Bu yazımızda Gunumuzde bir cok sektorde karşılaştığımız(altın,gıda,bilet vb.) karaborsa deyimini ve islami acıdan nasıl değerlendirildiğini Rehber Ansiklopedisinden faydalanarak cevaplamaya calışacağız.

Lugatte hak yemek, haksızlık etmek ve kotu muÂmele etmek mÂnÂsına olup, meşrû olmayan kazanc yollarından birisidir. Karaborsaya “ihtikÂr”da denir.

Karaborsa, yeryuzundeki butun toplumlarda suc ve cirkin bir iş sayılmıştır. Hemen hemen her devlet, karaborsacılığı yasaklamış, bunun icin kanunlarında mueyyideler koymuştur. Bir milletin iktisat sistemini allak bullak eden, devletin iktisÂdî tedbirlerini gecersiz hÂle getiren ve milleti aşırı derecede sıkıntıya sokan karaborsa, hayatın cekilmez hÂle gelmesine sebeb olur. Komunizmin ve kapitalizmin hukum surduğu ulkelerle, serbest piyasaya dayanmayan ve aşırı devletciliğin tatbik edildiği ulkelerde karaborsa yaygın olup, cok fazla bir şekilde yurutulmektedir.

Memleketimizde de karaborsa ile mal temin edip piyasaya surmek kÂnunen suctur. Gerek Turk Ticaret Kanununda ve gerekse Millî Koruma KÂnununda bu hususta cezÂî mueyyideler konmuştur. Ayrıca serbest piyasa ekonomisine dayanan iktisadî bir sistem tatbik edilmeye calışılarak, karaborsacılık yapmak isteyenlere engel olunmaya calışılmaktadır. Sosyal hayatta derin yaralar acan ve iktisadî sistemlerdeki tedbirleri ortadan kaldıran karaborsaya engel olmanın en gercekci yolu; ihtiyac duyulan malları uretmek veya zamanında ithÂlini sağlamak ve bu işi yapmak icin fırsat kollayanları caydırıcı hukumlerle ve zorluklarla vazgecirmeye calışmakla beraber, ahlakî acıdan bu işin cirkinliğini vicdanlara yerleştirmektir. Bu da insanlara din ve ahlak eğitiminin verilmesiyle sağlanır.

Karaborsacılık yapan, piyasanın ucuzlamasından uzulur, piyasa yukselirse sevinir. Halbuki eldeki maldan başkalarını faydalandırmak, insanî ve dinî vazifedir. TicÂret hayatında, muşterilerini aldatmak ve karaborsacılık yapmak cirkin ve suc olan bir kazanc yoludur. İslÂmiyet karaborsacının elindeki kazancı kotulemekte ve kendisinin de gunahkar, yani suclu bir Musluman olduğunu bildirmektedir. Sakladığı malların hepsini sadaka olarak dağıtsa bile, yine de karaborsacılık gunÂhından kurtulamaz. Nitekim, Peygamber efendimiz; “Bir kimse gıda maddelerini alıp, pahalı olup da satmak icin kırk gun saklarsa, hepsini fakirlere dağıtsa, gunahını odeyemez.” buyurmaktadır. Bunun gibi, başka bir hadîs-i şerîfde de karaborsacılıktan sakınanları overek, şoyle buyurmaktadır: “Bir kimse, dışarıdan gıda maddesi satın alıp, şehre getirir ve piyasaya gore satarsa, sadaka vermiş veya kole azad etmiş gibi sevap kazanır.” Hazret-i Ali de; “Gıda maddelerini kırk gun saklayanın kalbi kararır.” buyurmuştur. Hatt hazret-i Ali, kendisine haber verilen bir karaborsacının, sakladığı şeylerin hepsini yaktırmıştır.

Âlimlerden birisi tuccardı. VÂsıt şehrinden, Basra’ya gıda maddeleri gonderip satılmasını vekiline emretti. Basra’da ucuz olduğu icin, vekili bir hafta bekleyip, pahalı sattı ve mujde yazdı. O zat ise, cevabında “Biz az kÂr ile cok sevap kazanmayı daha cok severiz. Fazla kazanmak icin, dînimizi feda etmemeliydin. Cok buyuk suc işlemişsin. Bunu affettirmek icin sermÂyeyi ve kÂrı hemen sadaka olarak dağıt.” dedi.

Dinimizde karaborsanın yasak olması Muslumanlara ve butun insanlara zararlı olduğu icindir. Cunku, gıda maddeleri, insanların ve hayvanların yaşayabilmesi icin lÂzımdır. Bir kişi alıp saklayınca başkaları alamaz. Bu, sanki ceşme suyunu saklayıp, herkesi susuz bırakmaya benzer. İnsanlara lÂzım olan her şeyde ihtikar (karaborsa) haramdır. Mesel luzumlu ilÂcları da saklamak buyuk gunahtır. Kininin sıtmaya, ensulinin şeker hastasına ve aşı ile serumların belli mikroplara karşı kullanılması, ekmeğin aclığa karşı kullanılması gibi, muhakkak şifÂya sebeb olduğundan, bunun gibi tesiri kuvvetli ilÂcları saklayarak karaborsacılık yapmak haramdır. Karaborsa gıda maddeleri az bulunduğunda haramdır. Cok olup, herkes kolaylıkla alabilirse, karaborsa olmaz. Fakat, boyle zamanlarda da yapılan iş mekruhtur; yani cirkin olup beğenilmez. Cunku insanların zararını beklemek, iyi birşey değildir. Hadîs-i şerîfte; “İnsanların iyisi, insanlara faydası olandır.” buyruldu. En kotusu de onlara zararı dokunanıdır.

Hîleyle rızk artmaz, malın bereketi gider. Hile ile azar azar biriktirilen şeyler, ansızın gelen bir felÂketle, birden bire giderek geride yalnız gunahları kalır. Birgun ansızın sel gelip, sute hile yapan birinin ineğini boğdu. Adam şaşkın bir halde duşunurken cocuğu dedi ki: “Baba sute kattığımız sular birikerek sel oldu. İneğimizi alıp goturdu.” Hadîs-i şerîfte buyruldu ki: “TicÂrete hıyÂnet karışınca bereketi gider.” Bereket demek, az malın cok faydası olmak, cok işe yaramak demektir. Az bir mal, bereketi olunca, cok kimsenin rahat etmesine cok iyi işlerin yapılmasına yarar. Bereketli olmıyan cok mal vardır ki, sÂhibini duny ve Âhirette felÂkete surukler. O halde malın bereketli olmasını istemelidir. Bereket, emin tuccarlarda bulunur. Cunku her muşteri emin tuccara gider. HıyÂnet edenlere kimse gitmez.

Her sanatta hîle yapmamak dînimizin emridir. Musluman guzel ahlÂkını her yerde gosterirse ornek olur.

Karaborsa memleketin ahenk ve nizamını sarsan, birlik ve beraberliğini bozan, dostluğu duşmanlığa ceviren, vatanı felakete surukleyen bir Âfettir. Karaborsacılıktan elde edilen kazanc, sÂhibini Allah’ın gazabına ve insanların nefretine lÂyık yapar.
__________________