misyonerler ve III. Napolyon'un yardımıyla inşa edilen Kendirli Kilisesi gorulmeye değerdir. İlde yer alan Okkeşiye Hazretleri, Yuşa Peygamber ve Pirsefa Hazretleri Turbesi gorulmeye değer turizm cekim merkezleridir.

Mimari
Geleneksel Antep Mimarisi ve Evleri
Gaziantep’in gecmişten gunumuze tarih icindeki oluşumuna bakıldığında koklu ve zengin bir mimarisi olduğu gorulur. Kent karakterindeki yapıları, konutlar, camiler, hanlar, hamamlar dır. Bu kagir yapıların fonksiyonların oluşumunda yorenin iklimi topoğrafik ozellikleri, bitki ortusu ve sosyal yaşantıları etkili olmuştur. Yazların cok sıcak gecmesi nedeniyle mimaride avlu anlayışı hakimdir. Zamanın buyuk bir bolumunun avluda gecmesi nedeniyle buraya “hayat” denmektedir.

Sokaklar dar ve golgelidir. Bazı yerlerde kabaltı denen altı yol ustu konut olan mekanlar vardır. Gunumuzde Kabaltı yapılardan sadece altı tane kalmıştır. Sokakları dik olarak kesen cıkmaz sokaklara da “dehliz” denmektedir


Antep evleri; yuksek duvarlar arkasında, diş mekanlardan mumkun olduğunca soyutlanmış yapılardır. Evlerin ,kinci, katında sokağa bakan konsol cıkıntılarına koşk denir. Dışı metalle kaplanan bu tur yapılar koşklu ev dite adlandırılır. Genelde iki katlı ve avluya donuk yapılardır.
Sıcak yaz gunlerinde golgeli mekanlardır. Sofaya acılan odalar cok işlevli ozelliğe sahip mekanlardır. Odada yatakların konduğu doşeklik, yemek kapları icin kubbiye adı verilen dolap nişleri de vardır. Bunlar nacar denen cok guzel ahşap işciliğine sahiptir.

Hanlar
Tarihi İpek Yolu guzergahında bulunan Gaziantep'te bu donemden kalma pek cok han ve kervansaray bulunmaktadır. Tuz Hanı, Şire Hanı, Tutun Hanı, Hışva Hanı, Mecidiye Hanı, Emir Ali Hanı, Anadolu Hanı, Kurkcu Hanı, Belediye Hanı, Elbeyli Hanı, Yeni (Yuzukcu) Han, Hacı Omer Hanı ve Millet Hanı onemlileridir.
Mesire Yerleri
Gaziantep'te bahar ve yaz mevsimlerinde havanın sıcak olduğu gunler şehrin sıcaklığından ve gurultusunden uzakta, tabiatla baş başa kalmak icin "Sahre" adı verilen ailece ve akrabalarla birlikte yemekli kır gezileri duzenlenir. Kır gezilerinde şehir dışındaki bağ evlerine, gezi ve mesire yerlerine gidilir.
Bu gezi ve mesire yerlerinden bazıları Dulukbaba Ormanları, Karpuzatan(Oğuzeli) , Kavaklık, Dutluk, Nafak, Burc Ormanları, Burc Goleti, Buyukşahinbey Kasabası (Korkun) , Nizip Karpuzatan ve Cifte Havuzlardır

Turizm Bakanlığı Sitesinden Alıntı Yapılarak Duzenlenmişdir
__________________