Hz. Mûs doneminde yaşamış ve peygamber olması kuvvetle muhtemel, hikmet ve ilim sahibi bir şahsiyet.

Kur'Ânı Kerîm'de, Hızır (a.s.)'in isminden acıkca bahsedilmez. Ancak Kehf Sûresi'nin 60-82. Âyetlerinde yer alan Hz. Mûs ile ilgili kıssadan "Katımızdan kendisine bir rahmet verdiğimiz ve kendisine ilim oğrettiğimiz kullarımızdan bir kul..." (18/65) diye sozu edilen şahsın Hızır (a.s.) olduğu anlaşılmaktadır. Cunku bizzat Peygamber Efendimizden gelen sahîh hadislerde bu şahsın Hızır olduğu acıkca belirtilmiştir (bk. BuhÂrî, ilm 16, 44, Tefsîru'l-Kur'Ân, Tefsîru Sûrati'l-Kehf 2-4; Muslim, FedÂil 170-174).

Bu rivayetlere gore bir gun Hz. Mûs isrÂil oğulları arasında vaaz ederken ona kendisinden daha hikmet ve ilim sahibi kimsenin olup olmadığı sorulmuştu. Hz. MusÂ: "Hayır, yoktur!" diye cevap verince CenÂb-ı Hak bir vahiyle Hz. MûsÂ'y Mecme'u'l-Bahreyn'de (iki denizin kavuşum yerinde) kullarından salih bir kul olan el-Hadir (Hızır)'in kendisinden daha Âlim olduğunu bildirdi. Bunun uzerine Hz. Mûs hizmetinde bulunan genc bir delikanlı ile Hızır'i bulmak uzere uzun bir yolculuğa cıktı. ikisi, iki denizin birleştiği yere ulaşınca, yolculukta yemek uzere azık olarak yanlarına aldıkları balıklarını unutmuşlardı ve Balık bir delikten kayıp denizi boylamıştı. Hz. Mûs oradan bir sure uzaklaştıktan sonra yemek icin delikanlıdan balığı cıkarmasını istediği zaman balığın denize dalıp kaybolduğunu fÂrk ettiler. Hz. MûsÂ'nın Hızır'ı bulmasının alÂmeti, bu balığın kaybolması olduğundan derhal oraya geri donduler ve orada Hızır (a.s.)'i buldular. Bundan sonra Hz. Musa'nın Hızır ile, Kehf Sûresi 66-82. Âyetlerinde anlatılan yolculuğu başladı.

Hz. Musa'nın yolculuğunda azık olarak taşıdığı balığın Mecme'u'l-Bahreyn'de denize dalıp kaybolması, bazı rivayetlerde ve ceşitli İslÂm milletlerinin folklorunda, bu arada Turk folklorunda da bu suyun Âb-i hayat olduğu, oluleri bile canlandıran, icenleri olumsuzleştiren bir hayat iksiri olduğu seklinde izah olunmuş, burada balığın canlanıp denize dalması meselesinde bir peygamberin hayatının ve CenÂb-ı Hakk'ın kudretinin soz konusu olduğu unutulmuştur. Buna bağlı olarak, Mecme'u'l-Bahreyn bolgesinde yaşayan birisi olarak Hızır (a.s.)'a da olumsuzluk isnÂd edilmiş ve kendisine beser ustu gucler ve yetkiler verilmiştir.

Hızır aleyhisselÂma verilen ilmin mahiyetini anlayabilmek icin Musa (a.s.) ile olan yolculuğunu Kur'Ân-ı Kerîm kısaca şoyle anlatır: Hızır (a.s.), yolculukta karşılaşacakları olaylara Musa peygamberin sabredemeyeceğini kendisine hatırlatmış ve O'ndan sabır icin soz almıştır (el-Kehf,18/66-70). Once deniz sahilinde, yolculuk icin bir gemiye binmişlerdi. Hızır (a.s.) bir balta ile gemiyi delince kaptan tamir icin geri donmek zorunda kalmıştır. Musa (a.s.) sabredemeyip soyle demiştir: "Gemiyi, yolcularını boğmak icin mi deldin? Doğrusu cok kotu bir iş yaptın" (el-Kehf; 18/71). Yolculuğun sonunda, ilk bakışta gorunmeyen ve perde arkası bilgi niteliğindeki sebebi Hızır (a.s.) şoyle belirtir: "O, deldiğim gemi, denizde calışan birkac yoksulundu. Onu kusurlu yapmak istedim. Cunku gemi yolculuğa devam ederse, ileride her sağlam gemiye el koyan bir kral (deniz korsanları) vardır" (el-Kehf, 18/79). Yolculuk sırasında, diğer cocuklarla oynamakta olan bir cocuğu oldurdu. Musa (a.s.): "Kısas olmadan, masum bir cana nasıl kıyarsın? Doğrusu cok kotu bir iş yaptın, dedi" (el-Kehf,18/74). Kucuk cocuğun bu erken yaşta vefat ettirilme sebebi Hızır (a.s.) tarafından şoyle acıklandı: "Oldurduğum erkek cocuğa gelince; onun anne ve babası mu'min kimselerdi. ileride onları isyan ve inkÂra suruklemesinden korktuk istedik ki, Rableri bu olen cocuk yerine kendilerine ondan daha temiz ve daha merhametli birini versin" (el-Kehf, 18/80,81). Burada CenÂbı Hak'kın, anne-babanın hayırlı kimseler olması sebebiyle, ileride kendilerini uzecek, buyuk sıkıntılara sokacak bir cocuğu erken yasta vefat ettirip, onun yerine daha hayırlı bir evlÂdın verilmesinin, gercekte o aile icin " hayır" olduğuna işaret ediliyor.

Yolculuğun ucuncu merhalesi Kur'an'da soyle anlatılır: "Musa ve salih kul yollarına devam ettiler. Sonunda bir koye varıp, halkından yiyecek istediler. Halk ise onları misafir etmek istemedi. Musa ve salih kul, orada yıkılmak uzere olan bir duvar gorduler, Salih kul hemen onu doğrultuverdi. Bunun uzerine Musa: "isteseydin buna karşılık bir ucret alırdın, dedi. Salih kul şoyle dedi: işte bu seninle benim aramızın ayrılması demektir. Sabredemediğin şeylerin icyuzunu sana anlatacağım" (el-Kehf, 18/77,78). Evi, ucretsiz tamir etmesini salih kul (Hızır) soyle acıklar: "Bu ev, şehirde iki yetim cocuğun idi. Duvarın altında kendilerine ait bir hazine vardı. Bunların babaları salih bir kimseydi. Rabbin, onların ruştlerine erip, hazinelerini bizzat kendilerinin cıkarmalarını istedi. Bu Rabbinden bir rahmettir. Ben bunları kendiliğimden değil, AllÂh'ın emriyle yaptım. işte, sabredemediğin şeylerin icyuzu budur" (Kehf 18/82).

Bu hikmetlerle dolu yolculuktan, insanların gunluk hayatta karşılaştıkları bir takım olayların, bazan buyuk felaketlerin bir gorunen yuzunun bir de asıl perde arkasının bulunduğu anlaşılmaktadır. Bazen şer olarak gorulen olayların arkasından buyuk hayırların ortaya cıktığı gorulmektedir. Âyet-i Kerîmelerde soyle buyurulur: "Hoşumuza gitmediği halde, savaşmak size farz kılındı. Belki de hoşumuza gitmeyen bir şey sizin icin daha hayırlıdır. belki hoşunuza giden bir şey de sizin icin daha kotudur. Allah bilir siz ise bilmezsiniz (el Bakara, 2/216). "... Eğer karılarınızdan hoşlanmıyorsanız. olabilir ki, hoşunuza gitmeyen bir şeyde Allah, sizin icin cok hayır takdir etmiştir. " (en-NîsÂ, 4/19). Rasûlullah (s.a.s.), Hızır(a.s.)'in ilmiyle ilgili olarak, gemi yolculuğu sırasındaki bir konuşmayı soyle nakleder: "Bir serce, denizden gagasıyla su alıp, gemiye konmuştu. Hızır (a.s.) bunu Hz. Musa'ya gostererek şoyle dedi: Allah'ın ilmi yanında, benim ve senin ilmin, su sercenin denizden eksilttiği su kadar bir şeydir" (BuhÂrî, ilm, 44, (el-EnbiyÂ, 27, Tefsîru Sûre 18/2; Muslim, FezÂil, 180; Ahmet b. Hanbel, Musned, II, 311, V, 118; bilgi icin bk. Ibn Kesîr, Tefsîru'l-Kur'Âni'l-Azîm, İstanbul 1985, V,172-185).

ALINTIDIR beyendiğim bir yazı olduğu icin sizlerle paylaşmak istedim.
__________________