Ucakla yolculuk yaparken hepimizin aklına “ucağın motoru bozulursa ne olur?” sorusu gelmiştir. Hatta hava şartlarının kotu olduğu yolculuklarda bunu daha fazla duşunuyor olabiliriz. Ancak ucağın bir motoru bozulsa dahi sorundan haberdar olmayabiliriz. Cunku bir motorun durması ucuşu engelleyecek ya da bir kazaya neden olacak bir buyuk bir sorun değildir.
Ucağın bir motoru bozulduğunda ya da tamamen durduğunda olacaklardan bahsetmeden once ucaklarının ucuşunun arkasındaki fiziği anlatmak gerekir. Hepimiz ucakları tek bir ucan birim olarak duşunuruz. Aslında durum bundan farklıdır. Ucaklarda iki temel bileşim ucmayı sağlar: Motorlar ve kanatlar.
Ucakların motorlarının calışması en basit şu şekilde acıklanabilir: Hava, ucak motorunun icine cekilir ve burada yakıtla beraber kontrollu bir oranda yakılır. Bu hava/ısı karışımı genişler ve bir pistonu iter. Boylece bir krank mili ve pervane doner. Her silindirin icinde bulunan pistonlar, dort adımdan oluşan bir donguyu devam ettirerek kuvvet oluştururlar. Bir ucağın motoru, bu şekilde calışarak ucağı ileri itmek icin tasarlanmıştır.

Motorların hızla ileri itmesinin yanı sıra ucak, havada kanatların uzerinde hareket eder. Ucak kanatlarının kavisli tasarımı, ucağı gokyuzunde tutan kuvveti ortaya cıkarır. Ucağın kanatları, ucuş sırasında havanın yukarı ve aşağı yonlendirilmesini sağlar. Boylece hava basıncını değiştirir. Kanadın kavisli ust kısmı hava basıncını duşururken, kanadın duz alt kısmı hava basıncının artmasına neden olur. Kanadın bu şekilde kontrollu bir hava akımı oluşturması, ucağın gokyuzunde yukarı doğru hareket etmesini sağlarken, motorlar da ileri doğru hareketi sağlarlar.
[h=2]Ucağın bir motoru durursa ne olur?[/h] Ucak 30.000 feette yoluna devam ederken bir motorunun bozulması herkesin kulağına bir felaket haberi gibi gelebilir. Ancak bu durum mutlak bir kaza demek değildir. Aslında motor arızası nedeniyle gercekleşen ucak kazalarının oranı sadece 50 milyonda 200 ’dur. Bunlar oldukca guvenli oranlardır.
Ucak motorları, motor icindeki mekanik problemler, turbin veya panellerdeki hasar, yağ sızıntısı, yakıt kirlenmesi veya motora kuş girmesi gibi nedenlerle durabilir. Bu tur arızalar nadir olmakla beraber başta pilotlar olmak uzere tum ucuş ekibi bu gibi durumlar icin eğitimlidir.

Ucaklarda tek bir motorun arızalanması ciddi bir sorun olarak kabul edilmez. Cunku bu yonetilebilir bir sorundur. 4 motoru bulunan Boeing 747 veya Airbus 340 gibi ucaklar bir motorun arızasından ortaya cıkacak boşluğu doldurabilecek mekanik donanıma sahiplerdir. İki veya uc motoru olan Boeing 737 veya Boeing 727 gibi ucaklar icin bile bir motorun calışmaması buyuk bir sorun değildir. Cunku bu ucaklar da tek bir motorla 5-6 saat ucabilecek teknolojiye sahiplerdir.
Bir motorun arıza yapması bir kazaya neden olmamakla beraber pilotların bazı ayarlamaları yapmaları gereken durumlardır. Bir motorun kaybedilmesi, ucağın maksimum gucunun azalacağı anlamına gelir. Bu nedenle kalan motorlarla farkın telafi edilmesi gerekir. Ayrıca bu durum, ucuş sırasında asimetrik bir kuvvet yaratacaktır. Dumen pedalları kullanılarak bu asimetri pilotlar tarafından telafi edilir.
Ayrıca bir motorun arızalanması guc ve hızda azalmaya neden olacağı icin 30.000 feette yolculuk edilemez. Bunun yerine pilot daha duşuk bir irtifayı tercih etmelidir. Bu noktada 15.000-20.000 feette seyir devam ettirilmelidir.
Motor arızası nedeniyle sadece iniş biraz normalde olması gerekenden daha zor olacaktır. Bu nedenle pilotlar, ucağın iniş hedefini değiştirebilirler. Pilotlar, ucağın hedeflenen piste inemeyeceğini duşunuyorsa hedefi değiştirme yetkisi bulunuyor.

Ucaktaki sistemlerin de bir kısmı motorlara bağlı olarak calışır. Bu nedenle motor arızası bazı hidrolik ve elektrik sistemlerini etkileyebilir. Ancak ucaklarda bu sistemler, başka motorlarla desteklenecek şekilde tasarlanmıştır. Yani bir motor bozulduğunda, onun gorevini bir başka motor devam ettirebilir.
Bir yolcu olarak hala bir motorun durmasını korkunc bir olay olarak duşunebiliyor olabilirsiniz. Ancak bazı durumlarda pilotların ucuş sırasında motor sistemlerini sıfırlayıp baştan başlatabiliyorlar. Yani butun motorların durduğu anlarda dahi yolculuk yapmaya devam etmiş olabilirsiniz.
[h=2]Tum motorlar durursa ne olur?[/h] Oncelikle bir ucakta aynı anda butun motorların durması oldukca kucuk bir ihtimaldir. Coğu motor problemi tek bir motorda gorulur. Yine de butun motorlar durursa bu acil bir durumdur. Ama yinede ustesinden gelinebilir.
Bir ucağın ucmasına izin veren kuvvetler, ucağın motorları olmadan havada suzulmesine de izin verirler. Motorların calışmaması ileri itme kuvvetinde eksiklik yaratacağı icin irtifa kaybetmek gerekecektir. Ama bu gokten bir taş gibi duşuleceği anlamına gelmiyor. Kanatlar ve dumen ayarlanarak 10 mil ileri gidişte 1 mil irtifa kaybedilir. Yani 30.000 feette butun motorlar durduğunda 50 mil(yaklaşık 80 km) suzulmek mumkundur.

Meydana gelmesi bu kadar kucuk bir ihtimal gercekleşir ve ucuş sırasında butun motorlar durursa pilot bu suzulme mesafesini kullanarak uygun bir iniş alanı bulabilir. 2009 yılında her iki motoru karşılaştığı bir kaz surusu nedeniyle bozulan US Airways Flight 1549 ’un pilotu boyle bir inişi başarılı bir şekilde gercekleştirmişti.
Ucmak bircok insan icin son derece stresli bir deneyim olabilir. Ancak bahsettiğimiz gibi butun motorların duracağı bir arıza gercekleştiğinde dahi iyi eğitimli pilotlar ve profesyonel ucuş ekipleri krizi idare edebilirler. Guvenlik protokolleri uygulandığında, irtifa ve navigasyon ayarları hızlı bir şekilde yapılabilir. Bu şekilde yolcular ulaşmak icin yola cıktıkları havalimanı olmasa bile bir uygun havalimanına sağlıklı bir şekilde inebilirler.