[h=1]Mikrosopi nedir?[/h] Mikroskopi, mikroskop kullanarak cıpla gozle gorunemeyen objelerin incelenmesi ya da normal objelerin incelenmesini ele alan bir teknik alandır. Mikroskopinin en cok bilinen uc branşı optik mikroskop, elektron mikroskopisi ve taramalı sondalı mikroskopidir.
Optik mikroskopi ve elekton mikroskopisi, elektromanyetik radyasyonun ya da elektron ışınlarının kırılması, dağılması ya da yansımasını kullanır ve bir goruntu oluşturur. Alınan orneğin geniş caplı irradiyasyonu surdurulerek ya da orneğin uzerinden bir ışının taranması ile surec gercekleşir.
Taramalı sondalı mikroskopide taramalı sondanın incelenen nesnenin yuzeyi ile girdiği temas da işin icine girer. Mikroskopi yonteminin kullanılması biyolojide yeni bir cağ acmıştır ve histoloji gibi bircok onemli bilim alanının doğmasını sağlamıştır.
Mikroskoplar ise kucuk objeleri buyutmeye yarayan aletlerdir. Mikroskoplar ceşitli boylarda ve şekillerde olabilirler ve bircok goruntuleme yontemi (ışık, elektron, iyon, x-ray, mekanik sonda vb.) ve sinyal kullanarak bir goruntu oluşturabilirler. Bir mikroskop elle tutulan bir buyutec kadar basit bir alet olabildiği gibi milyonlarca dolar değerinde, kompleks bir araştırma aleti de olabilir.
[h=2]Mikroskopi kelimesinin sozluk anlamı[/h] 1. Mikroskopla inceleme.
[h=2]Mikroskop ceşitleri ve kullanım alanları[/h] [h=2]1) Basit mikroskop[/h] Basit mikroskobun ilk mikroskop ceşidi olduğu duşunulur. Bu mikroskop 17. yuzyılda Antony van Leeuwenhoek tarafından icat edilmiştir, Leeuwenhoek ince kenarlı (yakınsak) bir merceği bir tutacak ile numunenin uzerine tutunca basit mikroskobun doğumuna zemin hazırlamıştır.
Bu mikroskop goruntuyu 200-300 kez buyutebilir ve esasen bir buyutectir diyebiliriz. Bu mikroskop basit bir mikroskop olsa bile Antony van Leeuwenhoek ’e bircok biyolojik numune hakkında cok onemli bilgiler sağlamıştır, ozellikle de kırmızı kan hucrelerinin şekilleri arasındaki farklılıkları bu mikroskop sayesinde saptamıştır.
Bugun basit mikroskoplar eskisi kadar sık kullanılmamıştır zira ikinci bir mercek eklenerek bileşik mikroskoplar icat edilince basit mikroskobun yerine gecmiştir ve daha iyi goruntu vermiştir.
[h=2]2) Bileşik mikroskop[/h] İki mercek kullanarak bileşik mikroskop oluşturulmuştur ve basit mikroskopa gore cok daha iyi buyutme ozelliğine sahiptir. Eklenen ikinci mercek sayesinde goruntu ilkine oranla cok daha fazla buyutulebilir.
Bileşik mikroskoplar ışıklı alan mikroskoplarıdır, bu da demektir ki incelenen numuneye alttan ışık verilir. Bu mikroskoplar iki gozlu ya da tek gozlu olabilir. Bileşik mikroskop goruntuyu 1000 sefere kadar yakınlaştırabilir. Bu mikroskoplar gayet ucuzdur ancak oldukca kullanışlıdır, okullar ve araştırma laboratuvarlarında kullanılabilirler.
[h=2]3) Stereo mikroskop[/h] Stereo mikroskop goruntuyu 300 sefere kadar yakınlaştırabilir. Bu mikroskop tek gozludur ve opak objeler ile bileşik mikroskop ile incelenemeyecek kadar buyuk objeleri incelemek icin kullanılır zira slayt hazırlığı gerektirmez.
Buyutme oranı duşuk olsa da oldukca kullanışlı bir mikroskoptur. Numunenin yuzeyi hakkında oldukca yakın ve uc boyutlu bir goruntu verir ve kullanan kişinin numuneyi goruntuleme esnasında hareket ettirebilmesine de imkan tanır.
Stereo mikroskoplar biyolojik ve tıbbi bilim uygulamalarında kullanıldığı gibi elektronik endustrisinde de kullanılır, orneğin saat yapan ve devre kartı ureten endustrilerde bu mikroskoplar sıklıkla kullanılır.
[h=2]4) Eşodaklı tarama lazer mikroskobu[/h] Bileşik mikroskop ve stereo mikroskopun aksine eşodaklı mikroskop numuneyi taramak icin duz ışık değil de lazer ışığı kullanır ve boyanmış numuneyi tarar. Bu numuneler slaytlar uzerinde hazırlanır ve yerleştirilir, daha sonra iki renkli aynaların yardımı ile mikroskop, numunenin buyutulmuş goruntusunu uretip bilgisayar ekranı uzerinde oluşturur.
Bu mikroskobu kullanarak uc boyutlu goruntuler elde etmek de mumkundur, bunun icin birkac tarama yapmak gerekir. Bileşik mikroskopta olduğu gibi eşodaklı mikroskopta da goruntu oldukca yuksek oranda buyutulur ancak bileşik mikroskoba oranla daha kaliteli bir goruntu elde edilir. Hucre biyolojisi ve tıbbi araştırmalarda bu mikroskoplar sık kullanılır.
[h=2]5) Taramalı elektron mikroskobu[/h] Taramalı elektron mikroskopları goruntu oluşturmak icin ışık yerine elektronları kullanır. Numuneler vakumlama ya da yarı vakumlama durumunda taranır, boylece oncelikle dehidrasyona uğrayarak spesifik olarak hazırlanabilirler ve altın gibi yardımcı bir materyal ile ince bir tabaka şeklinde kaplanabilirler.
Numune hazırlandıktan ve yerleştirildikten sonra taramalı elektron mikroskobu numunenin uc boyutlu, siyah beyaz bir goruntusunu bilgisayar ekranına verir. Buyutme oranı uzerine bolca kontrol imkanı tanıdığı icin fiziksel, tıbbi ve biyolojik bilimlerde kullanılırlar. Kemiklerden boceklere kadar pek cok numuneyi bu mikroskop ile inceleyebilmek mumkundur.
[h=2]6) Gecirimli elektron mikroskobu[/h] Taramalı elektron mikroskobu gibi, gecirimli (transmisyon) elektron mikroskobu da goruntuyu buyutmek icin elektronları kullanır ve numuneler vakum ile taranarak hazırlanırlar. Ancak taramalı elektron mikroskobundan farklı olarak gecirimli elektron mikroskobu numunenin iki boyutlu bir goruntusunu elde etmek icin slayt hazırlama yontemini kullanır. Boylece belli bir dereceye kadar transparan olan objeleri de goruntulemek mumkun olmuş olur.
Gecirimli elektron mikroskobu hem buyutme hem de alınan sonuc itibariyle oldukca verimli bir mikroskoptur. Fiziksel ve biyolojik bilimlerde, metalurjide, nanoteknolojide ve adli analizlerde sıklıkla kullanılan bir mikroskop turudur.
[h=2]Mikroskopi kelimesinin İngilizcesi[/h] 1. microscopy
Kaynak:
https://www.microscopy.co.za/what-is-microscopyhttps://sciencing.com/different-kinds-microscopes-uses-5024481.htmlwww.tdk.gov.tr