Sitemizdeki aynı konuları tekrar etmeden kısaca sizin istediğiniz soruya cevap vermeye calışalım:

a. İmam Azam’a gore, İman, artma ve eksilme kabul etmez. İman ne artar ne de eksilir. (bk. el-Vasiyye s, 72)

b. İmam Malik şoyle der: İman soz ve ameldir artar ve eksilir. (Tertibu-l-Medarik , 2/47)

c. İmam şafii’ye gore, iman soz ve ameldir, artar ve eksilir. (bk. İbn Abdul-ber, el-intiksa, s.81; Beyhakî, Menakıbu’ş-şafiiye, 1/387-93)

d. İmam Ahmed’e gore iman soz ve ameldir, artar ve eksilir. (bk. Ahmed b. Hanbel, Usulu’s-Sunne, 1/34)

e. Cumhura gore: İman artar ve eksilir. (Acurri eş-Şeria s, 117; İbn Batta, el-İbanetu-l-Kubra 2/813; Nevevi Şerhu Muslim, 1/146)

İmama Beğavi de şoyle demektedir: “Sahabeler tabiinler ve onlardan sonra gelen ehl-i sunnet alimleri amellerin imandan bir cuz olduğu konusunda goruş birliği icindedirler. Onlara gore, İman soz, amel ve akidedir. İtaat ile iman artar, isyan ile eksilir” (el-Beğavi Şerhu-Sunne 1/38)

- Ozetle şunu soyleyebiliriz ki, İmanın artması-eksilmesi konusundaki alimlerin farklı goruşleri, lafzidir, hakiki değildir. Aslında her iki taraf da aynı şeyi farklı cumlelerle ifade ediyor. Bu iki goruşun ortak paydasını teşkil edecek bir ozeti şoyle arz etmekte fayda vardır:

İman, inanılması gereken hususlar (iman esasları) acısından artmaz ve eksilmez. Bir kimse iman esaslarının hepsini kabul edip de, bir veya bir kacına inanmasa mesel meleklere inanmasa veya namazın farz yahut adam oldurmenin haram oluşunu inkÂr etse, iman etmiş sayılmaz. Bu durumda iman gercekleşmediğinden artması ve eksilmesi soz konusu olamaz. Herkes aynı hususlara iman etmekle yukumludur. İnanılacak esaslar konusunda bilginle cahil, peygamber olan ve olmayan, kadınla erkek arasında hicbir fark yoktur.

İman, guclu veya zayıf olma acısından farklılık gosterir. Kiminin imanı kuvvetli kiminin zayıftır. Kiminin imanı tam anlamıyla icine sinmiş, kimininki yuzeysel kalmıştır. Kimininki işitme ve duşunmeye bağlı bilgi ve inanc seviyesinde, kimininki gormeye dayalı bilgi ve inanc seviyesinde, kimininki de yaşamaya, gonulden duymaya ve ic tecrubeye dayalı bilgi ve inanc seviyesindedir. İmanda bu ceşit bir farklılığın bulunduğuna Âyet ve hadislerde de işaret edilir. Hz. İbrÂhim, oluleri nasıl dirilttiğini gostermesini Allah'tan istemiş, Âyette buyurulduğu gibi yuce Allah'ın "inanmadın mı?" sorusuna "(gozumle de gorerek) kalbim tam yatışsın diye" (Bakara 2/260) cevabını vermiştir. Boylece onun Allah'ın oluleri nasıl dirilttiğini gordukten sonraki imanının onceki imanından daha guclu olduğu belirtilmiştir.

Kur'Ân-ı Kerîm'deki "İman etmiş olanlara gelince (her inen sûre) daima onların imanını artırmıştır." (Tevbe 9/124); "O, muminlerin yureklerine imanlarını katmerli bir imanla artırmaları icin mÂnevî kuvvet indirendir" (Fetih 48/4); "Muminler ancak onlardır ki, Allah anıldığı zaman yurekleri titrer. Allah'ın Âyetleri kendilerine okunduğu zaman bu onların imanını artırır" (EnfÂl 8/2) anlamındaki Âyetler ile bu konudaki hadisler, imanın kuvvet, kalbin derinliklerine nufuz yonuyle farklı seviyelerde olabileceğini, nitelik yonuyle artma ve eksilme gosterebileceğini ifade etmektedir.

Kaynak
__________________