Birden cok Kadınla Evlenmenin Şartları:
İslÂm birden cok kadınla evlenebilmek icin bir takım şartlar ongormuştur, Bu şartlar şunlardır:

1- Eşler arasında adÂletli davranmak.
Bu insan gucu ile sınırlı olmak uzere yedirmek, giyim, barınma, ilgi ve muÂmele konularında adaletli kavranmayı kapsar. Ancak bunun gucluğune Kur'an-ı Kerim'de şoyle işaret edilir:

"...Eğer adalet yapamamaktan korkarsanız, o zaman bir tane ile veya mÂlik olduğunuz cÂriye ile yetininiz" (4/NisÂ, 4/3).

Buna gore eşler arasında adalet yapmama ve zulum yapma korkusu varsa tek eşle yetinme esası getirilmiştir. Ancak adalet sevgi, kalbin meyli, aşk gibi hususları kapsamaz. Cunku bunlara guc yetirilemez. İslÂm ise insana gucunun yetemeyeceği yuku taşıtmaz. Bununla birlikte, eşlerden birine aşırı derecede meylederek, diğerlerini sevgiden mahrum etmek yasaklanmıştır. Âyette şoyle buyurulur:

"Kadınlar arasında adaletli davranmaya ne kadar gayret gosterirseniz de buna guc yetiremezsiniz. Hic değilse birisine aşırı meyledip de diğerini (ne dul ne kocalı durumda) askılı bırakmayın" (4/NisÂ, 129).

Yukarıdaki iki Âyet birlikte değerlendirildiği zaman İslÂm'da cok eşlilik aslî bir kural değil, fevkalÂde hÂl ve şartlar bulununca baş vurulabilecek bir ruhsat olduğu sonucuna varılır.

2- Eşlerin gecimini sağlamaya gucu yetmek.
İslÂm'da bir erkeğin evlenebilmesi icin, tek veya daha fazla eş olsun, bunların yeme, icme, giyim ve barınma harcamalarını sağlayacak guce sahip olması gerekir. Hz. Peygamber (s.a.s) şoyle buyurmuştur:

Ey gencler. topluluğu! Sizden evliliğin kulfetlerini yerine getirmeye gucu yeten evlensin" (BuhÂrî, Savm, 10, NikÂh, 2,3,19; Muslim, NikÂh, 1,3; Ebû DÂvud, NikÂh, I; İbn MÂce, NikÂh, ; NesÂî, SıyÂm, 43).

Evlilik kulfetinin başında eşin gecim masraflarının geldiğinde şuphe yoktur.

Cok evliliğe İslÂm'ın izin vermesinin Hikmetleri:
İslÂm'da tek evlilik, esas, cok evlilik ise istisnadır. Ona ancak ihtiyac veya zarûret hallerinde başvurulur. İslÂm hicbir kimseye cok evliliği farz kılmadığı gibi, buna teşvik de etmemiştir. Ancak genel veya ozel bazı sebepler bulununca cok evlilik mubah sayılmıştır.

Genel sebepler:
Bazı beldelerde ceşitli sebeplerle erkek nufus azalır, kadın nufus ise normalin ustunde artabilir, Savaş sonralarında boyle durumlarda sık sık karşılaşılır. Nitekim Birinci Dunya Harbinden sonra Almanya'da bir erkeğe dort veya altı kadın duşuyordu. Bu durum karşısında Alman kadınları, erkeklerin birden cok kadınla evlenmeleri gerektiğini acıkca savunuyorlardı. Boyle bir ortamda taaddudu zevcÂt, kadınları fuhuştan korumak, onlara sıcak bir yuva sağlamak, bu yolla yetim kalan cocuklarını da hikÂye etmek amacına hizmet eder.
Kimi zaman da bazı beldelerde nufusun hızlı artışını sağlamak icin cok kadınla evliliğe ihtiyac duyulabilir. Savaşta nufusun buyuk bir kısmının olmesi gibi. İslÂm'ı yaymak amacıyla da cok evlilik olabilir. Nitekim Hz. Peygamber 54 yaşına kadar Hz. Hatice (r. anhÂ) ile tek evli olarak kalmış, bu yaştan sonra 9 kadar eşi olmuştur (ez-Zuhaylî, a.g.e, VII, 169, 170).

Ozel sebepler coktur:
1- Kadının hastalığı, yuzunden kadınlık gorevini yapamaması. Tedavi imkÂnı bulunmayan kadın hastalığı, kadının cocuk doğuramayacak durumda olması gibi. Boyle bir durumda hasta kadını boşayıp, başkası ile evlenmek yolu bir care gibi goruluyorsa da kocasının ve belki cocuklarının yuvasından onu uzaklaştırmak yerine onun rıza ve muvafakatıyla ikinci bir evliliğe imkÂn sağlamak daha ustun bir ozluk hakkı olsa gerek. Boylece ilk eşin hakları da korunmuş olur.
2- Bazı erkekler kendi eşi dışında başka bir kadına one gecilmez istekle bağlanmış olabilir. Onu zinadan korumanın tek yolu ikinci evliliktir.
Bu duruma gore cok evliliğin mubah oluşu zaruret, ihtiyac, ozur veya gecerli bir maslahattır. Gunumuz İslÂm ulkelerinin bazılarında cok kadınla evlenmek hÂkim iznine bağlanmıştır. Cunku, birden cok kadınla evlenecek erkekte adalet ve nafakaya guc yetirme niteliklerinin bulunup bulunmadığını tesbit etmek bunu getirir. Bu iki niteliğin varlığı nass'larla istendiği icin bunu araştırmak ve bir esasa bağlamak İslÂm devletinin yetkisi altındadır.
XX. yuzyılın ortalarında yapılan aile hukukuna ilişkin konular, Tunus dışında diğer İslÂm ulkelerinde cok kadınla evlenmeyi yasaklamamışlar, yalnız bazı koruma onlemleri almakla yetinmişlerdir. Suriye, Irak ve Pakistan'da cok kadınla evlenebilmek icin hÂkimden izin alınması şartı konmuş buna rağmen evli bir erkeğin izinsiz olarak akdettiği ikinci ve daha sonraki evlenmeler gecerli sayılmıştır. Ancak, devletin belirlediği usullere uymadığı icin ilgiliye ceza verme yoluna gidilmiştir (Suriye Medeni Kanunu, Mad. 17; Irak Med. Kan. Mad. 3-4, Pakistan Aile Hukuku Kararnamesi).
Diğer yandan Tunus kanunu cok eşliliği sert ceza tehdidi altında yasaklamış, gizli olarak cok kadınla evlenmelerin artması uzerine de 1958'de onceden belirlenen cezalar arttırılmıştır. Bu arada Tunus mahkemeleri, kanun koyucunun maksadını yorumlayarak ikinci evlenmeleri bÂtıl saymıştır (Hamdi Donduren, Delilleriyle İslÂm Hukuku, İstanbul 1983, s. 239, 240). (13)
Kavram Tefsiri
__________________