Yeni tip koronavirus (COVID-19) salgını tum dunyayı etkisi altına almaya devam ederken, Alaaddin Keykubat Universitesi'nde (ALKU) gorev yapan iki bilim insanın geliştirdiği bir matematiksel modelleme, pandeminin Turkiye’deki gidişatını rakamlarla gozler onune serdi.
İngiltere’de uluslararası bir bilim dergisinde yayımlanan modelleme, ALKU Eğitim Fakultesi Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı Doc. Dr. Zafer Cakır ile ALKU Tıp Fakultesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı Doktor Oğretim Uyesi Hasan Basri Savaş tarafından geliştirildi.
[h=2]"Alınan tedbirler sayesinde salgının yayılım hızı ve olum oranı yarı yarıya duştu"[/h]
Simulasyonu Turkiye'de ilk vakanın tespit edildiği tarih olan 10 Mart’ı orijin alarak hazırlayan araştırmacılar, 65 yaş ustune uygulanan sokağa cıkma yasağı, maske ve eldiven kullanımı, ellerin duzenli olarak yıkanması, sosyal izolasyon, dengeli beslenme ve bağışıklık sistemini guclendiren egzersizler gibi onlemler sayesinde salgının yayılım hızı ve olum oranının yarı yarıya duştuğunu gozlemledi.
'Turkiye Koronavirus Yayılım Matematik Model Simulasyonu’ adlı calışmalarına ilişkin Anadolu Ajansı’na (AA) acıklamalarda bulunan Doktor Oğretim Uyesi Savaş, bugune kadar alınan ve gelecekte alınacak onlemleri hesaba katarak geliştirdikleri matematiksel modelleme sayesinde, COVID-19 pandemisinin seyrine ilişkin bir cıkarıma varlıklarını ifade etti.
"Bu pandeminin nasıl seyredeceğine dair matematiksel bir modelleme yaptık. Bu modellemeyle rakamları ortaya koyduk. Alınan tedbirlerle bu rakamların nasıl ve ne kadar duşebileceğini simule ettik” diyen Savaş, makalenin tıbbi ve matematiksel anlamda doğru tespitler icerdiği yonunde bilim dunyasından cok onemli geri donuşler aldıklarını belirtti.
[h=2]"Eğer tedbirler alınmamış olsaydı hasta ve kaybedilen sayısı bugunun iki katı olabilirdi"[/h]
Yaptıkları hesaplamalara gore şimdiye kadar alınan onlemlerin, hem kaybedilen hasta sayısını hem de enfekte olan hasta sayısını yarı yarıya azalttığını soyleyen Savaş, “Tedbirlerin zamanında alınmış olması da bunda etkili. Eğer tedbirler alınmamış olsaydı hasta ve kaybedilen sayısı bugunun iki katı olabilirdi” değerlendirmelerini yaptı.
Doc. Dr. Cakır ise daha once literaturde olan bir modeli koronavirus icin yenilediklerini soyleyerek, COVID-19’un Turkiye'deki seyrine ışık tutmak istediklerini ifade etti. Yaptıkları modelle hastalığın gidişatını oğrenmeye calıştıklarını belirten Doc. Dr. Cakır, “Hastalığın yayılma hızının, hasta olanlar ile olmayanların teması, yani carpımıyla orantılı olduğundan hareketle, modeli Turkiye gercekliği ozelinde geliştirdik. Gercek verileri kullanarak, onumuzdeki bir aylık surecte bu virusun kac kişiye bulaşabileceğini ortaya koymak istedik” dedi.
Alınan onlemlerin vaka ve olum sayısının azalmasında etkin rol oynadığını tespit ettiklerini dile getiren Doc. Dr. Cakır, “Virusun yayılması, artık kamu hizmetinden ziyade halkın duruşuna bağlı. Onumuzdeki 12-13 gunluk donemde hızlı artışlar olabilir ancak orneklemeler 15 Nisan sonrasında salgının yayılma hızının yavaşlayacağını gosteriyor” şeklinde konuştu.