Guneş Sistemi ’ne adını, gezegenimize de yaşam kaynağı olan ışığı veren Guneş, soz konusu bilimsel calışmalar olduğunda elimizde cok da fazla gorselinin olduğu bir yapı değil. Orneğin Guneş ’in kutuplarını hic gozlemleyemedik.
Onumuzdeki hafta, NASA ve Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ortaklığında geliştirilen bir sonda, Guneş ’i yakından goruntulemek ve kutuplarındaki hareketleri gozlemlemek icin uzaya gonderilecek.
[h=2]Daha guclu, daha dayanıklı uzay aracı[/h]
Solar Orbiter adlı arac, daha once hicbir aracın başaramadığı bir gorevi yerine getirmeyi amaclıyor. Normalde bizim gorduğumuz butun Guneş fotoğrafları, yıldızımızın ekvatoral bolgesine ait fotoğraflardır. Yani yıldızın “yandan” gorunuşunu goruruz.
Yeni arac ise daha oncekilerden cok daha farklı bir yorungeyle fırlatılacak. Aracın ozel yorungesi de şimdiye kadar goremediğimiz acılardan Guneş ’i gozlemlememizi sağlayacak. Guneş ’in kutuplarını ilk kez goreceğiz.
Arac, Guneş ’e 42 milyon kilometreye kadar yaklaşacak. Bu da araca oldukca ozel bir goruntuleme acısı verecek. Bilim insanları, aractan gelecek olan goruntuler sayesinde Guneş hakkında araştırma yapacak.
[h=2]11 yıllık dongunun sırrı[/h]
Bilim insanlarının ozel olarak ilgilendikleri konu ise Guneş ’in 11 yıllık gizemli donguleri. Bu dongulerde yıldızımız sırasıyla bir aşırı aktif bir durgun hale geliyor. ESA ’nın projedeki araştırmacılarından Daniel Muller, “Dongusel davranışı anlıyoruz, insanlar Guneş ’e bir teleskop doğrulttuğundan bu yana gecen 400 yıldır gozlemliyoruz. Ama gercekte neden dongulerin 11 yıl olduğunu ya da nedenlerini bilmiyoruz.” ifadesini kullanıyor.
Guneş ’in 11 yıllık donguleri her değiştiğinde Guneş ’in manyetik alanı tamamen yon değiştiriyor. Bu surecte muhtemelen yıldızın kutupları da yer değiştiriyor. Solar maximumda Guneş lekelerle kaplanırken solar minimumda yuzeyi daha sakin ve puruzsuz hale geliyor.
Bu donguler yıldızımızdan gezegenimize gelen malzemeler konusunda da etkili. Solar maximum sırasında Guneş daha fazla parcacık yayıyor ve bu da Dunya ’yı etkiliyor. Guneş parlamaları gezegenimize doğru savruluyor.
Neyse ki Dunya ’nın kendi manyetik alanı var ve bu manyetik alan, bir şemsiye vazifesi goruyor. Cok buyuk boyutlu parlamalarda bu alan yeterli olmayabiliyor ve jeomanyetik fırtınalar ortaya cıkabiliyor. Araştırmacılar bu yapıların neden oluştuğunu bulmaya calışıyor.
[h=2]Guneş ’e dayanabilmek[/h]
Solar Orbiter, aşağı yukarı bir minibus buyukluğunde bir arac. Kup şeklindeki uzay aracının uzerinde 10 farklı ekipman yer alıyor ve arac, Guneş ’e gorece yakın bir mesafede calışmaya dayanabilecek şekilde uretildi. Aracın uzerindeki ekipmanlar, Solar Orbiter ’in ısı kalkanı tarafından korunuyor.
Ozel olarak tasarlanmış ve titanyumdan uretilmiş ucgen şekilli ısı kalkanı, aracın hassas ekipmanlarının kızarmasını engelliyor. Kalkanın ozel tasarımı ve kullanılan SolarBlack adlı ozel kaplama malzemesi, 600 derece sıcaklıkta bile aracın hasar gormemesini sağlıyor. Bu kalkan surekli olarak Guneş ’e donuk olarak duruyor.