Afet İşleri Genel Mudurluğu kayıtlarına gore Turkiye'de 1890 yılından bu yana bin 227 cığ olayı meydana geldi. Yine aynı verilere gore yaşanan afetler sonucu bin 417 kişi hayatını kaybetti, 412 kişi yaralandı. Peki cığ nasıl oluşur? Cığ anında neler yapılmalı? İşte tum detaylar.
[h=3]CIĞ NEDİR, NASIL OLUŞUR?[/h] Cığ, genellikle bitki ortusu olmayan engebeli, dağlık ve eğimli arazilerde, vadi yamaclarında tabakalar halinde birikmiş olan kar kutlesinin ic ve/veya dış kuvvetlerin etkisi ile başlayan bir ilk hareket sonucu (tetiklenen), yamactan aşağıya doğru hızla kayması olarak tanımlanır.
Cığ kısaca, kar tabakası veya tabakalarının ic ve dış kuvvetler etkisi ile yamac eğim yonunde gosterdiği akma hareketidir. Kar tabakalarının birbirlerinden farklı ozellikleri olacağından; cığ, bazen diğer bir tabaka uzerinde kayan bir tabaka veya tabakalar ile veya tum tabakaların zemin uzerinde topluca kaymaları sonucunda oluşur.
[h=3]TURKİYE'DE CIĞ[/h] Turkiye'nin ozellikle kuzey-kuzeydoğu ve doğu kesimlerinde, cığ olayına uygun topografik ve meteorolojik koşullara sahip dağlık alanlar mevcuttur. Ortalama yuksekliği 1000 m'yi gecen ve cığ oluşumuna uygun alanların yuzolcumu bu bolgeler icinde cok yuksek bir yuzdeye sahiptir. Dağlık alanların, Turkiye yuzolcumunun yaklaşık 1/3'unu oluşturduğunu duşunecek olursak, cığ olayının meydana geldiği alanların yayılımının ne kadar buyuk olduğu anlaşılır. Bu bolgelerde meydana gelen cığlar, yerleşim yerlerini, yolları, turistik tesisleri ve diğer butun devlet yatırımlarını tehdit etmektedir. Cığ olayının yerleşim yerlerine etkisi her afet turu gibi sosyal ve ekonomik acıdan olmaktadır.
[h=3]CIĞ ANINDA NE YAPILMALI?[/h] Cığ genellikle cok hızlı gelişir ve hareket eder. Bu nedenle, cığın oluşması fark edildikten sonra mumkun olduğunca hızlı ve soğukkanlı olunmalıdır. Cığın başlangıc anından sonra, eğer bina icinde değil dışarıda bulunuyorsanız,
- Cığ başladığında, cığın buyukluğune, hızına, patikanın genişliğine, etrafta bulunan araclara (araba, kayak, kar aracı veya hicbir şey) ve var olan daha guvenli yerlere (buyuk ve sabit kayalar, yamac aşağı girintiler, vb.) bağlı olarak, o alandan cok hızlı bir şekilde ayrılmaya karar vermek gerekir.
- Cığın daha yavaş ve yuksekliğinin az olduğu kenar kısımlarına ulaşmaya calışmak,
- Bağırarak veya başka ses kaynaklarını (korna, can, ıslık, siren) kullanarak, diğer insanları uyarmak,
- Eğer cığa yakalanmamız kesin ise veya o anda kayak yapıyor iseniz, kayak sopalarını (batonlar bileğe bağlı olmamalıdır) ve kayakları cıkarıp atmak, sabit bir ağac (yeterince guvenilir olmasa da cığın buyukluğune gore care olabilir), kaya veya başka bir cisme tutunmaya calışmak,
- Kırılmış ağac ve kaya parcalarından uzak kalmaya veya korunmaya calışmak,
- Yerden de destek alarak yuzme hareketi yaparak akan karın ustunde kalmaya calışmak,
- Ağzı sıkıca kapatmak, eğer mumkunse kafa karın altında kaldığı anda uzun sure nefesi tutmaya calışmak,
- Onerilen diğer bir yontem de akış sırasında oturma pozisyonu almaktır. Bu yontemde bacaklar ve kollar birbirlerine yapıştırılır ve cığ durmadan kısa sure once, bacaklar ile yeri sertce iterek (eğer zemin altta ise veya zemin uzerindeki kar sertleşmeye başlamış ise) kalkmaya calışmak. Cunku cığ durduktan sonra, betonumsu bir ozellik kazanacak olan kar icinde, değil kalkmak parmağımızı oynatmak bile imkansızdır.
Cığ durmadan once mutlaka bir el yuzun onunde (ağız ve burnu kapatacak şekilde), diğer el de başın ustunde (yuzeye doğru uzatarak) tutmak ve kar altında kalınan zaman boyunca bizim icin hayati onem taşıyacak olan nefes alınan boşluğu (hava kesesi) genişletmek ve bu arada başı sağa sola cevirmeye calışmak da fayda vardır. Bu hava kesesi, cok kucuk olsa bile ağız ve burnun kar ile dolmaması demektir. Kesenin varlığı, kazazedenin her zaman kurtulma şansının olduğunu umit etmesini sağlar.
- Karda ses iletimi az olmasına rağmen, eğer yuzeye yakın olunduğu hissedilirse ya da oyle olabileceği varsayımını ihmal etmemek icin bağırmak faydalı olabilir.
- Bazı olaylar ve araştırmalar gostermiştir ki, sırt cantası taşıyan insanların cığın topuğu civarında yuzeyde kalma şansları, taşımayanlardan daha fazladır.
Eğer bir aracın icinde bulunuyorsanız;
- Motoru durdurup, ışıkları sondurmeli,
- Aractaki oksijen miktarını korumak icin sigara icmemeli ve kibrit yakmamalı,
- Eğer telsiz varsa cağrı yapmalı ve telsizi alıcı konumunda surekli acık tutmalı,
- Dışarı ses (korna) ve ışık verecek herhangi bir alet (fener gibi) faydalı olabilir,
- Eğer aracta bir cubuk veya benzeri bir alet var ise, bunu kar icine yukarı doğru batırıp kurtarmaya gelecek olanların cubuğu gormelerini umit etme şansımız da olabilir
- En son olarak da cevreleyen karı kazmaktır. Ancak, kazarken kişi kendini kesinlikle guvende hissetmiyorsa arac icinde kalmanız daha emniyetlidir.
[h=3]CIĞDAN SONRA NE YAPMALI?[/h] Cığ olduktan sonra, en kısa zamanda ilgili kişi ve kuruluşlara haber verilmelidir. Ancak, afet olduktan sonra ilgili kişilere ulaşılamıyor ise aşağıda verilen telefonlara haber verilmesi, size en kısa zamanda yardımın ulaşmasını sağlayacaktır. Bu numaralar sizde yok ise, hemen şimdi kolay erişebileceğiniz bir yere not ediniz! Bu numaralar;
155 Polis
156 Jandarma
179 Alo Valilik
[h=4]Haber Videosu[/h]: Cığ nedir? Nasıl oluşur? Cığ anında neler yapılmalı? İşte tum detaylar