Evlenilecek eşlerde aranan vasıflar nelerdir ?

Erkeğin, evleneceği kızı secmesi, kız velisinin de damat adayını secmek icin dikkatli davranması, kurulacak yuvanın selÂmeti ve doğacak cocukların sıhhati ve terbiyesi acısından cok muhimdir. Gelin ve damat namzetlerinin tayininde dikkatli olunmasını tavsiye eden Sevgili Peygamberimiz, "İnsanlar iyilik ve kotulukte madenler gibidir"(1) buyurarak bizleri ihtiyata davet etmektedir. Hz. Omer, kendisine cocuğun babası uzerindeki hakkını soran bir oğluna şu uc şeyi sayar: 'Temiz ve iyi ahlÂklı bir anne sec, guzel bir isim koy ve ona Kur'Ân oğret." (2)

Her şeyden once, evlilikte esas maksat hayırlı bir neslin vucuda gelmesidir, insanın bazı muhtemel gunahlara girmesine mani olması ve duzenli bir hayata kavuşması icin de ayrıca ehemmiyeti vardır. Yoksa sırf nefsin arzusundan kaynaklanan ve sadece gecici bazı zevklerin tatmini duşuncesine dayanan bir teşebbusun ilerisi icin devamlı bir rahatsızlık unsuru olacağı şuphesizdir.

İmam-ı Gazali dinimizin bu husustaki prensiplerini sayarken ilk iki maddeye

(1) dindarlık,
(2) guzel ahlÂkı

koymuştur.(3) Aile yuvasının ileride bozulmaması icin eşler arasındaki denklik buyuk ehemmiyet arz etmektedir. Dindar bir kız ile hevaî bir erkeğin denk olmayacağı muhakkaktır. Boyle bir evliliğin ileride bozulma ihtimali kuvvetlidir. Cunku dunyaları ayrı iki insan arasında uyumun sağlanması cok defa mumkun olmamaktadır. Aynı şekilde, dindar bir erkeğin, dindar olmayan, davranış ve hareketlerini İlÂhî emirlere gore tanzim etmeyen bir kadınla evlenmesi ve hayat arkadaşlığı kurması beraberinde pekcok problem getirdiği gibi, boyle bir yuvanın da devamı zor olur. İşte İslÂmiyet, sonradan olabilecek hadiseleri onceden tedbir olarak engellemektedir. Boylece cemiyet nizamını sağlam esaslar uzerinde devam ettirmektedir.

Bu hususa dikkatimizi ceken Peygamberimiz (a.s.m.) mu'minlere şu tavsiyede bulunur:


"Kadınlarla dort hasletleri icin evlenilir: Malı icin, asaleti icin, guzelliği icin ve dini icin. Sen dindar olanı tercih et, mesut olursun."(4)


Kadının diğer vasıfları yanında, bilhassa dinî cihetine ağırlık verilmesi bir Peygamber tavsiyesidir. Dolayısıyla, Muslumanın da goz onune alması gereken en hayatî noktadır.

Peygamberimiz, Hz. Omer'in "İhtiyacımızı gidermek icin ne gibi mal elde edelim?" diye sorması uzerine şu tavsiyede bulunurlar: "Malın en faziletlisi zikreden bir dil, şukreden bir kalb ve Âhireti ile ilgili [İslÂmî] hizmetlerde ona yardım eden imanlı bir hanım."(5)

Kocasına İslÂmî hizmetlerde destek olan hanımı, Peygamberimiz, dunya servetinin en muhimlerinden birisi saymıştır.

Bu noktadan sık sık ikazlarda bulunan Peygamberimiz şu sozlerinde daha da dikkatli davranılmasını istemektedir: "Kadınları [sırf] guzellikleri icin nikahlamayınız, Cunku onların guzellikleri onları tehlikeye atabilir. [Sadece] malları icin de nikahlamayınız. Cunku mallan onları azdırabilir. Dindar olanını nikahlayın. Şuphesiz, burnunun bir kısmı kesik, kulağı delik ve teni siyah dindar bir cariye, dindar olmayan bir kadından efdaldir."?

Evlenecek kadında dindar olma şartı arandığı gibi, kız velîsinin de erkekte oncelikle dinî tarafını araması bir vazifedir. Kızlarını verecekleri adamda sadece guzellik, zenginlik ve makam gibi ustunlukler arayıp, dinî cihetine itibar etmeyen kimseler bozgunculuğa ve fitneye meydan vermiş olurlar.

Kızının talipleri olan bir adam Hasan-ı Basrî'ye gelerek "Kızımı nasıl bir kimseye vereyim?"diye fikrini sorar. Hasan-ı Basrî de, "Allah'tan korkan bir adama ver.Cunku boyle bir kimse kızını severse ona iyilikte bulunur, şayet ondan nefret duyacak olsa zulmetmez" buyururlar.(6)

"Şer'an, koca karıya kufuv olmalı, yani birbirine munasip olmalı" diyen Bediuzzaman Hazretleri de devamında, "Bu kufuv ve denk olmak, en muhimmi diyanet noktasındadır. Ne mutlu o kocaya ki, kadınının diyanetine bakıp taklit eder, refikasını hayat-ı ebediyede kaybetmemek icin mutedeyyin olur. Bahtiyardır o kadın ki, kocasının diyanetine bakıp 'Ebedî arkadaşımı kaybetmeyeyim' diye takvaya girer" demektedir.(7)

Her iki taraf dindarlık cihetini nazara aldıktan sonra,tabiî olarak, diğer yonlere de ehemmiyetine gore yer verir. Kadında aranan başka bir vasıf da iyi huylu ve temiz ahlÂklı olmasıdır. Zaten dinî hayatına dikkat eden kadınların ekserisi, İslÂm ahlÂkını yaşamaya calışacaktır.

Kadının erkek hakkında fikir ve tercihi de unutulmamalı, ihmal edilmemelidir. Cunku omur boyu surecek ve sonsuz hayatta da devam edecek bir beraberlik olacaktır.

Dikkate alınması gereken diğer bir husus da kadının mehrinin az olmasıdır. Yani fazla masrafa yol acmayan bir cevreden alınmasıdır. Bugun hÂl bazı bolgelerimizde bir cahiliye Âdeti olan başlık parası nikÂh yolunun kapanmasına sebep olmaktadır.

İslÂm Âlimleri, hayırlı ve faziletli bir namzetin fakirliğinin karı-koca arasındaki denklige mÂni ve nikÂha zarar veren bir durum olmadığını acıklamaktadırlar." O halde, eşler arasında karşılıklı rıza olduktan sonra zenginlik ve fakirlik noktasındaki bir dengesizlik evliliğe ciddî bir engel teşkil etmez.

Bunun yanında, dindarlığı ve ahlÂkı istenen vasıfta olduktan sonra, kadının zengin bir aileden olması, malî cihetten yeterli bulunması da ayrı bir tercih sebebi olabilir. Hadiste de bu şık ayrı bir hususiyet olarak zikredilmiştir.


1. Musned, 2: 539.
2. Terbiyetu'l-EvlÂd, 1: 38.
3. ihya, 2: 38.
4. İbni MÂce, NikÂh: 6.
5. Tirmizî, Tefsiru'l-Kur'Ân.- 48, IbnİMÂce, NikÂh: 5.
6. İhya, 2: 43.
7. Lem'alar, s. 186.

Kaynak : Mehmet Paksu, Kadın, Aile, Hayat, Nesil Yayınları
__________________