Halihazırda kullanımda olan "dar" yapay zeka bugun bilgisayarlarımızda, cep telefonlarımızda ve neredeyse her yerde gorduğumuz, deneyimlediğimiz hatta hayatımızı belirleyen bir şeydir. Temel olarak yapay zeka, programlanan belirli gorevlerin nasıl gercekleştirileceğini oğretilen veya oğrenen akıllı sistemdir. Apple iPhone'daki Siri sanal asistanının konuşma ve dil tanımasında, kendi kendine giden otomobillerdeki goruş tanıma sistemlerinde, satın aldığınız urune dayanarak beğenebileceğiniz urunleri oneren reklam sistemlerinde yapay zeka kullanılır.
Bir başka tanıma gore yapay zeka, bir bilgisayarın veya bilgisayar kontrolundeki bir robotun, insan zekası ile ilgili davranışların en azından bir kısmını gosterme ve ceşitli faaliyetleri zeki canlılara benzer şekilde yerine getirme kabiliyetine denir. Yapay zekanın yerine getirebildiği kabiliyetler arasında; planlama, oğrenme, akıl yurutme, problem cozme, bilgi gosterimi, algılama ve hareket gibi ceşitli faaliyetlerden oluşur.İngilizce versiyonu “artificial intelligence” AI kısaltmasıyla da sıkca kullanılır.
[h=2]Yapay zeka gunumuzde nerelerde kullanılır?[/h]
Bir eeticaret sitesinde sonraki alışverişiniz icin oneriler alırsınız, Amazon'un Alexa ve Apple'ın Siri gibi sanal asistanlarına ne soylediğinizi anlamak, fotoğraftaki kim olduğunu veya ne olduğunu tanımak, spam mailleri tespit etmek veya kredi kartı sahtekarlığını tespit etmek icin kullanılır. Yapay zeka (AI) gunumuzde spor musabakalarında, moda tasarımlarında, sanat calışmalarında, sağlık, otomotiv, finans ve ekonomi alanlarında, bilgisayar oyunlarında, copcatanlık uygulamaları, sosyal medya platformlarında ve daha bir cok alanda sık kullanılmaktadır.
Orneğin soyut sanat anlayışını benimseyerek eserler ureten bir sanatcı gibi eserler uretebiliyor. Resimleri sanatcı mı yoksa yapay zeka mı uretti bazı calışmalarda anlayamıyorsunuz. Yapay zeka engelleri kaldırabiliyor. PocketVision da işte bu anlamda en iyi orneklerden biri. Ormekleri biraz daha ceşitlendirecek olursak, sesli komutla calışan bir Iron Man zırhı bile yapay zeka teknolojisinden yararlanılarak yapılabiliyor.
[h=2]Kac ceşit yapay zeka tipi vardır?[/h] Futurism'de yayınlanan “Types of AI: From Reactive to Self-Aware” adlı infografik calışmasında yapay zeka tiplerini 4 ana başlıkta listeleniyor. Bunlar; salt tepkisel, limitli hafıza, zihin teorisi ve oz farkındalığı olan yapay zeka oluyor.
[h=3]1. Salt Tepkisel yapay zeka (Gercek):[/h]
Yapay zekanın en basit formudur. Ozetle cevreyi veya durumu tamamen algılayarak gorduklerine gore davranış sergiler. Bu yapay zeka tipi, anıları şekillendiremez cunku daha geniş bir dunya goruşu yoktur ve tamamen tepkisel hareket eder. Hafızası olmadığından, gecmiş deneyimlere gore guncel konular icin karar mekanizması sunamaz. IBM’in satrancta Kasparov’u yenen bilgisayarı Deep Blue ve insan Go oyuncularını yenen Google’ın AlphaGo’su tek bir alanda uzmanlaşabilen, salt tepkisel yapay zeka ornekleri arasındadır.
[h=3]2. Limitli Hafızaya sahip yapay zeka (Gercek):[/h]
Bu yapay zeka tipi gecmişte oğrendiği bilgileri toplar ve oncekilerinin uzerine ekler. Doğru kararlar veren ve uygun şekilde aksiyon almak icin yeterli belleğe ve deneyime sahiptir. Ornek olarak surucusuz araclar, chatbot ceşitleri ve kişisel sanal asistanlar verilebilir.
[h=3]3. Zihin Teorisi (Kurgusal):[/h]
Bu tip işlerin biraz daha urkutucu olmaya başladığı tip. Neden derseniz? Yapay zekanın gelişimi hız kazandıkca insanlar olarak en cok sorduğumuz soru makine oğreniminin yapay zekayı bilincli hale getirip getiremeyeceği oluyor. Zihin teorisini destekleyen yapay zeka formu tam da bu konudaki endişelerimizi percinliyor. Cunku etrafındaki insanların davranışlarını etkileyen duygu ve duşuncelerini anlayabilme kapasitesine sahip. Hisleri, davranışlarının kaynağı olan motivasyonları, beklentileri anlayabilen bu tip yapay zeka aynı zamanda sosyal etkileşime girebilir. Uzerinde hala calışmaların surduğu bu ture Star Wars evrenindeki R2-D2 ve C-3PO robotları ile I, Robot filmindeki Sonny’i ornek verebiliriz.
[h=3]4. Oz farkındalığı olan (Kurgusal):[/h]
Farkındalığı olan yapay zeka (AI) turleri, kendisini ifade edebilir. Evet yanlış duymadınız. Gayet acık bir şekilde ifade edebiliyor. Zihin teorisinin uzantısı olarak icinde bulunduğu durumu fark etmenin yanı sıra, kendi benliğinin farkına varıp, başkalarının hislerini tahmin edebilir ve sonuc cıkarabilir. Zeki, duyarlı ve bilincli olan bu tip, makinelerin gelecek jenerasyonu olarak tanımlanıyor. Ornek olarak ise Humans dizisindeki sentetikler, Detroit: Become Human oyunundaki karakterler, WestWorld dizisindeki host karakterleri, Blade Runner replikantlarını ve aralarında en tehlikelisi Ex Machina’daki Eva’ı ornek gosterebiliriz.
[h=2]Yapay Zeka Neler Yapabilir?[/h]
Yapay zeka birbirinden cok farklı gorevleri gercekleştirebilir. Orneğin basitce sac bir levhayı kesmekten, elektronik tablolar oluşturmaya, satranc oynamaya, partner eşleştirmeye kadar cok ceşitli konular hakkında akıl yurutur. Ancak bugun mevcut olmayan ve daha cok filmlerde sık gorulen yapay zekanın ne kadar surede gercek olacağı konusunda yapay zeka uzmanları ikiye bolunuyor.
Yapay zeka araştırmacıları Vincent C Muller ve filozof Nick Bostrom tarafından 2012 yılında yapılan bir araştırma, 2040-2050 yılları arasında yapay zekanın o boyutta geliştirilme şansının yuzde 50 olduğunu ve 2075 yılına kadar ancak yuzde 90'ını tamamlama ihtimalinin olduğunu savunuyor. Bir diğer grup da insan beyni hakkındaki bugunku sınırlı bilgimiz goz onune alındığında, bu tur projeksiyonların cılgınca iyimser olduğuna inanıyor ve AGI'nin hala yuzyıllar uzakta olduğuna inanıyor.
Yapay Genel Zeka yani AGI (Artificial General Intelligence) ancak bir insanın başarabileceği kadar karmaşık bilişsel gorevleri başarabilen bir turdur. Onceden oğrenilmiş veya ilk kez tecrube ediliyor oluo olması fark etmeksizin, oğrenilmiş becerileri kullanır. Aynı zamanda kendi kendine keşfederek verilen gorevleri tamamlayabilir.
Biraz daha ileri gidersek, Bostrom'un "neredeyse tum ilgi alanlarındaki insanların bilişsel performansını buyuk olcude aşan herhangi bir akıl" olarak tanımladığı "super zekÂ" nın, AGI'nin elde edilmesinden yaklaşık 30 yıl sonra beklendiğini tahmin ediliyor. Yapay Super Zeka yani ASI (Artificial Super Intelligence) insan zekasından ote kabiliyetler geliştiren yapay zekaya sahip sistemlere deniyor.
[h=2]Buyuk teknoloji firmalarında hangileri yapay zeka yarışında onde gidiyor?[/h]
Teknoloji devlerini her biri yapay zeka (AI) kullanıyor. Yapay zeka kullanarak ilgili arama sonucları sunuyor, alternatif onerileri ekran karşısına getiriyor, fotoğraflardaki kişileri ve nesneleri tanıyor, ceviri yapıyor, spam icerikleri tespit ediyor. Apple Siri’siyle, Amazon Alexa’sıyla, Google Google Asistanıyla ve Microsoft Cortana’sıyla yapay zeka teknolojisine yon veren firmalar arasında yer alıyor.
Her sektor kendi ihtiyacları doğrultusunda yapay zeka yatırımlarına yoneliyor. Bunu cok iyi yapan sektorlerden biri de sağlık sektoru. Sağlık sektorunde yapay zeka icin ayrılan azımsanmayacak bir yatırım hacmi var.
Yapay zeka yeri geliyor sucla mucadele de kullanılıyor. Yapay zeka teknoloji destekli robot polisler belli başlı ulkelerde goreve başladı bile. Bu ulkeler arasında Belcika, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yeni Zelanda gibi ulkeler yer alıyor.
[h=2]Sonuc:[/h] Yukarıda anlattıklarımızı toparlayacak olursak, yapay zeka insanın oğrenme ve problem cozme gibi zihinsel kabiliyetlerini kopyalayabilen sistemlere verilen bir isim ve birbirinden farklı tipleri var. Kabiliyetleri tipine gore değişkenlik gostermekle beraber, bir dili ve konuşmayı algılayabilme ve stratejik duşunme kabiliyeti ya da tıpkı bir insan gibi yaşam boyu oğrenme, uzun ve kısa sureli hafıza, oğrenilmiş yeteneklerin sınıflandırılması, yeni yeteneklerin mevcut olanlara eklenmesi, yeteneklerin başka bir sisteme transfer edilebilmesi gibi ozelliklere kadar uzanıyor.
Uzmanlarca tam kapasitede neler yapabileceği henuz tam olarak on gorulmese de en gec 2075 yılına kadar yapay zekanın karanlık tarafının da aydınlatılması bekleniyor. Onumuzdeki yıllarda yapay zeka teknolojileri, programlanmış algoritmalarına dayanarak savaş kararları alabilir ve hatta belki de silah sistemlerini otomatik olarak kontrol edebilir. Oyle bir geleceğe doğru gidiyoruz ki dunya savaşa ve barışa yakında yapay zeka desteği ile karar verebilir hale gelecek.