[h=1]Sungerler nedir?[/h] Latince ismi Porifera olan sungerler, govdesi deliklerle ve kanallarla dolu, deliklerinden su sirkulasyonu olan, iki ince hucre katmanından oluşan, jolemsi yapıya sahip cok hucreli canlılardır ve hayvanlar grubuna dahildirler.
Sungerlerin sinir hucreleri yoktur, ayrıca sindirim ve dolaşım sistemleri de bulunmaz. Bunun yerine vucutlarında duzenli bir su sirkulasyonu olur ve besin ile oksijen alıp atıkları dışarı verirler.
[h=2]Sungerlerin biyolojik ozellikleri[/h] Boyları genellikle 1-3 santimetre arasında olur. Renkleri yeşil, kırmızı, mavi, sarı, turuncu ya da kahverengi olabilir. Yumuşak bir derileri vardır. Hareket etmezler ve 15-30 yıl yaşayabilirler.
Sungerler dort adet basit ve bağımsız hucreden oluşur. İlki yakalı hucrelerdir, sungerin icindeki kanalları oluştururlar. Flagella (sil) adlı organeller ise hucrelerin uclarına bağlıdır ve sungerin vucuduna su pompalanmasına yardım ederler. Su pompalanırken sungerin vucuduna oksijen ve besin girmesine ve aynı zamanda atıklarla karbondioksitin vucuttan atılmasına da yardımcı olurlar.
İkinci hucre turu ise porocyte hucreleridir. Bu hucreler sungerlerin uzerindeki delikleri (porları) oluşturur. Epidermal hucreler ise sungerin dış kısmındaki deriyi meydana getirir. Son olarak amibosit hucreler, epidermal hucreler ile yakalı hucreler arasında, mezenşim tabaka adı verilen bir bolgede bulunurlar.
Bu hucreler de sungerin fonksiyonlarına yardımcı olur ve besinleri taşırlar. Ayrıca spikul adı verilen dikenleri yani sungerin iskelet liflerini oluştururlar. Yakalı hucrelerle birlikte calışıp besinlerin sindirilmesini ve eşeyli ureme icin gamet hucresi uretilmesini sağlarlar.
Sungerler pek cok ortamda yaşayabilir. Yuzde 99 ’u tuzlu sularda yaşasa da bazıları tatlı suda da yaşayabilir. Okyanus tabanının 8 kilometre derinliğine dek tum yuzeylere tutunarak yaşayabilirler. Tropik bolgelerde cok yuksek sayıda değişik sunger turu yaşamaktadır zira sular daha ılıktır. Sungerler berrak suları tercih eder cunku bulanık sular deliklerini tıkayabilir ve yaşamak icin bu deliklerle oksijen almaları gerekir.
Mercan resifleri icin sungerler oldukca onemli besin kaynaklarıdır. Bilim insanları sungerlerin su kalitesini iyi ya da kotu yonlu etkilediklerini duşunmektedir. Bilim insanlarının yaptığı araştırmalara gore sungerler cok hızlı nefes alabilir ve cok hızlı nitrojen verebilir. Sungerler etrafındaki suyu filtrelerken bakterileri de toplarlar ve bu bakteriler sunger icin besin olarak kullanılır.
Sungerler eşeyli ya da eşeysiz olarak coğalabilir. Bu da onlara habitatlarında hayatta kalabilmelerinde yardımcı olur. Bircok sunger turu hem erkek hem dişi yani hermafrodittir. Eşeyli uremede her iki cinsin rolunu de ustlenebilirler. Erkek sunger sperm uretip suya salarken dişi sunger de bu spermi kullanabilir. Dollenmeden sonra sunger suya larvalar bırakır. Bu larvalar suda birkac gun yuzer ve sonra sert bir objeye yapışır, daha sonra yetişkin bir sunger olarak buyumeye başlar.
Sungerler tomurcuklanma yoluyla eşeysiz de ureyebilirler. Sungerin kucuk bir parcası kopup govdeden ayrılır ancak yaşamaya devam eder ve daha sonra buyuyerek başka bir sungere donuşur. Sungerler ayrıca vucutlarındaki hasarı da onarabilir. Bu ozellikleri sayesinde cok kucuk ebatlarda kalsalar da suda yaşayabilmeye devam edebilirler.
[h=2]Deniz sungeri ne işe yarar?[/h] Bircok sunger cinsinde bulunan kalsiyum karbonat ve silikon sungerleri kullanılamayacak kadar sert kılmaktadır ancak Spongia ve Hippospongia adlı iki sunger turu yumuşak ve tamamen liften oluşan iskeletlere sahiptir.
Eski zamanlarda Avrupalılar yumuşak sungerleri kaskların icine dolgu olarak, taşınabilir icme gerecleri olarak ve su filtresi olarak vb. ceşitli amaclarla kullanmışlardır. Sentetik sungerlerin icadına dek deniz sungerleri temizleme aracları, resim yaparken kullanılan eşyalar, seramik sır yapımında kullanılan eşyalar ve gizli doğum kontrol yontemleri olarak kullanılmıştır. Ancak 20. yuzyılın ortalarında kontrolsuz balıkcılık yuzunden hem sungerler hem de endustri zarar gormuştur.
Gunumuzde kullanılan bircok sunger dokusu aslında gercek sungerden yapılmamaktadır. Sentetik sungerler ise temizleme aracı, goğus implantları ve doğum kontrol sungerleri olarak uretilebilmektedir. Bunların yapımında genellikle seluloz kopuk, poliuretan kopuk ve silikon kopuk gibi materyaller kullanılır.
Deniz sungerleri ayrıca şişe buruncu yunuslar icin de kullanılmaktadır. Bu yunuslar deniz sungerlerini gaga burunlarına tutturur, boylece deniz dibinde yemek ararken kendilerini kumlu yuzeyden korumuş olurlar. Genellikle dişi yunuslar bu hareketi sergiler ve bu olay Shark Bay adlı bolgede gorulmuştur.
Deniz sungerleri ayrıca ilac yapımında da kullanılabilir zira iclerinde onlarla yaşayan bazı mikrobik kimyasallar vardır ve bunlar virusleri, bakterileri, tumorleri ve mantarları kontrol etmek icin kullanılabilir.
[h=2]Sunger ceşitleri nelerdir?[/h] Sungerler başlıca dort farklı ture, dort sınıfa ayrılırlar: kalkerli sungerler, silisli cam sungeri, demosponge ve sclerospongiae. Sungerler sahip oldukları spikullere yani dikenlere gore farklı sınıflara ayrılırlar. Bu spikuller kalsiyum karbonattan ya da sunger lifinden oluşabilir.
Kaynak:
https://en.wikipedia.org/wiki/Sponge
http://www.tolweb.org/treehouses/?treehouse_id=3431