Dua kulluğun simgesi ve başlı başına bir ibadet olduğuna gore, sadece insana has bir olgu değildir. Bu yonuyle kainattaki butun mahlukat onunla ilgilidir. Toprağın bağrına atılan bir tohum, catlamak, başını topraktan cıkarmak ve guneşe doğru filizlenmek icin dua eder. Ama biz onun dilini anlamayız. Yumurtaları uzerinde yatan kuş, yavruları icin dua eder. Ama kendi lisanında. Ağaclar, mevsimi geldiğinde meyve vermek icin dua ederler. Ama insan bunun farkında değildir.

İşte muminin kainata bakışı budur. Kur'an-ı Kerim'de buyrulur ki

"Kainatta hicbir şey yoktur ki hamd ile Allah'ı tesbih etmesin, Onu anmasın, Ona dua etmesin. Fakat siz onların bu tesbihlerini, zikirlerini, dualarını fark etmiyorsunuz." (İsra, 17/44)

“Hicbir şey yoktur ki Allah’ı tespih ve Ona hamd etmesin,” mealindeki Âyet-i kerimede gecen “şey” tabiri, canlı-cansız her varlığı icine alır. Her şey Onu tespih eder ve Ona medih ve senada bulunur.

Yine Kur'an'da Allah korkusundan yarılan, dağlardan yuvarlanan taşlardan bahsedilir. Gok gurultusunun hamd ile Allah'ı tesbih ettiğinden bahsedilir. Peygamber Efendimiz (asm)

"Bu dağ Uhud'dur. O bizi sever biz de onu severiz."

buyurur. Yine Peygamberimiz (asm) hayvanların kendi dillerince Allah'ı andığını soyler. Evet Allah'tan korkan taşlar, insanları seven dağlar, Allah'ı zikreden canlı veya cansız mahluklar. Muminin kainata bakışı budur. Biz bu mahlukatın dillerini anlasaydık fırtınalı denizin "Ya Celil, Ya Celil" diye zikrettiğini duyacaktık. Dillerini anlasaydık, kedilerin "Ya Rahim, Ya Rahim" diye dua ettiğini işitecektik. Yani sozun kısası sadece insanlar dua etmez. Butun mevcudat, butun varlık kendi dilinde dua eder.

Yeryuzunde insan dışındaki canlılara baktığımız zaman esas olarak uc şekilde goruruz:

- Dik olarak ayakta duranlar: Bitkilerin coğunluğu ile iki ayaklı hayvanlar gibi.

- Yarı ayakta, yani, eğik olarak duranlar: Dort ayaklı hayvanlar gibi.

- Yerde surunenler: Surungen hayvanlarla bÂzı bitki ceşitleri gibi.

Bu saydığımız mahlûklar, yukarıdaki Âyetin ifade ettiği ibÂdetlerini, bulundukları şekilleriyle yapmaktadırlar.

Kur'an'ın bildirdiğine gore kainatta canlı cansız her şey Allah'ı zikir ve tesbih eder. Kur'an'da, yerde ve gokte bulunan her şeyin Allah'ı tesbih ettiği haber verilmiştir:

"Goklerde ve yerde bulunan her şey Allah'ı tesbih etmiştir. O, Aziz'dir, Hakîm'dir." (Hadîd, 57/1).

Ayetteki "Her şey Allah'ı tesbih etmiştir" ifÂdesi, ceşitli şekillerde yorumlanmıştır. Canlı varlıkların Allah'ı tesbih etmeleri, O'nun her ceşit noksanlıklardan ve yuce şanına yakışmayan şeylerden berî olduğunu dil ile ifade etmeleridir. Butun alimler, canlı varlıkların Allah'ı bu şekilde tesbih ettiklerini soylemişlerdir. Fakat, canlı olmayan varlıkların Allah'ı tesbih etmeleri hususunda farklı goruşler ileri surulmuştur. Bazı alimlere gore, canlı olmayan varlıkların Allah'ı tesbih etmeleri, O'nun yaratıcılığına, gucunun her şeye yettiğine delil olarak gosterilmeleridir. Bu şeylerin varlığı, Allah'ın yuceliğini gostermektedir. Onların bu hali, tesbihleridir. Bazı alimler de, cansız varlıkların canlı varlıklar gibi Allah'ı zikrettiklerini soylemişler ve bu hususta delil olarak da yukarıda gecen şu ayeti gostermişlerdir:

"Yedi gok, arz ve bunların icinde bulunanlar, O'nu tesbih ederler. O'nu ovgu ile tesbih etmeyen hicbir şey yoktur, ama siz onların tesbihlerini anlamazsınız. O, Halîm'dir, cok bağışlayandır." (İsrÂ, 17/44).

Bu goruşu savunan alimlere gore, cansız sanılan her şeyde, insanların fark edemedikleri bir canlılık vardır. Butun eşya, atomlardan meydana gelmiştir. Atomun cekirdeği etrafındaki elektronlar, akla şaşkınlık verecek bir hızla donmektedir.

Diğer bazı Âlimlere gore ise, kÂinattaki her şey, canlı ve cansız butun varlıklar, Allah'ın emrindedirler. Yuce Allah, dilediği gibi bu varlıklarda tasarrufta bulunur. Her şey onun emrinin karşısında teslimiyet icerisindedir. Onların tesbihleri, bu teslimiyetleridir (Muhammed Ali es-Sabûnı, Safvetu't-TefÂsîr, İstanbul 1987, III/319 vd.).


Kaynak
__________________