ABD'nin, İran Devrim Muhafızları Ordusu Komutanı Kasım Suleymani'yi oldurmesinin yankıları devam ediyor. İran'ın, General Kasım Suleymani'nin olumune ilişkin yaptığı "intikam alacağız" acıklaması, bolgede gerilimin tırmanmasına sebep oldu. İran'ın acıklamaları uzerine, nasıl bir intikam alınacağı konusunda senaryolar uretilmeye başlandı.
[h=3]ABD, SALDIRILARDAN İRAN'I SORUMLU TUTTU[/h] Donald Trump yonetiminin Irak'taki ABD tesisine yonelik gercekleştirilen saldırının ardından attığı ilk adım, bolgedeki ABD cıkarlarına yonelik her turlu saldırıdan İran'ın ve ajanlarının sorumlu tutulduğu mesajını taşıyor. ABD Savunma Bakanı Mark Esper'in perşembe gunku acıklamasında Washington'un İran'a karşı onleyici eyleme gecme niyetinde olduğunu ifade etmesi de bu surecin ikinci adımını temsil ediyordu. Saatler sonra Kudus Gucu Komutanı Kasım Suleymani olduruldu.
ABD-İran catışması gizemli olmaktan cıkarak acık ve doğrudan bir hale geldi. Washington, Tahran'a guclu bir mesaj gondererek ABD'li yetkililerin hedef alınması halinde buna verilecek yanıtın cok guclu olacağını iletti.
[h=3]İŞTE OLASI İNTİKAM SENARYOLARI[/h] Londra merkezli haber merkezi olan Şarkul Avsat'ın haberine gore, tum bu yaşananların ardından akıllara şu sorular geliyor;
İran, Afganistan'dan Lubnan'a kadar Ortadoğu'daki genişlemesinin muhendisi olan Suleymani'nin oldurulmesine nasıl tepki verecek? İran'ın intikamı doğrudan mı olacak yoksa ajanları vasıtasıyla mı? Olası senaryolar neler?
İran
Oncelikle Tahran, karadan karaya fuzelerle veya ucaklarıyla ABD'nin cıkarlarını ve uslerini hedef alarak gerilimi daha da artırabilir. Nitekim Devrim Muhafızları, Suriye'nin kuzeydoğusunda DEAŞ'ı uc kez balistik fuzelerle hedef almıştı. Bu saldırılardan sonuncusu 2018 yılının Ekim ayında gercekleşti.
Irak
Irak rejiminin 2003'te devrilmesinin ardından ABD kuvvetleri ile başta Haşdi Şabi olmak uzere İran'ın desteklediği orgutler arasındaki durum bir arada yaşamaya doğru evrildi. ABD'nin usleri ve cıkarları, Tahran'ın desteklediği gruplar tarafından gercekleştirilen saldırılarla 11 kez hedef alındı. Ancak gectiğimiz ayın 29'unda yapılan saldırı, bir ABD'linin oldurulmesi ve yaralanmalar neden olması nedeniyle farklıydı.
Suleymani suikastı Bağdat'ta gercekleştirildi. Tahran'ın Irak'ta derin bir etkiye sahip olduğu goz onunde bulundurulduğunda İran'ın alacağı intikamın bu ulkenin sahnesinde gercekleşmesi olası gorunuyor. Bunun tezahurlerinden biri, askeri ilişkilerle başta olmak uzere ABD ile ilgili guvenlik anlaşmasını bir kez daha değerlendirmek uzere gosterilen cabaların guclendirilmesi olacak. Iraklı ve Avrupalı ??yetkililer ile birlikte Cin ve uluslararası orgutler herkesin kendine hÂkim olması cağrısında bulunurken, ABD ise vatandaşlarını Irak'tan derhal ayrılmaya cağırdı.
Suriye
ABD Başkanı Donald Trump gectiğimiz ay 500 ABD askerini Fırat Nehri'nin doğusunda, Irak sınırına yakın bir bolgede tutmaya karar verdi. Ayrıca Suriye-Irak-Urdun sınırında, Tanf Ussu'ndeki varlığını da devam ettirdi. Bu durumun asıl nedeninin İran, Irak, Suriye ve Lubnan arasındaki karayolunu kesmek olduğuna dair yaygın bir inanc var. Buna paralel olarak İran, sınırdaki Ebu Kemal'de varlığını guclendirdi ve alternatif bir kara yolu aramak icin askeri usler kurdu. ABD guclerinin İran'ın desteğini alan orgutlerin yakınında olması onları hedef haline getiriyor. Nitekim İsrail, Ebu Kemal yakınlarındaki bu kampları defalarca bombaladı.
İkinci ihtimal, Tahran'a bağlı orgutlerin kasım ayında olduğu gibi Golan'dan saldırılar duzenlemesidir. Ancak bu, Rus askeri varlığı, Moskova ile Tel Aviv arasındaki koordinasyon ve İsrail'in kasım ayında olduğu gibi karşılık verme ihtimali dolayısıyla dengeleniyor. İsrail ordusu dun Suriye ve Lubnan'daki İran destekli grupların saldırı duzenleyebilecekleri beklentisiyle Golan'daki bir kayak merkezini kapattı.
Lubnan
İran, Hizbullah aracılığıyla Lubnan'da guclu bir etkiye sahip. Bu durum, ABD'nin hedef alınmasını ve İsrail'e saldırmayı mumkun kılıyor. Bu bağlamda, aralarında Cihad Mughniyah'ın da bulunduğu bir dizi Hizbullah liderinin Tel Aviv tarafından gercekleştirilen saldırılarla oldurulmesinin ardından 2015 yılının başlarında Hizbullah'ın Lubnan'ın guneyinde sınırlı operasyon başlatma kararını hatırlamak mumkun.
Suleymani suikastının, bir yandan Lubnan'da hukumet kurma cabaları ve ote yandan ekonomik kriz ve Temmuz savaşından sonraki 1701 sayılı karar kapsamındaki yukumluluklerle cakışması, Suriye'deki bu savaşta yer alan Hizbullah'ın tutumunda hesaba katılacak faktorlerdir.
Gazze
Hamas ve İslami Cihad, her iki Filistinli orgutun liderleriyle kişisel ilişkileri bulunan Suleymani'nin oldurulmesini kınamakta gecikmediler. İslami Cihad, gectiğimiz ay Gazze ve Şam'daki liderlerinin suikastına yanıt verdi. Bu yaşanan durumun ardından her iki orgutun tutumları arasında bazı catlaklar oluştu. Ote yandan Hamas'ın Mısır başta olmak uzere Arap ulkeleriyle olan ilişkileri, Gazze'deki ekonomik durum, Filistin siyasi sahnesindeki gelişmeler ve Tel Aviv'le uzun vadeli bir ateşkes aranması gibi durumlar goz onunde bulundurulduğunda Hamas'ın topyekûn bir savaşa girmekle ilgilenmeyeceği acıkca gorunuyor.
Fakat bu durum, Filistin'in yukumlulukleri ve Tahran ile olan ittifakının derinliği nedeniyle İslami Cihad icin daha farklı bir fotoğraf ortaya cıkıyor. İslami Cihad her ne kadar daha geniş bir nufuza sahip olsa da askeri ve siyasi sahnede daha az etkisi var. Gazze'de tansiyonun yukselme ihtimali, Lubnan'daki durumdan daha ziyade Irak'taki durumla ilişkilendirilebilir.
Basra Korfezi
İran, daha once pek cok kez gerek vekilleri gerekse de kendisine bağlı orgutler aracılığıyla Korfez'deki ABD uslerini ve cıkarlarını hedef alacağına işaret etmişti. Başkan Trump'ın Ortadoğu'dan cekilme hakkındaki onceki kararının aksine Pentagon, Kuveyt'e 750'den fazla asker gondererek buradaki varlığını guclendirdi. İran, kendisine bağlı olan orgutler aracılığıyla gectiğimiz aylarda askeri saldırılar gercekleştirdi. Ayrıca 2019 Haziran ayında Korfez'de ABD'ye ait olan bir insansız hava aracını duşurdu. O sıra Başkan Trump, ABD vatandaşlarının hedef alınması halinde sert bir karşılık verileceğine dair acıklamalarda bulundu.
Tahran, ABD askerlerini hedef almamaya dikkat etti. Trump'ın İran saldırılarına karşılık vermemesinin ve Tahran uzerinde 'azami baskı politikasını' surdurmekle yetinmesinin nedenlerinden biri de buydu. Trump yonetiminin buyuk bir kısmında İran, Hurmuz Boğazı ve Umman Korfezi'ndeki ABD gemilerini hedef almakta tereddut etti. Oysa ABD yaptırımlarına karşı koymak icin temelde benimsediği saldırgan strateji buydu. Ancak Tahran kısa bir sure once tansiyonu yukseltti. İlk olarak USS Abraham Lincoln ucak gemisini, sonrasında ise bir ABD ussunu ve Irak'taki ABD'lileri hedef aldı.
Yemen
İran, Yemen'deki Husileri misilleme saldırılar duzenlemeleri yonunde sevk edebilir. Zira Husiler fuze, insansız hava aracları ve seyir fuzelerinden oluşan cephaneliklerini muhafaza ediyor ve bu muhimmatla havaalanlarına ve gemilere saldırılarda bulunuyorlar. Bununla birlikte şu anda Yemen'deki ateşkes ile Birleşmiş Milletler'in (BM) ve buyuk guclerin siyasi bir cozume ulaşmaya yonelik cabaları da dikkate alınmalıdır.
Afganistan
ABD'nin Afganistan'daki guclerini geniş capta konuşlandırmış olması ve Tahran ile Taliban arasındaki ilişki goz onunde bulundurulduğunda İran'ın Afganistan'daki ABD'lileri hedef alması ihtimaller arasında yer alıyor. Nitekim analistlere gore İran, Taliban'ı doğrudan kontrol etmediği icin herhangi bir yeri vurmak adına iyi bir konumda bulunuyor. Bununla birlikte Afganistan'ın geleceği ve ABD'nin geri gecilme planları uzerine bir anlaşmaya varmak adına Taliban ile ABD veya Afgan hukumeti arasındaki muzakerelere atıfta bulunabiliriz.
Bunların yanı sıra İran, Latin Amerika, Doğu Avrupa ve Asya'da da geniş bir sempatizanlar ve işbirlikci ağına sahip. Nitekim Tahran, son yıllarda Avrupa ulkelerine yonelik duzenlenecek saldırı planlarıyla ilişkilendirildi. Sahne arkasında, olasılıkları değerlendirmek ve verilecek cevapları belirlemek icin caba sarf edildiğine şuphe yok.
[h=4]Haber Videosu[/h]: Kasım Suleymani suikastı sonrasında, İran'ın olası intikam senaryoları ortaya cıktı