Ana-babanın seksen hakkı

Sual: Ana-baba hakları nelerdir?
CEVAP
İmam-ı Nesefi hazretleri bildiriyor ki:
Ana-babanın evladı uzerinde seksen kadar hakkı vardır. Kırkı sağlığında, kırkı vefatından sonradır. Sağlığında olan kırk haktan onu bedenle, onu dil ile, onu kalble, onu da para iledir.

Bedenle olan hakları:
1- Hizmet ederek rızalarını almak. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Ana-babasına hizmet edenin omru bereketli ve uzun olur.) [İslam Ahlakı]

(Ana-babasını dine uygun hizmetleriyle razı eden, Allahu teÂlÂyı razı etmiş olur, onları gazaplandıran, Allahu teÂlÂyı gazaplandırmış olur.) [İbni Neccar]

(Ana-babası, yanında ihtiyarladığı halde, [rızalarını alamayıp] Cenneti kazanamayanın burnu surtsun.) [Tirmizi]

Hasan-ı Basri hazretleri, KÂbe’yi tavaf ederken sırtında yuk olan bir zat gorup der ki:
- Nicin yukle tavaf ediyorsun?
- Bu yuk değil, babamdır. Bunu Şam’dan yedi defa getirip tavaf ettim. Cunku, bana dinimi, imanımı oğretti. Beni İslam ahlakı ile yetiştirdi.
- Kıyamete kadar boyle arkanda taşısan, bir defa kalbini kırmakla bu yaptığın hizmet boşa gider. Bir defa da gonlunu yapsan, bu kadar hizmete karşılık olur.

Ana-babaya hizmette kusur etmemelidir. Hazret-i İbni Abbas, "Ana-babana karşı, kusurlu, gucsuz, aşağı bir kolenin, sert, kaba efendisine karşı bulunduğu hÂl uzere ol!" buyurdu.
Anneye hurmet ve hizmet, babadan once gelir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Anneye yapılan iyiliğin ecri iki mislidir.) [İ. Gazali]

(Once annene, sonra babana, kız kardeşine, erkek kardeşine ve sırası ile diğer yakınlarına iyilik et!) [Nesai]

(Veysel Karani’nin kavuştuğu butun ihsan ve dereceler, anasına yaptığı iyilik sebebiyledir.) [R.Nasıhin]

(Ya Resulallah, annem muşriktir. Ona iyilik etmem caiz midir?) diye sorana, (Evet, annene iyilik ve ihsanda bulun!) buyuruldu. (Ebu Davud)

Her Peygamber, kendi annesinden de ustundur. Buna rağmen, Peygamberler de annelerine hurmet ve hizmet etmişlerdir.

KÂfir olan ana-babaya hizmet etmek, nafakalarını vermek, ziyaretlerine gitmek gerekir. Kufre sebep olan şeyleri yaptıracaklarından korkulursa, ziyaretlerine gidilmez. (BezzÂziyye)

Hazret-i Musa, Cennetteki komşusunun kim olduğunu Hak teÂlÂdan sorup oğrendikten sonra yanına gider. Bu bir kasaptır. Kasap, bir parca et pişirir. Asılı zenbili aşağı alır, cok zayıf bir kadına et ve su verir. Ustunu başını temizleyip, zenbile koyar. Kasap, (Bu annemdir. Yaşlanıp bu hale girdi; sabah-akşam boyle bakarım) der. Kasabın annesinin, (Ya Rabbi oğlumu Cennette Musa aleyhisselama komşu eyle) dediğini Hazret-i Musa da işitir. Kasaba, (Mujde, Allahu teÂlÂ, seni Musa aleyhisselama komşu etti) buyurur. (Şir’a)

2- İyilik etmek. Ana-babaya iyilik ve ihsan, evlada farzdır. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Ana-babasına iyilik eden evlat, Peygamberlerle beraber Cennete girer.) [İ. Rafii]

(Ana-babasına iyilik edenin omru uzun, rızkı bereketli olur.) [İ. Ahmed]

(Ana-babanıza ihsan ederseniz, cocuklarınız da size ihsan eder.) [Taberani]

(Sen de malın da babana aittir.) [İbni Mace]

3- Asi olmamak, karşı gelmemek. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Ana-babaya karşı gelmek buyuk gunahtır.) [Buhari]

(Ana-babasına asi olan Cennete giremez.) [Nesai]

(Ana-babasına karşı gelenin omru bereketsiz ve kısa olur.) [İslam Ahlakı]

İmanı olanlardan Cehennemden en sonra cıkacak olanlar, Allahu teÂlÂnın yolunda olan ana-babasının İslamiyet’e uygun olan emirlerine asi olanlardır.

Ana-babanın ve hic kimsenin, dine uymayan emri yapılmaz. Fakat, ana-babaya, yine tatlı soylemek, onları incitmemek gerekir.

Ana-baba kÂfir ise, onları kiliseden, meyhaneden, sırtta taşıyarak bile, geri getirmek gerekir. Fakat, oralara goturmek gerekmez.

Ana-baba zalim de olsa, onlara karşı gelmek, onlarla sert konuşmak caiz değildir.
(Anam-babam cok şefkatsiz, onlara nasıl itaat edeyim) diyen bir kimseye, Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(Anan seni 9 ay karnında gezdirdi. 2 yıl emzirdi. Seni buyutunceye kadar koynunda besledi ve kucağında gezdirdi. Baban da seni buyutunceye kadar bircok zahmete katlandı. İdare ve maişetini temin etti. Sana dinini, imanını oğretti. Seni islam terbiyesi ile buyuttu. Şimdi nasıl olur da, şefkatsiz olurlar? Bundan daha buyuk ve kıymetli şefkat olur mu?) [Ey Oğul İlmihali]

(Ya Resulallah, yaşlı anama elimle yedirip iciririm. Abdestini aldırır, sırtımda taşırım. Hakkını odemiş olur muyum?) diye soran kişiye buyurdu ki:
(Hayır, yuzde birini bile odemiş olamazsın. O sana, yaşaman icin hizmet ediyordu, sen ise, olumunu bekleyerek hizmet ediyorsun. Ancak Allahu teÂlÂ, bu az iyiliğine karşılık cok sevap ihsan eder.) [R. Nasıhin]

Bir zat, (Ya Resulallah, ana-baba, evladına zulmetse de rızalarını almayan Cehenneme girer mi?) diye sorunca, cevaben 3 defa (Evet zulmetseler de rızalarını almayan Cehenneme girer) buyurdu. (Beyheki)

Şu halde ana-baba zalim olup, evlada zulmetseler de, gunah işlemeyi emretseler de, yine onları uzmemeye, kusturmemeye calışmalıdır! Gunah olan emirleri yapılmaz ama, yine de onları uzucu soz soylemek caiz olmaz.

Ana-baba kotu bile olsa, yine onlarla iyi gecinmelidir! Ziyaretlerini terk etmek buyuk gunahtır. Hic olmazsa, selam gondererek, tatlı mektup yazarak, telefon ederek, bu gunahtan kurtulmalıdır!
Kur'an-ı kerimde 3 şey, 3 şeyle beraber bildirildi. Biri yapılmazsa, ikincisi kabul olmaz. Peygambere itaat edilmezse, Allah’a itaat edilmiş olmaz. Ana-babaya şukredilmedikce, Allahu teÂlÂya şukredilmiş olmaz. Malın zekatı verilmedikce, namazlar kabul olmaz. (Tefsir-i Mugni)

4- İtaat etmek, karşı gelmemek, gunah olmayan emirlerini yapmak.
Hazret-i Musa, Allahu teÂlÂdan 9 defa nasihat istedi. Hepsinde de, ana-babaya itaat etmesi emrolundu. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Ana-babaya itaat, Allah’a itaattir, onlara asi olmak, Allah’a asi olmaktır.) [Taberani]
Babasına asi gelen, cocuğundan muruvvet goremez, muradına kavuşamaz, ailesi ile gecinemez, evinin tadı bozulur. (Şir’a)

5- Sert bakmamak, şefkatle, sevgi ile bakmak. Ana-babasına şefkat ve sevgi ile bir defa baksa, kabul edilmiş bir hac sevabına kavuşur.
Peygamber efendimiz (Ana-babanın yuzune merhametle bakana, hac ve umre sevabı yazılır) buyurunca, (Gunde bin defa bakarsa da boyle midir?) denildi. Cevaben buyurdu ki:
(Gunde yuzbin defa baksa da...) [R. Nasıhin]

Yine buyurdu ki:
(Ana-babanın yuzune sevgi ile bakmak ibadettir.) [Ebu Nuaym]

6- Uzmemek, incitmemek, rızalarını kazanmak. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Rabbin rızası, ana-babanın rızasında, gazabı da, ana-babanın gazabındadır.) [Buhari]

(Ana-babasının rızasını alan mumine Cennetten iki kapı, uzene de Cehennemden iki kapı acılır.) [Beyheki]

(Ana-babasını razı eden mumin, ne yaparsa yapsın Cehenneme girmez, inciten de Cennete girmez.) [Şir’a]

(Hak teÂlÂ, bazı gunahların cezasını kıyamete kadar geciktirir. Ana-babaya isyan bundan mustesnadır.) [Hakim]

Ana-babayı uzmek, onlara eziyet etmek buyuk gunahtır. Ana-babanın veya hic kimsenin gunah olan emirleri yapılmaz. Ana-babanın yemeklerinde haram karışığı olduğu şupheli olsa, ana-baba bu yemekten yemesi icin evladını zorlasa, evladın o yemekten yemesi gerekir. Cunku şupheli şeylerden kacınmak vera, ana-babanın rızasını almak ise vaciptir. Fakat gayrı meşru emirleri dinlenmez. Mesela onlar, (İcki ic, namaz kılma, yoksa senden razı olmayız) deseler de, haram olan şeyler yapılmaz. Cunku (Halıka isyan olan işte, kula itaat edilmez) emri vardır. Hak teÂl buyuruyor ki:
(Biz, insana, ana-babasına iyi davranmasını tavsiye ettik. Eğer onlar, seni, hakkında bilgin olmayan bir şeyi bana ortak koşman icin zorlarlarsa, onlara itaat etme.) [Ankebut 8]

Ana-babası gunah işleyen cocuk, bunlara bir defa nasihat eder. Kabul etmezlerse, susar. Onlara dua eder.

7- İzinsiz sefere gitmemek.
Hacca giderken, muhtac olmayan ana-babadan izin almak sunnettir.
Ana-baba muhtac ise, izinsiz gitmek haramdır. Ana-babası muhtac olmayan, onlardan izinsiz farz olan hacca gidebilir. Fakat nafile olan hacca izinsiz gidemez. (Redd-ul Muhtar)

Cihad icin izin isteyen birine Peygamber efendimiz, ana-babasının sağ olduğunu oğrenince, (Burada kal, onlara hizmet et, onlara hizmet cihaddır.) (Buhari)

Cihada gitmek icin gelen başka birine de buyurdu ki:
(Annenin yanından ayrılma! Cennet onun ayağı altındadır.) [Nesai]

Biri de, hicret etmek icin gelip, (Ya Resulallah, ana-babamı ağlatarak geldim) dedi. Peygamber efendimiz bu duruma uzulerek buyurdu ki:
(Hemen git, onları ağlattığın gibi guldur!) [Ebu Davud]

Ana-babayı ziyaret etmemek buyuk gunahtır. Hic olmazsa, selam gondererek, tatlı mektup yazarak bu gunahlardan kurtulmalıdır.

8- Saygıda, hurmette kusur etmemek. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Buyuğunu saymayan bizden değildir.) [Tirmizi]

Onları gorunce ayağa kalkmak, yanlarına gitmek, onlar oturuncaya kadar ayakta durmak, izinsiz oturmamak gerekir. Otururken edepli oturmalı, ayağını uzatarak oturmamalı, bacak bacak ustune atmamalıdır. Onlar bana bir şey demiyor diye bunları ihmal etmemelidir.

9- Onlarla yolda giderken, arkalarından gitmek. Zaruretsiz onlerinde yurumemek.

10- Cağırınca, hemen kalkıp yanlarına gitmek, buyurun demek. Ana-baba cağırınca, farz namazı bozmak caiz olur ise de, ihtiyac yoksa, bozmamalıdır. Sunnetler bozulur. Hak teÂl buyurdu ki:
(Ya Musa, benim indimde cok ağır ve buyuk bir gunah vardır ki, o da, ana-baba evladını cağırınca, emrine uymamasıdır.) [İslam Ahlakı]

Dil ile olan hakları:
1- Yumuşak soylemek, tevazu etmek. Of bile dememek. Hak teÂl buyuruyor ki:
(Biz insana, ana-babasına iyilik etmesini tavsiye ettik.) [Ahkaf 15]

(Rabbin, yalnız kendisine kulluk etmenizi, ana-babanıza da iyi davranmanızı emretti. Onlardan biri veya ikisi senin yanında yaşlanırsa, kendilerine of bile deme; ağır soz soyleme, onlarla yumuşak ve tatlı konuş, onlara acı, tevazu kanadını gerip "Rabbim, kucukken beni yetiştirdikleri gibi sen de onlara merhamet et" diye dua et.) [İsra 23, 24]

Hasan-ı Basri hazretleri buyurdu ki:
(Âlim bir evladın ana-babası kÂfir olsa, kuyudan su cekmeleri icin ona muhtac olsalar, o da birkac kova cektikten sonra of dese, bu sebeple butun amellerinin sevabı yok olur.)

2- Konuşurken sesini, onların sesinden yuksek cıkarmamak.

3- Yanlarında cok konuşmamak, edebi aşmamak. Ana-baba bildiği şeyleri de anlatsa, yine aynı şeyler mi dememek. Hic duymamış gibi can kulağı ile dinlemek.

4- Kaba, dokunaklı ve argo soz soylememek. Mesela iki kardeşi olan biri, oteki kardeşini kastedip (Oğlun şunu yaptı. Ben yapsam kıyameti koparırdınız) veya (Anne torununu tepene cıkartıyor, cok şımartıyorsun. Soz dinletemiyoruz) gibi sozlerle ana-babayı uzmemelidir. Cocuklarını ana-babanın yanında dovmemeli, azarlamamalıdır. Boyle şeyler ana-babayı uzer.

5- Hanımını onlardan ustun tutmamak. Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(Hanımını anasından ustun tutana lanet olsun! Onun farz ve diğer ibadetleri kabul olmaz.) [Şir’a]

6- İsimleri ile cağırmamak, sozlerini kesmemek, sozlerinin arasına girmemek. Bilgiclik taslamamak. Ana-baba yanlış da soylese, oyle değil diyerek itiraz etmemek.

7- Ana-babanın arasını acacak soz ve hareketlerden uzak durmak. Ana-baba ile oğul veya kızın arasını acacak işlerden uzak durmak. Gelinleri, ana-baba ile oğullarının arasını acacak sozlerden uzak tutmalıdır. Peygamber efendimiz, (Ana ile oğulun arasını acana lanet olsun) buyurmuştur. (Gunye)

8- Konuşurken, yap, yapma gibi ifadeler kullanmamak. Yapar mısın gibi ricada bulunmalıdır.

9- Hayır dualarını almak. Ana-baba duasını ganimet bilmek. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Uc kişinin duası kabul olur. Ana-baba, mazlum ve misafirin duası.) [Tirmizi]

(Ana-babanın duası, ilahi hicaba ulaşır, duaları kabul olur.) [İbni Mace]

10- Beddualarını almamak. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Ana-babanın cocuğuna ve mazlumun zalime olan bedduaları, reddolmaz.) [Tirmizi]

(Kendinize, evladınıza ve malınıza beddua etmeyin! Duaların kabul olduğu bir saate rastlar da bedduanız kabul olur.) [Muslim]

Ana-baba cağırdığı zaman herhangi bir işle uğraşırsan, hemen onu terk edip, derhal ana-babanın emrine koş! Anan-baban sana kızıp bağırırsa, onlara sen bir şey soyleme! Ananın-babanın duasını almak istersen, sana emrettikleri işleri cabuk ve guzel yapmaya calış! Bu işini beğenmeyip sana gucenmelerinden ve beddua etmelerinden kork! Sana darılır iseler, onlara karşı sert soyleme! Hemen ellerini operek gazaplarını teskin et! Ananın-babanın kalblerine geleni gozet! Cunku senin saadet ve felaketin, onların kalblerinden doğan sozdedir. Anan-baban hasta ise, ihtiyar ise, onlara yardım et! Saadetini onlardan alacağın hayır duada bil! Eğer onları incitip, beddualarını alırsan, dunya ve ahiretin harap olur. Atılan ok tekrar geri yaya gelmez. Onlar hayatta iken, kıymetini bil!

Kalb ile olan hakları:
1- Acımak, merhamet etmek. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Merhamet etmeyene, merhamet edilmez, acımayana acınmaz.) [Muslim]

2- Sevmek. Her fırsatta ana-babanın ellerini opmeli, sevdiğini hissettirmelidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Annesinin ayağını open, Cennetin eşiğini opmuş olur.) [Şir’a]

3- Sevinclerine sevinmek. Bir şeye sevinince, (Ne iyi olmuş, hayırlı olsun) gibi sozlerle memnuniyetini bildirmelidir.

4- Uzuntulerine uzulmek, dertleri ile hemdert olmak. Bir şeye uzulmuşlerse, (Gecmiş olsun) diyerek ilgilendiğini, uzulduğunu bildirmeye calışmalıdır.

5- Cok soylemelerinden incinmemek. İncinse bile, kesinlikle incindiğini hissettirmemek.

6- Sitem ve cefalarına kızmamak. Sozlerini hic duymamış gibi hareket etmek.

7- Onlardan razı olmak. Ne yapıp yapmalı, onların rızalarını almaya calışmalıdır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Allahu teÂlÂnın rızası ana-babanın rızasındadır.) [R. Nasihin]

8- İncitmekten cok korkmak. İsra suresinin 23. Âyet-i kerimesinde ana-babaya iyi davranmak, onlara yumuşak ve tatlı soylemek emredilmektedir. Gaflete duşup ana-babanın kalbini kırarsan, derhal rızalarını almaya calış, yalvar ve ne yaparsan yap, onların gonlunu al!

9- Nazlanmamak. Aksine onların nazına katlanmalıdır. Cunku ana-baba kucukken bizim cok nazımızı cektiler. Nazlanma sırasının onlarda olduğunu unutmamalıdır.

10- Sıkıntı gorse de, olseler de kurtulsak diye duşunmemek, cok yaşamalarını arzu etmek. Onlar, bizden cok sıkıntı gordukleri halde, yaşamamızı istemişlerdi. İcabında kendileri ac durup bizi doyurmuşlardı.

Mal, para ile olan hakları:
1- Kendinden once, onlara elbise almak. Kendi yiyeceğinden iyisini onlara vermek.

2- Uzakta iseler ziyaretlerine gitmek. Ana-baba ve mahrem akrabaları ziyaret etmek vaciptir. Hic olmazsa, selam gondererek, tatlı mektup yazarak bu gunahlardan kurtulmalıdır. Ziyarette sıra, ana, baba, evlat, dede, nine, kardeş, amca, hala, dayı ve teyzedir.

3- Beraber yemek.

4- Arzularını sormak, oğrenip yerine getirmek.

5- Evlerini temizlemek, boyamak, tamir etmek.

6- Para vermek. İhtiyacları olup da soyleyemezler belki.

7- Malı, parayı onlara serbest etmek. Ne zaman isterseniz, malım, param size feda olsun demeli, bir kızgınlıkları varsa, bu yolla onları teskin etmelidir. Ana-babaya harcanan paradan sual olunmaz. Muhtac olan ana-babaya yardım farzdır. Kur'an-ı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yolculara infak edin!) [Bekara 215]

Kime infak edeceğini soran kimseye Resulullah efendimiz, (Kendine, ana-babana, sonra hanımına ve cocuklarına, hizmetcine bundan sonrasını da artık sen bilirsin) buyurdu. (Nesai)

Babası hasta olup, bakacak kimse bulunamazsa, kocasından izinsiz gidip hizmet eder. Zimmi baba da boyledir. Cocuk, zengin olan babasına bakmaya mecbur değildir. (BezzÂziyye)

Zengin cocuğun, fakir olan ana-babasına nafaka vermesi farzdır. Fakir kimsenin, fakir babasına nafaka vermesi farz değildir. Fakir olan ana-babasını kendi evine alıp, birlikte otururlar. (Fetava-i Hayriyye)

Ana-babadan birine iyilik edince oteki incinirse, babaya hurmet ve itaat etmeli, anaya hizmet, yardım ve ihsan etmelidir.

8- Ara sıra guzel yemek yapıp, davet etmek. Gonulleri ister de, belki soyleyemezler.

9- Dostlarını, dost bilip davet ederek gonullerini almak. Duşmanlarından da uzak durmaya calışmak.

10- Hastalandıkları zaman, tedavileri ile meşgul olmak, ilac almak. Bir bakıcı, bir hizmetci tutmak yerine, bizzat kendisi hizmet etmeye calışmalıdır.

Vefatlarından sonraki 40 hak:
1- Definlerinde erken davranmak.

2- Sunnet uzere yıkamak. Bu işi bilen iyi kimselere yıkatmalıdır.

3- Sunnet uzere kefenlemek.

4- Caiz olmayan kefen yapmamak.

5- Sunnet olan sayıya dikkat etmek. Erkeklere 3 parcadan fazla yapmamak.

6- Kefende israf etmemek.

7- Helal parasından kefen almak.

8- Cenaze namazını biliyorsa kendisi kıldırmak. Bid'at ehli kimselere kıldırmamak.

9- Onlara hep dua etmek. Bir hadis-i şerif meali: (Ana-babasına dua etmeyenin rızkı kesilir.) [Şir’a]

10- Toprağa kendisi koymak.

11- Mezarı kazan ve calışanları memnun etmek.

12- İyi ve salih kimselerin arasına defnetmek.

13- Kotulerin arasına gommemek. Cunku kotu komşudan onlara sıkıntı gelir.

14- Kabrin uzerini balık sırtı gibi yapmak.

15- Kerpic kullanmak.

16- Pişmiş tuğla kullanmamak. Civi, tuğla gibi fırınlanmış şeyleri kabrin icinde kullanmak mekruhtur. Kabrin ustunu, dışardan tuğla ve mermerle ortmek caizdir.

17- Toprağı başında sadaka vermek.

18- Kabir başında dua etmek. [Sadakayı ve duayı geciktirmemek. 40. ve 52. gece gibi bid'at olan işlerden uzak durmak.]

19- Borclarını odemek.

20- Telkini kendi vermek.

21- İskatını hemen yapmak. Olunun namaz ve oruc borcu icin, başkası onun yerine namaz kılamaz ve oruc tutamaz. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Başkası yerine oruc tutulmaz ve namaz kılınmaz. Fakat onun orucu ve namazı icin fakir doyurulur.) [Nesai]

22- Mezar taşına caiz olmayan ifadeler yazdırmamak. Mesela Fatiha veya Besmele veya Âyet yazmak caiz değildir. Latin harfleriyle de caiz olanı yazmamalıdır. Başkaları uzun yıllardan beri yazıyorsa da, caiz değildir.

23- Vasiyetlerini yerine getirmek. Dine uygun değilse yerine getirilmez.

24- Namazlardan sonra dua edip, sevaplarını onların ruhlarına gondermek. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Ana-babasına asi olan, vefatlarından sonra, onlar icin dua etse, Allahu teÂlÂ, onu, ana-babasına itaat edenlerden yazar.) [İbni Ebiddunya]

25- Sevabı onlara olmak uzere oruc tutmak.

26- Sevabı onlara olmak uzere hac etmek. Âlimlerin coğuna gore ana-baba icin hac caizdir.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Olmuş ana-babası adına hac edene, hem kendi, hem de ana-babası icin hac yapmış sevabı verilir. Ana-babasının ruhuna mujde verilir.) [Dare Kutni]

27- Sevabı onlara olmak uzere sadaka vermek. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Sadaka verirken, sevabını musluman ana-babanızın ruhuna niye hediye etmezsiniz? Hediye ederseniz, verdiğiniz sadakanın sevabı, onların ruhuna gideceği gibi, sevabından hicbir şey eksilmeden size de yazılır.) [Taberani]

28- Kabirlerini ziyaret edip Kur'an-ı kerim okumalıdır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Ana-babasının veya birinin kabrini ihlasla ve mağfiret umarak ziyaret eden, kabul olmuş bir hac sevabı alır ve bunu Âdet edinenin kabrini de melekler ziyaret eder.) [Hakim]

29- Kabirlerini Cuma gunleri ziyaret etmek. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Ana-babanın kabrini, Cuma gunleri ziyaret edenin gunahları affolur, haklarını odemiş olur.) [Tirmizi]

30- Ziyarette dua ve Kur'an-ı kerim okumakla meşgul olmak, uygunsuz soz soylememek.

31- Sağlıklarında incinmiş iseler, cocuk salih olunca razı olurlar. Onların oğrettikleri iyi şeylerle amel ettiği muddetce, sevabı onlara da ulaşır.

32- Onlardan kotu bir yol edinmiş ise, her yaptığından onlara da gunah ve azap gider. Bunun icin, onlardan veya onların vasıtası ile oğrendiği kotu şeyleri terk etmeli, kendi kotu amelleri ile, onlara kabirde azap ettirmemelidir.

33- Ana-babaya sovmemek. Hadis-i şerifte, (Ana-babaya sovmek buyuk gunahtır) buyuruldu. (Buhari) Yani birinin ana-babasına soversen, o da senin ana-babana sovebilir.

34- Yakınlarına iyi davranmak. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Olmuş ana-baba icin dua ve istiğfar etmek, borclarını odemek, dostlarına ikram etmek, onların yakınlarını ziyaret etmek, iyi davranmak suretiyle onlara ikramda bulunun.) [Hakim]

35- Dostlarını ziyaret etmek. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Babası oldukten sonra, onun dostlarını ziyaret eden, en iyi iyiliği yapmış olur.) [Muslim]

36- Dostları ile goruşmek. Hadis-i şerifte (İyiliklerin en mukemmeli, baba dostunu gorup gozetmektir) buyuruldu. (Muslim)

37- Fıtır bayramında, sevabı onlara olmak uzere sadaka-i fıtır vermek.

38- Kurban bayramında sevabı onlara olmak uzere kurban kesmek.

39- Ana-babanın sevdiği yemeği yapıp, fakirlere verip ruhlarını şÃ‚d etmek.

40- Kotuluklerini soylememek. Hadis-i şerifte (Olulerinizi hayırla anın, iyiliklerini soyleyin, kotuluklerini acıklamayın) buyuruldu. (Tirmizi)

http://www.dinimizislam.com/detay.asp?Aid=1369
__________________