Raporlara gore 2019-nCoV adı verilen Corona virusu, 11 milyon kişilik bir şehir olan Wuhan ’da, şu anda kapalı olan bir deniz urunleri pazarında ortaya cıktı. En guncel verilere gore şu anda salgından etkilenen 37.592 vaka bulunurken toplamda 814 kişi salgın yuzunden yaşamını yitirdi.
Uzmanlar, ozellikle Cin ’de her gecen gun etkisi artan Corona virusu hakkında tahminlerde bulunuyorlar. Bu senaryolara gore virus, kış mevsiminde gorulen tipik bir grip gibi etkileri azaltılarak yok edilebilir veya milyonlarca insanın olumune yol acan kuresel bir salgına donuşebilir. Peki, bu olası senaryolar neler? Gelin bunları biraz daha yakından inceleyelim.
[h=2]Senaryo 1: 'Virus, coğunlukla Cin sınırları icerisinde kalacak'[/h]
Dunya Sağlık Orgutu yetkilileri, Cin hukûmetinin Hubei eyaletinde ve başka yerlerde uyguladığı seyahat kısıtlamaları ve karantina yontemleriyle Corona virusunun kontrol altında tutulabileceğini soyluyor. Karantinalar iki hafta once başladı ve virusun kulucka suresi 14 gune kadar uzuyor; bu da ozellikle Cin ’in Guangzhou ’da yaşayan 14 milyon kişiyi karantina altına almasının doğru olup olmadığıyla ilgili soruları ortaya cıkarıyor.
Konu hakkında konuşan Dunya Sağlık Orgutu yetkilisi Mike Ryan, Hubei eyaletindeki vaka raporlarının surekli artmasına rağmen 'Hubei dışındaki illerde aynı ivmeyi gormediklerini' soyluyor. Bu da karantinaya almanın etkili bir cozum yolu olabileceğini gosteriyor. Bu noktada ortaya cıkan bir diğer onemli soru; virusun, semptomları gorulmeyen insanlardan bulaşıp bulaşmadığı.
Doktorlar, enfeksiyonları cok erken taranan ve ciddi şekilde hastalanan vakalar olduğunu kaydetti. Northeastern Universitesi'nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı olan Alessandro Vespignani, bu tur vakaların karantinadan kurtulabilmesi ve hastalığın yayılmasını artırabilme olasılığı olduğunu soyluyor. Yine de alınan onlemler, virusun Cin ’le sınırlı kalmasını sağlayabilir.
[h=2]Senaryo 2: 'Başka bir mevsimsel grip'[/h]
Corona virus Cin dışında geniş bir alana yayılırsa bu, mutlak bir felaketin habercisi olmayabilir zira virus, mevsimsel davranışlara sahip olabilir ve kışın grip gibi şiddetlenebilir. Bu model, insanları etkileyen Corona virusunun en az iki turunde goruldu. Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitusu Başkanı Anthony Fauci, bu yeni virus icin durum buysa “Nisan, mayıs ve haziran aylarında bahara girmeye başladığımızda, tablo neredeyse tamamen tersine donmeye başlayacak” diyor.
Boyle bir senaryoda virus, onumuzdeki kış geri donebilir. Buna benzer bir olay, dunyayı iki mevsim dalgasıyla vuran 1918 İspanyol Gribi salgınında yaşanmıştı. Yine de ekstra zaman, klinik calışmalarıyla salgında acil olarak kullanılacak antiviral ilacların etkinliğinin test edilmesine olanak sağlayabilir. Cin, şu anda bu tur ilaclar icin klinik calışma başlattı; ABD ’de Corona virusu taşıyan 12 hastadan biri bu ilacı denedi ve bir gun sonra iyileşti.
Fauci, gectiğimiz gunlerde BuzzFeed ’e verdiği bir demecte, virusun mevsimsel olarak ortaya cıkması durumunda gercekten bir aşıya ihtiyac duyduğumuzu soyledi. Şu anda bircok farklı aşı icin hÂlihazırda calışmalar surduruluyor. Bu noktada Fauci, bu aşılardan herhangi birinin bir yıl icinde kullanılabilir bir hÂl alabileceğini ve iki yıl icerisinde seri uretime alınabileceğini soyluyor.
[h=2]Senaryo 3: 'Olumcul kuresel salgın'[/h]
Tabii ki bir tane de kıyamet senaryosu bulunuyor. Bu senaryoya gore duzinelerce ulkede ortaya cıkan nispeten cok az sayıdaki vaka, onumuzdeki aylarda yayılmaya devam ederek dunya capında olumcul bir sonuc ortaya cıkaracak. Bu tur bir senaryo, 1957'de grip salgını 1,1 milyon insanı oldurduğunde ve yine 1968'de başka bir grip salgınının yaklaşık 1 milyon insanı oldurduğu zaman yaşanmıştı.
Corona virusunu ilk tespit eden doktorlardan olan ve Cin ’in simgesi hÂline gelen Doktor Li Wenliang, gectiğimiz gunlerde virusten dolayı hayatını kaybetmişti. Hayatını kaybetmeden once virusle ilgili calışmalarını surduren Li, bir raporda gercek vakaların sadece %59 ’unun rapor edildiğini ve dışarıda virusun kaynağı olabilecek binlerce kişinin dolaştığını belirtmişti. Boyle bir durumda Cin ’in virusu kontrol altına alma cabaları da etkisiz hÂle gelebilir ve cok daha kotu sonuclar ortaya cıkabilir.
Cinli yetkililer, mevcut vaka sayımlarına gore 2019-nCoV icin yaklaşık %2 ’lik bir olum oranı tahmin ediyorlar ki bu sayı, bu virusun %9 ’luk bir olum oranı olan SARS kadar olumcul olmadığını gosteriyor. Bununla birlikte 1918 ’deki İspanyol Gribi salgınının olum oranı %2,5 ’tu ve salgın, gencleri avladı. Yeni virus icinde 65 yaşın uzerinde olan ve diyabet gibi sağlık sorunları olan kişiler tehlikeli sınıfta bulunuyor.
Cuma gunu acıklamalarda bulunan Dunya Sağlık Orgutu yetkilisi Maria Van Kerkhove, Cin tarafından onaylanan 17.000 vakanın yaklaşık %82 ’sinin hafif, %15 ’inin şiddetli ve %3 ’unun kritik olduğunu soyledi. Virusun olumculluk oranı her ne kadar şimdilik duşuk gorunse de uzmanlar, salgın devam ettikce durumun daha da kotuleştiğini bildiriyorlar zira virus hakkında hÂl bilinmeyen cok şey bulunuyor.