Yahudilerin Cumartesi, Hıristiyanların Pazar iş yapmadıkları gibi muslumanlara da Cuma gunu iş yapılmaz, yola cıkılmaz, işe başlanmaz gibi bazı telkinlerde bulunanlar vardır ki, bu yanlıştır.

İslÂm’da temizliğin, calışmanın, iş yapmanın yasak olduğu bir gun yoktur. Bilhassa Cuma gunu temizlik yapılacak, gusledilecek, tıraş olunacaktır.

Ayrıca Cuma gunu, Cuma namazı, sefere cıkmaya engel değildir. Ancak Cuma ezanı okunacağı sırada yola cıkılmaz, namaz kılındıktan sonra cıkılır. Zorunlu ise gene cıkılır. Bir ucak, gemi, otobus bekletilmez. İslÂm dini, yolcuya Cuma sorumluluğu bile getirmemiştir.

Cuma gunu, Cuma’ya gitmekle mukellef olan kimsenin Cuma saatinde iş yapması, alışveriş yapması Hanefilere gore mekruh, Şafilere gore haram, Hanbeli ve Malikilere gore ise yapılan akit gecersizdir.

Cuma saati, ezanın okunmasından namaz bitimine kadardır.

Ticaret yapılan bir yer hanıma aitse, hanım orada alışveriş yapıyorsa, o alışveriş helÂldir.

Uzerine Cuma farz olmayan kadına, yolcuya, cocuğa iş yapmak, ticaret yapmak Cuma vaktinde olsa caizdir.

CUMA ADABI:

Cumaya giden kişinin dikkat etmesi gereken bazı hususlar vardır. Bunlardan bazılarını hatırlayalım:

– Erken gitmek. Vakit musait ise mescid namazı kılmak. Hanefilere gore Cuma namazından once kerahet vakti vardır. Namaz kılınmaz. Şafilere gore ise kılınır. Şafiler şu haidse gore Cuma gunu kerahet yoktur derler:

Ebu Kutade (ra)’dan; Peygamber (sav) şoyle buyurdu: “Cuma gunu haric, gun ortasında namaz kılmak mekruhtur…” (Ebu Davut, Salat: 223)

– Camide guzelce oturmak, zikirle, Kur’an’la, tefekkurle meşgul olmak.

– Camide vaazı, hutbeyi guzelce dinlemek, uyuklamamak, konuşmamak, başka işlerle meşgul olmamak.

– Boy abdesti ile gitmek, temiz elbiseler giymek, koku surunmek.

– Dunya işlerini cami dışına bırakmak.

– Kokan şeyler yememek.

– Cuma gunu peygamberimize bol bol selavat getirmek.

– Sonradan gelip, omuzlara basa basa on saflara gecmemek.

– Camiden cıkarken de, namaz kılanların onunden gecmemek.

– Konuşmaya neden olacaksa, musafahalaşmayı cami dışına bırakmak.

– Ayakkabıların tozunun cami icine dokulmemesine dikkat etmek.

– Cami avlusu camiye dahildir. Avluda da cami adabına uymak.

– Cuma namazından sonra yapılacak olan duayı beklemek, tespih cekmeyi ihmal etmemek.

Bir grup sahabe: “Zenginler bizden daha cok sevap kazanıyor, hayır yapıyor, zekatı onlar veriyor, sadaka dağıtıyor” diyorlar. Onların uzuntulu halini goren Peygamberimiz sizde cok sevap kazanmak ister misiniz? demiş.

– Evet, demeleri uzerine:

– Namazların sonunda 33 defa Subhanellah, 33 defa Elhamdulillah, 33 defa Allahu ekber” deyin buyurmuştur. Ayrıca:

– “Namazların takipcileri onları her namazın sonunda soyleyenler husrana uğramazlar. Bunlar 33 adet tesbih, 33 adet tahmid, 33 adet tekbir” buyuruyor. (K.Sitte 6/26) (Prof. Dr. İ.Canan)

CUMA GUNUNU NASIL DEĞERLENDİRELİM?

Cuma, Muslumanların bayramıdır. Onun icin Cuma diğer gunler gibi gecirilmemelidir.

– Cuma gunu tebrikleşilmeli, hediyeler ikramlar sunulmalıdır. Yani o gunun Cuma olduğu hatırlatılmalıdır.

– Cuma gunu tek olarak oruc tutulmaz. Ancak oruc borclarını odeyen, Perşembe tutan, cumartesi tutacak olan elbette Cuma gunu oruc tutabilir. Ona tutma denemez. Yalnız sadece Cuma gunu oruc tutmak mekruhtur.

Peygamber (as): “Yalnız cumayı oruc icin aramayın.” (R.Salihin: 1792) buyurur.

Bir gun oruclu olan birine peygamberimiz sorar:

– “Dun oruc tuttun mu?”

– “Hayır”

– “Yarın tutacak mısın?” O kişi:

– “Hayır” deyince peygamberimiz ona:

– “Oyleyse orucunu boz.” demiştir. (Age: 1795)

– Cuma gunu ziyaretler yapılmalıdır. Gonul alınmalı, dua alınmalıdır.

– Cuma gunu ihtiyac sahiplerine sadaka verilmelidir.

– Cuma gunu Sevgili Peygamberimiz’e de selam gonderilir ve salavat getirilir. Cunku peygamberimiz: “Cuma gunu bana cokca salat u selam getirin; onlar bana arz olunur.” Buyurur. (R. Salihin: 2/1162)

– Cuma gunu oyle bir saat vardır ki o saati iyi yakalamak icin calışılmalıdır. Peygamberimiz şoyle buyurur: ”Bir Musluman namaz kıldığı halde o saate rastlarda Allah’tan bir şey dilerse, muhakkak Allah onun dileğini yerine getirir.” (R. Salihin: 1160)

– Bir hadiste de: “Bir kimse, Cuma namazından sonra yedişer defa, İhlas, Felak ve Nas surelerini okursa aziz ve celil olan Allah onu diğer Cuma’ya kadar zarar ve kotuluklerden korur.”

Evet, namazlardan sonra yapılan dualar daha makbuldur. Namazlardan sonra daha cok dua edelim, daha cok tespih cekelim, boyle zamanları fırsat bilelim.

– Ayrıca bugunlerde sadece diriler değil, oluler de hatırlanmalı, ruhlarına Fatihalar gonderilmelidir. Af olunmaları icin bol bol dua edilmelidir.


Araştırmacı Yazar
Mustafa OSELMİŞ
__________________