Wikipedia ’ya Turkce dilinde duzenli olarak katkıda bulunan insan sayısı da 2.000 ’in uzerinde. Siz de bu insanlardan birisi olmak istiyor olabilirsiniz. Gelin bu surecin tum inceliklerine birlikte bakalım. Sıfırdan ileri seviyeye kadar, Wikipedia'da nasıl editor olabileceğiniz sorusuna yanıt verelim.
[h=2]1. Wikipedia uyeliği acın:[/h]
Sağ ustte bulunan “Hesap oluştur” tuşuna basın. İlgili kutucuklara gerekli bilgileri girin. “Hesabınızı oluşturun” tuşuna basın. Verdiğiniz e-posta adresine gelen onaylama linkine tıklayın. Gorduğunuz uzere eğer henuz bir Wikipedia hesabı oluşturmadıysanız saniyeler icerisinde Turkce ismiyle Vikipedist insanlardan biri olabilirsiniz. Rahat bir şekilde sayfa oluşturmak ve duzenlemek istiyorsanız Wikipedia uyeliği almış olmanız cok onemli. Elbette yapılması gereken tek şey bu değil. Henuz yolun başındayız.
[h=2]Wikipedia sayfası nasıl oluşturulur?[/h] [h=3]Birinci yontem: URL ile Wikipedia sayfası oluşturma”u[/h]
“http://tr.wikipedia.org/wiki/oluşturmak_istediğiniz_sayfa_adı” şeklinde bir URL girerek sayfaya gidin. Sağ ust tarafta bulunan “Kaynak oluştur” tuşuna tıklayın. Aşağıda bulunan metin kutucuğu aracılığıyla sayfayı oluşturabilirsiniz. URL ile Wikipedia sayfası oluştururken dikkat etmeniz gereken şey, sayfa adınızı URL ’ye eklerken boşluk bırakmak yerine alt tire “(_)” kullanmanız gerekiyor olması. URL ’ye yazacağınız sayfa isminde Turkce karakter kullanabildiğinizi de hatırlatmış olalım.
[h=3]İkinci yontem: “Başka sayfalarda bulunan kırmızı bağlantılara tıklama”[/h]
Wikipedia ’da bulunan bir makaleye girin. Makale icerisinde kırmızı renkle yazılı bir bağlantı bulun. Bağlantıya tıklayarak ilgili kaynak oluşturma sayfasına ulaşabilirsiniz. Wikipedia ’da dolanırken sıkca başımıza gelen bir durumdur. Bir makale icerisinde gecen bir soz dizisinin kırmızı renkle yazıldığını goruruz. Bu kırmızı obekler, kendine ait sayfası olma potansiyeline sahip ancak henuz hakkında yazı yazılmamış konuları gosterir. İlk kez Wikipedia sayfası oluşturacak birisi icin mantıklı bir başlangıc yontemi.
[h=3]Ucuncu yontem: “Bir makale icerisinden bağlantı oluşturma”[/h]
Bir Wikipedia makalesinde sağ ustte bulunan “Kaynağı değiştir” tuşuna basın. Bağlantı oluşturmak istediğiniz soz dizisini cift koşeli ayrac “[[ ve ]]” icerisine alın. Makaleye donerek oluşturduğunuz bağlantıya tıklayın. Acılan sayfada metin kutucuğunda sayfanızı oluşturmaya başlayabilirsiniz. Yukarıda, kırmızı bağlantılara tıklamak guzel bir başlama yontemi demiştik. Bahsettiğimiz kırmızı bağlantıları kendimiz oluşturabiliyor olmamız bu yuzden cok guzel bir ayrıntı. Bu yontemin en guzel tarafı, koşeli ayrac icerisine aldığınız soz obeği zaten bir sayfaya sahipse oluşturduğunuz bağlantının mavi renkle gorunmesi. Boylece hÂli hazırda bir makale var mı diye kontrol etmek zorunda kalmıyorsunuz.
[h=3]Dorduncu yontem: “Wikipedia deneme tahtası”[/h]
Buraya tıklayarak deneme tahtası sayfasını acın. Sağ ustte bulunan “Kaynağı değiştir” tuşuna basın. Sayfada bulunan metin kutucuğundan sayfanızı oluşturabilirsiniz. Deneme tahtası daha once sayfa oluşturmamış ve duzenlememiş kullanıcıların Wikipedia paneline iyice alışmak icin kullanabileceği bir sayfa. Sayfada yapılan değişiklikler Wikipedia uzerinde yayınlanmış hicbir makaleyi etkilemiyor. Boylece gonul rahatlığıyla platforma alışmak adına denemelerde bulunabiliyorsunuz. Alıştıktan sonra yukarıdaki yontemlerle kendi sayfanızı daha rahat bir şekilde oluşturabilirsiniz.
Wikipedia yeni bir sayfa oluştururken URL ile sayfa oluşturma yontemini pek onermiyor. Cunku bu şekilde oluşturulan sayfalar -Wikipedia ’nın tabiriyle- “yetim” kalıyor. Kırmızı bağlantılara tıklayarak oluşturulan sayfalar ise birden fazla makaleyle desteklendiği icin daha fazla ilgi goruyor.
Wikipedia ’da sayfa oluşturmak icin izlenebilecek yontemler oldukca basit olsa da bir Vikipedist olarak dikkat edilmesi gereken bir suru husus var. Bu hususlara yazımızın devamında değineceğiz. Ancak daha oncesinde oluşturulmuş bir Wikipedia sayfasının nasıl duzenleneceğini de anlatalım.
[h=2]Wikipedia sayfası nasıl duzenlenir?[/h] [h=3]Birinci yontem: “Değiştir butonunu kullanmak”[/h]
Actığınız Wikipedia sayfasında sağ ustte bulunan “Değiştir” tuşuna basın. Sayfa duzenlenebilir hÂle gelecek. Duzenleme bitince “Değişiklikleri yayımla” butonuna tıklayın. Değiştir butonu kullanıldığı zaman tıpkı bir Wikipedia makalesi goruntuluyormuş gibi duzenleme yapmak mumkun. Yaptığınız değişiklikleri canlı olarak gorebilmek, daha hızlı calışmak adına kullanılabilecek bir yontem. Ancak bu yontem, “Kaynağı değiştir” butonunu kullanmaya gore daha kısıtlı duzenleme imkÂnları sunuyor.
[h=3]İkinci yontem: “Kaynağı değiştir butonunu kullanmak”[/h]
Wikipedia sayfasının sağ ustune bulunan “Kaynağı değiştir” tuşuna basın. Boylece Wikipedia ’nın kendi paneli acılacak. Duzenleme bitince aşağıda bulunan “Değişiklikleri gonder” butonuna tıklayın. Kaynağı değiştir butonunu kullanmak, yeni bir Wikipedia sayfası oluştururken kullanılan panelin aynısını devreye sokuyor. Eğer yeni sayfa acma yollarında bahsettiğimiz deneme tahtasını kullandıysanız yabancılık cekmeden sayfa duzenleme işlemini gercekleştirebilirsiniz.
Kaynağı değiştir butonuyla acılan sayfada duzenleme bittikten sonra sayfanın yeni hÂlini onaya gondermeden once onizlemesini gorebilir ya da yaptığınız değişiklikleri inceleyebilirsiniz. Bu işlemler icin “Değişiklikleri gonder” butonunun yanında bulunan iki butonu kullanabilirsiniz.
Oluşturulmuş bir Wikipedia sayfasını duzenlemek icin yapılması gerekenler de tıpkı yeni bir sayfa oluşturmak icin izlenen yontemler gibi oldukca kolay. Ancak yukarıda bahsettiğimiz gibi, sayfa oluştururken ya da duzenlerken dikkat edilmesi gereken bircok husus var. Şimdi bu hususlara değineceğiz.
[h=2]Wikipedia sayfası oluştururken ve duzenlerken nelere dikkat edilmeli?[/h] [h=3]İlk olarak oluşturulmuş sayfaları duzenleyerek başlayın:[/h]
Wikipedia ilk bakışta kullanması cok zor bir platform gibi gorunebiliyor. O yuzden işe hemen yeni bir sayfa oluşturarak başlamak biraz heves kacırıcı olabilir. Bunun yerine hÂli hazırda oluşturulmuş makalelerin panel uzerinde nasıl gorunduğunu incelemek, bir Vikipedist olmayı kolaylaştıran yontemlerden birisi. Sayfa duzenledikce, duzene daha cok alışacaksınız. Wikipedia uzerinde calışmak da daha rahat olacak.
[h=3]Makaleyi kendi bilgisayarınızda calışan bir programda yazın:[/h]
Bir makale yazarken, işinizi internet bağlantısı gerektiren bir platforma teslim etmeyin. En ufak bir internet ya da elektrik kesintisinde o zamana kadar yazdığınız her şey cope gidebilir. Bunun yerine Office Word gibi kendi bilgisayarınız uzerinde calışmanıza, istediğiniz zaman kaydetmenize olanak tanıyan programlar kullanarak yazdığınız yazıyı kaybetme riskinizi yok etmeniz en doğrusu.
[h=3]Kaynak belirtmeden tek bir bilgi bile kullanmayın:[/h]
Wikipedia bir ansiklopedi. Her ne kadar zaman zaman şaşsa da icerisinde bulunan bilgilerin guvenilir olmasına gercekten ozen gosteriliyor. Zaten platformun insanlarda oluşturduğu guvenin ana sebebi Wikipedia ’nın ilkeleri. Bu yuzden oluşturduğunuz sayfanın ya da yaptığınız değişikliklerin onaylanmasını istiyorsanız, “su şeffaftır” gibi herkes tarafından kabul goreceğini duşunduğunuz bilgiler icin bile kaynak ekleyin.
Kaynağınızı, bilgiyi verdiğiniz kelimeden hemen sonra ya da kelimeden sonraki ilk noktalama işaretinden sonra parantez icinde belirtebilirsiniz. Kaynak eklemek icin, Wikipedia ’nın kendi panelinde bulunan “Kaynak” tuşuna basarak kaynağınızın hangi turde (kitap, dergi, haber ya da web kaynağı) olduğunu sectikten sonra gerekli bilgileri girebilirsiniz.
[h=3]Kullandığınız gorsellerin telif hakkına dikkat edin:[/h]
Wikipedia uzerinde calışırken en cok dikkat etmeniz gereken konulardan birisi de gorsellerin telif hakkını ihlÂl etmemek. Bir ansiklopedi makalesi yazarken, doğru sayıda gorselle desteklemek cok onemlidir. Ancak kullandığınız gorsellerin ya size ait olması ya da telife tabi olmaması gereklidir. Aksi takdirde yazınızın onaylanması mumkun olmaz.
Tabii akılda bulundurmak gereken bir diğer husus ise gorsel kullanımının sayıca cok olmasına gerek olmaması. Herhangi bir Wikipedia makalesine girerek sayfanın coğunun yazıyla kaplı olduğunu gorebilirsiniz. Yani gorsel kullanımı her ne kadar onemli olsa da bir haber yazısı yazıyormuş gibi cok sayıda gorsel oğe kullanmak zorunda değilsiniz.
[h=3]Hakkında sayfa oluşturduğunuz bir konuyu takipte kalın:[/h]
Wikipedia bir internet ansiklopedisi olduğu icin basılı ansiklopedilerden ayrıldığı en onemli nokta surekli olarak guncel kalabilmesidir. Bu yuzden oluşturduğunuz sayfanın değerini korumak istiyorsanız, elinizden geldiğince guncel bilgilerle desteklemelisiniz. Eğer sayfanız guncelliğini yitirirse “Silinmeye aday sayfalar” kategorisine girebilir.
Yerel une sahip bir spor takımıyla ilgili Wikipedia sayfası oluşturduğunuzu varsayalım. O sayfada takımın başarıları, kendi liginde hangi sezonu kacıncı sırada tamamladığı, hangi sene kadrosunda hangi isimlerin bulunduğu gibi bilgileri vermeniz gerekecek. Sayfayı oluştururken her ayrıntıyı vermenize rağmen bir sure sonra guncellemeyi bırakırsanız, makaleniz Wikipedia standartlarından uzaklaşacaktır.
[h=3]Acele etmeyin, sabırlı olun:[/h]
Wikipedia dunyanın en buyuk internet ansiklopedisi olduğu icin katkıda bulunmak isteyen insanları cok yorabiliyor. Eğer bir Vikipedist olmaya karar verecekseniz, bu durumu goze almanız gerek. Cunku Wikipedia kalitesinde ve guvenilirliğinde makaleler oluşturmak bugunden yarına gibi kısa bir surede olabilecek bir şey değil. Gercekten sıkı bir emek gerektiriyor.
İlk başlarda yazdığınız makaleler veya yaptığınız değişiklikler onaylanmayabilir. Neyi yanlış yaptığınızı inceleyerek bir sonraki calışmalarınızda o noktalarda daha dikkatli olmanız gerek. Aslına bakarsanız Wikipedia ’nın bu kadar katı kurallara sahip olması anlaşılabilir bir şey. Cunku ozellikle internet gibi bir ortamda, herkes tarafından bilgi eklenebilen bir sitenin guvenilir kalması icin katı kuralları olması şart.
Wikipedia gercekten de internet uzerinde bulunabilecek en sağlam bilgi kaynaklarından birisi. Haliyle boyle bir platforma katkıda bulunmak da insana gurur duyuracak cinsten bir davranış. Biz de boyle bir karar alırsanız yapmanız gerekenleri kısaca anlattık. Eğer bir gun icimizden birisi bu yazıdan esinlenerek bir Vikipedist olmaya karar verirse ne mutlu bize.