– Musluman gunahtan nasıl kacmalıdır?

Once gunah tanınmalı, dunyadaki yansıması ve ahiretteki cezası duşunulmelidir.

Gunahları yuzunden helÂk olanlar duşunulmelidir.

Gunahın Allah’a isyan olduğu ve insanın kalbini kararttığı duşunulmelidir. Boylece iyiliklere, guzelliklere yonelinmelidir.

- Misafirlik adabı:

Once istenmeyen yere gidilmez. Haber vererek izin alarak gidilir. Cok oturulmaz. Guzel şeyler konuşulur. Rahatsızlık verecek şekilde davranılmaz. Evde kusur aranmaz. Evin hanımına, kızına rahatsız edecek şekilde bakılıp, konuşulmaz. Evde eksik aranmaz. Ev halkı kucuk gorulmez. İzin istenerek zamanında evden ayrılınır.


- Ezan dinleme adabı:

Ezan okunurken bir şeyle meşgul olunmaz. Konuşulmaz selam alınıp verilmez. Sigara icilmez. Ayak ayak uzerine atılmaz. Saygı ile dinlenir.

Ezan bitince Allah’a hamd edilir. Peygambere salavat getirilir. Ezan duası okunur.

Ezan bir davettir. Davete icabet edilir.


- Gusul adabı:

Banyoda işenmez. Fazla kalınmaz. Konuşulmaz. Şarkı, turku soylenmez. Cok su kullanılmaz. Kıbleye donulmez. Girerken cıkarken fazla acık gezilmez.

Umuma ait yerlerde avret yeri acılmaz. Başkasına da bakılmaz.


- Kur’an okuma ve dinleme adabı:

Kur’an yere konmaz. Fatiha suresi ustte olacak şekilde konur. Kur’an’ın uzerine bir şey konulmaz.

Kur’an okurken, dinlerken diz cokulur, huşu icinde saygı ile okunur. Ve okunan Kur’an oylece dinlenir.

Para ile okunmaz ve okutturulmaz.

Abdestsiz Kur’an ellenmez.

Kur’an-da: “Kur’an okunduğu zaman onu dinleyin ve susun ki, size merhamet edilsin” (A’raf: 204) buyrulmuştur.

Kur’an okunurken teganni yapılmaz.

Kur’an dinlerken sigara icilmez.


- Dua adabı:

Dua ederken zaman ve yer secimi yapılmalı. Abdestli olunmalı Allah’a hamd, Rasulune salavat getirilmeli.

Riyadan, kaş goz hareketlerinden yapmacık ağlamaktan kacınılmalı.

Doğru soz ve helÂl lokmaya dikkat edilmeli.

İstenilen acık ve net ifade edilmeli.

Allah Rasulu, Evliya vesile kılınarak dua edilmeli.

Kalp başka şeylerle meşgul olmamalı.

Duada cimri davranılmamalı, geniş kapsamlı olmalı.

Uygun şeyler istenmeli.

Başta gunahlar icin istiğfar edilmeli.

Bir miktar sadaka verilmeli.

Duanın kabul olacağından emin olunmalı.

Duada ısrar edilmeli.

Dua alışkanlık halinde yapılmamalı.

Dua gonulden yapılmalı ve bağırıp cağırılmamalıdır.


- Tevbe etmenin adabı:

Tevbe etmeden once pişmanlık duyulur ve gunah kesin olarak terk edilir. Bir daha gunahı işlememeye kesin karar verilir. Yani gunah terk edilmeden gunah tevbe edilmez.

Eğer gunah kula karşı işlendiyse, hak aynen iade edilir ve helalleşilir. Ondan sonra tevbe edilir.

Tevbe etmeden bir miktar sadaka dağıtılır.

Abdestli olunur.

Mubarek zaman ve mekan gozetilir.

İki rekat nafile namaz kılınır.

Buyukler vesile kılınır.

Haram lokma terk edilir.

İstiğfar edilir.

Donulmeyecek şekilde Allah’a soz verilir, affetmesi istenir. Ve Allah’ın affedeceğine de inanılır.


- Cami adabı:

Cami Allah’ın evi, Muslumanların Allah’ın huzuruna cıktıkları kutsal bir mekandır. Oraya saygılı olmak ve edepli davranmak gerekir.

Camiye sağ ayakla girilir sol ayakla cıkılır. Cami avlusu da camiye dahildir. Tukurulmez, sigara icilmez, pislenmez.

Sarımsak, soğan, sigara kokusu ile camiye girilmez.

Kirli elbise kirli corapla camiye gidilmez.

Guzel kokular surulur, temiz bir şekilde gidilir.

Camide dunya kelamı edilmez, sessiz olunur.

Camide ilÂn yapılmaz, ticaret yapılmaz.

Başkaları rahatsız edilerek, omuzlara basa basa onlere gecilmez.

Cıkarken namaz kılanların onunden gecilmez.

Ceket omuzda, coraplar elde, pacalar sıvalı, ıslak ayaklarla camiye girilmez.

Otururken uyunmaz, yuksek sesle esnenmez.

Cocuklar camiden kovulmaz.

Hanımlar tam tesetturlu olmadan camiye giremez.

Hayızlı, lohusalı ve abdestsiz camiye girilmez.

Hastalığı ile başkalarına rahatsızlık verecek olanlar camiye gitmez, evinde kılar.

Camide aynı yer sahiplenilmez.

Hocanın arkasına namaz kıldırabilecek olanlar durur.

Caminin altında alışveriş merkezi ise veya iş yapılıyorsa meşru iş yapana verilir.

Camide zikredilir, tefekkur edilir, vaaz dinlenir. Başka şeylerle meşgul olunmaz. Vakit musaitse Kur’an okunur.

Camide konuşmaya yol acacaksa musafaka yapılmaz, dışarıda yapılır.

Camiye giren vakit musait ise ve kerahat vakti değilse, iki rekat mescid namazı kılar.

Caminin bir koşesi kitaplık haline getirilmelidir.


Araştırmacı Yazar
Mustafa OSELMİŞ
__________________